Soạn bài Cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích
Hướng dẫn Soạn bài Cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích – Ngữ văn 9 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về học phần này.
I – Đề bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)
Đọc các đề bài sau và trả lời câu hỏi.
a, Các đề bài trên đã nêu ra những vấn đề nghị luận nào về tác phẩm truyện ?
Đề 1: Suy nghĩ về thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân vật Vũ Nương ở Chuyện người con gái Nam Xương của Nguyễn Dữ.
Đề bài này nêu ra vấn đề nghị luận về thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ. Để làm sáng tỏ vấn đề này, người viết cần phân tích nhân vật Vũ Nương, một người phụ nữ xinh đẹp, nết na, đảm đang nhưng lại có số phận bất hạnh. Vũ Nương là nạn nhân của chế độ phong kiến với những luật lệ hà khắc, của định kiến xã hội đối với người phụ nữ. Cuối cùng, nàng đã phải chịu oan khuất, trầm mình xuống sông để kết thúc cuộc đời mình.
Đề 2: Phân tích diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn Làng của Kim Lân.
Đề bài này nêu ra vấn đề nghị luận về diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn Làng của Kim Lân. Để làm sáng tỏ vấn đề này, người viết cần phân tích các sự kiện, tình tiết trong truyện, từ đó chỉ ra diễn biến của cốt truyện theo hướng phát triển của chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.
Đề 3: Suy nghĩ về thân phận Thuý Kiều trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều của Nguyễn Du.
Đề bài này nêu ra vấn đề nghị luận về thân phận Thuý Kiều trong đoạn trích Mã Giám Sinh mua Kiều của Nguyễn Du. Để làm sáng tỏ vấn đề này, người viết cần phân tích đoạn trích, từ đó chỉ ra thân phận của Thuý Kiều trong xã hội phong kiến, đồng thời thể hiện suy nghĩ của mình về thân phận ấy.
Đề 4: Suy nghĩ về đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng.
Đề bài này nêu ra vấn đề nghị luận về đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn Chiếc lược ngà của Nguyễn Quang Sáng. Để làm sáng tỏ vấn đề này, người viết cần phân tích truyện ngắn, từ đó chỉ ra vẻ đẹp của tình cảm gia đình trong chiến tranh, đồng thời thể hiện suy nghĩ của mình về vẻ đẹp ấy.
b, Các từ suy nghĩ, phân tích trong đề bài đòi hỏi bài làm phải khác nhau như thế nào ? {Gợi ý: Đề phân tích yêu cầu phân tích tác phẩm đề nêu ra nhận xét. Đề suy nghĩ yêu cầu đề xuất nhận xét về tác phẩm trên cơ sở một tư tưởng, góc nhìn nào đó, ví dụ quyền sống của con người, địa vị của người phụ nữ trong xã hội,…)
Các từ suy nghĩ, phân tích trong đề bài đòi hỏi bài làm phải khác nhau như thế nào ?
Phân tích: Đề phân tích yêu cầu phân tích tác phẩm đê’ nêu ra nhận xét. Để làm được điều này, người viết cần tìm hiểu, nắm vững nội dung, nghệ thuật của tác phẩm, từ đó phân tích các khía cạnh, yếu tố của tác phẩm để rút ra những nhận xét, đánh giá.
Suy nghĩ: Đề suy nghĩ yêu cầu đề xuất nhận xét về tác phẩm trên cơ sở một tư tưởng, góc nhìn nào đó, ví dụ quyền sông của con người, địa vị của người phụ nữ trong xã hội,… Để làm được điều này, người viết cần có sự hiểu biết về tác phẩm, đồng thời có sự liên hệ với thực tế, xã hội để đưa ra những suy nghĩ, nhận xét của mình.
Ví dụ, trong đề bài 1, nếu chỉ phân tích nhân vật Vũ Nương, người viết sẽ chỉ nêu ra những đặc điểm, phẩm chất của nhân vật, từ đó thấy được số phận bất hạnh của nàng. Tuy nhiên, nếu đề bài yêu cầu suy nghĩ về thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ qua nhân vật Vũ Nương, người viết cần có sự liên hệ với thực tế, xã hội để thấy được thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến là bất công, ngang trái. Đồng thời, người viết cần có sự suy ngẫm, đánh giá của mình về thân phận ấy.
Tương tự, trong đề bài 4, nếu chỉ phân tích truyện ngắn Chiếc lược ngà, người viết sẽ chỉ nêu ra những tình huống, tâm trạng, hành động của các nhân vật, từ đó thấy được vẻ đẹp của tình cảm gia đình trong chiến tranh. Tuy nhiên, nếu đề bài yêu cầu suy nghĩ về đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn Chiếc lược ngà, người viết cần có sự liên hệ với thực tế, xã hội để thấy được vẻ đẹp của tình cảm gia đình trong chiến tranh là một trong những nguồn động lực to lớn giúp con người vượt qua khó khăn, gian khổ. Đồng thời, người viết cần có sự suy ngẫm, đánh giá của mình về vẻ đẹp ấy.
III – LUYỆN TẬP
Cho đề bài: Suy nghĩ của em về truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao.
Hãy viết phần Mở bài và một đoạn phần Thân bài.
Truyện ngắn “Lão Hạc” của nhà văn Nam Cao là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại. Truyện đã khắc họa thành công hình tượng nhân vật lão Hạc, một người nông dân nghèo khổ nhưng giàu lòng yêu thương con, có phẩm chất cao đẹp.
Trước hết, lão Hạc là một người cha hết lòng yêu thương con. Lão có một người con trai duy nhất nhưng vì không đủ tiền cưới vợ cho con nên lão đã để con đi làm đồn điền cao su xa nhà. Lão luôn day dứt, ân hận vì không thể lo cho con được như ý nguyện. Khi con trai đi xa, lão sống một mình, thui thủi, lam lũ, nhưng lão vẫn luôn mong ngóng, chờ đợi ngày con trở về. Lão dành hết tình yêu thương cho con, chắt chiu từng đồng bạc để dành dụm cho con. Lão Hạc là một người cha điển hình cho những người cha nghèo khổ trong xã hội cũ, luôn dành hết tình yêu thương cho con, sẵn sàng hy sinh tất cả vì con.
Không chỉ là một người cha yêu thương con, lão Hạc còn là một người có phẩm chất cao đẹp. Lão là một người có tấm lòng nhân hậu, vị tha. Lão sẵn sàng cho chó Vàng ăn trong khi bản thân lão đang phải ăn củ chuối, ăn sung luộc chấm muối. Lão đã bán đi con chó Vàng mà lão yêu quý nhất, một phần cũng là để giữ gìn mảnh vườn cho con. Lão Hạc là một người có ý chí, nghị lực phi thường. Lão đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ để sống một cuộc đời lương thiện, thanh bạch. Lão đã chọn cái chết để giữ gìn mảnh vườn cho con, để con có một chỗ dựa vững chắc khi trở về.
Truyện ngắn “Lão Hạc” là một bức tranh chân thực về cuộc sống của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Truyện đã thể hiện sâu sắc tình yêu thương con, tấm lòng nhân hậu, ý chí, nghị lực của người nông dân nghèo. Truyện cũng lên án xã hội thực dân phong kiến đã đẩy người nông dân vào hoàn cảnh bần cùng, khốn khổ, buộc họ phải chọn cái chết để giải thoát cho mình.
Tóm lại, truyện ngắn “Lão Hạc” của Nam Cao đã để lại trong lòng người đọc nhiều suy nghĩ, cảm xúc. Truyện đã khắc họa thành công hình tượng nhân vật lão Hạc, một người nông dân nghèo khổ nhưng giàu lòng yêu thương con, có phẩm chất cao đẹp.
Với những hướng dẫn soạn bài Cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích – Ngữ văn 9 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của học phần này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.