Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên
Hướng dẫn soạn bài Bài học đường đời đầu tiên Sách Cánh Diều – Ngữ Văn Lớp 6 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
1. Soạn văn Bài học đường đời đầu tiên phần Chuẩn bị
Câu 1:Truyển kể về sự việc gì:
truyện kể về Dế Mèn, một chú dế cường tráng, khỏe mạnh, sống trong một xóm dế ở một cánh đồng. Dế Mèn luôn kiêu ngạo, coi thường những con vật khác, đặc biệt là Dế Choắt, một chú dế yếu ớt, nhút nhát. Một lần, Dế Mèn trêu chọc Dế Choắt, khiến Dế Choắt bị ốm và chết. Dế Mèn ân hận và rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình.
Đâu là những sự việc chính?
Những sự việc chính của truyện được chia thành ba phần:
Mở đầu truyện: Dế Mèn là một chú dế cường tráng, khỏe mạnh, sống trong một xóm dế ở một cánh đồng. Dế Mèn luôn kiêu ngạo, coi thường những con vật khác, đặc biệt là Dế Choắt, một chú dế yếu ớt, nhút nhát.
Phần 1: Dế Mèn trêu chọc Dế Choắt, khiến Dế Choắt bị ốm và chết. Dế Mèn ân hận và rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình.
Phần 2: Dế Mèn đi chu du khắp nơi để học hỏi kinh nghiệm sống.
Kết thúc truyện: Dế Mèn trở về xóm dế và sống hòa thuận với mọi người.
>> Khám phá: Ông lão đánh cá và con cá vàng
Câu 2: Nhân vật trong truyện là những loài vật nào? Ai là nhân vật chính?
Nhân vật trong truyện “Bài học đường đời đầu tiên” là những loài vật sống trong cánh đồng, gồm:
Dế Mèn: là nhân vật chính của truyện, là một chú dế cường tráng, khỏe mạnh, nhưng lại kiêu ngạo, coi thường người khác.
Dế Choắt: là một chú dế yếu ớt, nhút nhát, là nạn nhân của sự kiêu ngạo, coi thường người khác của Dế Mèn.
Chị Cốc: là một con chim sâu hung dữ, đã dọa nạt Dế Choắt, khiến Dế Choắt bị ốm và chết.
Chị Nhà Trò: là một cô nàng xinh đẹp, yếu đuối, đã giúp đỡ Dế Mèn khi Dế Mèn bị thương.
Các con vật khác: như bọ rùa, chuồn chuồn,… là những nhân vật phụ, góp phần tô đậm tính cách của Dế Mèn và thể hiện bài học của truyện.
Nhân vật chính của truyện là Dế Mèn
Câu 3: Hình dạng, tính nết của các con vật được thể hiện trong truyện vừa giống loài vật ấy, vừa giống con người ở chỗ nào?
Hình dạng, tính nết của các con vật được thể hiện trong truyện vừa giống loài vật ấy, vừa giống con người ở chỗ:
Về hình dạng: Các con vật được miêu tả giống như ngoài đời thực, có những đặc điểm, đặc trưng riêng của từng loài. Ví dụ: Dế Mèn có đôi càng mẫm bóng, những cái răng đen nhánh, nhọn hoắt,…; Dế Choắt gầy gò, dài lêu nghêu, cánh gầy như hai cái lá mai,…
Về tính nết: Các con vật cũng có những tính nết, suy nghĩ, hành động giống như con người. Ví dụ: Dế Mèn là một chú dế cường tráng, khỏe mạnh, nhưng lại kiêu ngạo, coi thường người khác; Dế Choắt là một chú dế yếu ớt, nhút nhát, nhưng lại tốt bụng, hiền lành; Chị Cốc là một con chim sâu hung dữ, hay bắt nạt những con vật nhỏ bé; Chị Nhà Trò là một cô nàng xinh đẹp, yếu đuối, nhưng lại tốt bụng, nhân hậu.
>> Có thể bạn quan tâm: Thực hành tiếng việt 6
Câu 4.Truyện muốn nhắn gửi đến người đọc bài học gì? Bài học ấy có ý nghĩa với em không?
Truyện “Bài học đường đời đầu tiên” muốn nhắn gửi đến người đọc bài học về sự kiêu ngạo, coi thường người khác. Sự kiêu ngạo có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, khiến cho bản thân và người khác phải chịu đau khổ.
Bài học này có ý nghĩa rất quan trọng đối với mỗi người. Trong cuộc sống, chúng ta cần phải biết khiêm tốn, tôn trọng người khác. Chúng ta không nên coi thường người khác, bởi vì mỗi người đều có những điểm mạnh, điểm yếu riêng. Sự kiêu ngạo có thể khiến chúng ta trở nên ích kỷ, chỉ biết nghĩ đến bản thân, dẫn đến những hành động sai trái, gây tổn thương cho người khác.
Bài học này đã giúp em hiểu được nhiều điều về cuộc sống. Em sẽ cố gắng sống khiêm tốn, tôn trọng người khác, biết giúp đỡ những người xung quanh và sống tốt bụng, nhân hậu.
Câu 5.Đọc trước văn bản Bài học đường đời đầu tiên; tìm hiểu thêm về tác giả Tô Hoài và tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí.
Tác giả Tô Hoài
Tô Hoài tên khai sinh là Nguyễn Sen, sinh ngày 25 tháng 8 năm 1920 tại làng Nghĩa Đô, huyện Từ Liêm, Hà Nội. Ông là nhà văn lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại, có nhiều tác phẩm nổi tiếng như:
Dế Mèn phiêu lưu ký
Vợ chồng A Phủ
Miền Tây
Con gái của bố
Chuyện cũ Hà Nội
Những ngày thơ ấu
Giăng tơ
Tuổi thơ dữ dội
Tô Hoài là một nhà văn có vốn sống phong phú, có khả năng quan sát, miêu tả sinh động, giàu cảm xúc. Ông cũng là một nhà văn có tấm lòng nhân hậu, yêu thương con người và thiên nhiên.
Tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí
Dế Mèn phiêu lưu kí là một tác phẩm văn học thiếu nhi nổi tiếng của nhà văn Tô Hoài. Tác phẩm được in lần đầu tiên năm 1941, gồm 10 chương.
Truyện kể về cuộc phiêu lưu của chú dế Mèn, từ khi rời bỏ tổ ấm của mình đến khi trở về và trưởng thành. Trên đường phiêu lưu, Dế Mèn đã gặp nhiều điều thú vị, cũng như nhiều khó khăn, thử thách. Qua những trải nghiệm của mình, Dế Mèn đã rút ra nhiều bài học quý giá về cuộc sống.
Dế Mèn phiêu lưu kí là một tác phẩm văn học giàu ý nghĩa giáo dục. Truyện giúp cho thiếu nhi hiểu được những bài học về cuộc sống, về cách sống tốt đẹp, biết yêu thương, giúp đỡ người khác.
Câu 6.Em đã từng chơi với một chú dế bao giờ chưa? Em biết gì về loài động vật này?
Em đã từng chơi với một chú dế bao giờ chưa?
Em đã từng chơi với một chú dế khi em còn nhỏ. Khi đó, em đang chơi ở ngoài vườn thì thấy một chú dế đang nhảy nhót. Em liền bắt chú dế và mang về nhà chơi.
Em cho chú dế ở trong một cái hộp nhỏ, có đầy đủ thức ăn và nước uống. Mỗi ngày, em đều cho chú dế ăn và uống, cũng như chơi đùa với chú dế. Chú dế rất ngoan ngoãn, không cắn hay cào em.
Em chơi với chú dế được một thời gian thì chú dế chết. Em rất buồn và tiếc nuối. Em đã chôn chú dế dưới gốc cây trong vườn.
Em biết gì về loài động vật này?
Dế là một loài côn trùng thuộc bộ Cánh thẳng. Dế có thân hình dài, thon, có cánh và râu. Dế có nhiều loại, nhưng phổ biến nhất là dế mèn.
Dế mèn có thân màu nâu sẫm, có hai càng to khỏe, dùng để đào hang và nhảy. Dế mèn có thể phát ra tiếng kêu bằng cách cọ xát hai cánh vào nhau.
Dế mèn là loài động vật ăn tạp, ăn cả thực vật và động vật. Thức ăn của dế mèn bao gồm lá cây, cỏ, trái cây, côn trùng nhỏ,…
2. Soạn văn 6 Bài học đường đời đầu tiên phần Đọc hiểu
Câu hỏi giữa bài Bài học đường đời đầu tiên
Câu hỏi trang 5 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Hãy chú ý các chi tiết miêu tả Dế Mèn.
Các chi tiết miêu tả Dế Mèn
Tác giả Tô Hoài đã sử dụng nhiều chi tiết miêu tả ngoại hình, tính cách của Dế Mèn để khắc họa chân dung một chú dế cường tráng, khỏe mạnh nhưng lại kiêu ngạo, coi thường người khác.
Về ngoại hình
Dế Mèn được miêu tả là một chú dế cường tráng, khỏe mạnh:
“Cái đầu to, nổi từng tảng thịt rắn chắc, hai cái răng đen nhánh, nhọn hoắt, hai cái càng mẫm bóng như hai gọng kìm,… đôi cánh thì mỏng như giấy bóng, trong suốt, rung rinh như là có một quyển sách nhỏ mở ra.”
“Thân hình Dế Mèn thon dài, cánh thì rộng, hai cái râu dài một vẻ oai vệ.”
“Dế Mèn có một giọng hát rất hay, véo von như tiếng sáo diều.”
Về tính cách
Dế Mèn là một chú dế kiêu ngạo, coi thường người khác:
Dế Mèn tự hào về bản thân mình, coi mình là “một tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ”.
Dế Mèn coi thường Dế Choắt, một chú dế yếu ớt, nhút nhát.
Dế Mèn đã trêu chọc Dế Choắt, khiến Dế Choắt bị ốm và chết.
Câu hỏi trang 6 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Qua lời kể của Dế Mèn, em hình dung thế nào về Dế Choắt?
Qua lời kể của Dế Mèn, em hình dung Dế Choắt là một chú dế yếu ớt, nhút nhát, nhưng lại tốt bụng, hiền lành.
Câu hỏi trang 7 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Hình ảnh Dế Mèn và Dế Choắt mà em hình dung ở phần 3 có điểm tương đồng nào với Dế Mèn và Dế Choắt trong bức tranh bên dưới?
Hướng dẫn giải:
Về ngoại hình:
Dế Mèn trong bức tranh có thân hình to lớn, khỏe mạnh, với đôi cánh mỏng, trong suốt.
Dế Choắt trong bức tranh có thân hình gầy gò, yếu ớt, với đôi cánh ngắn củn, cánh gầy như hai cái lá mai.
Về tính cách:
Dế Mèn trong bức tranh có vẻ kiêu ngạo, coi thường người khác, thể hiện qua cách Dế Mèn nhìn xuống Dế Choắt.
Dế Choắt trong bức tranh có vẻ nhút nhát, sợ sệt, thể hiện qua cách Dế Choắt cúi đầu xuống, nhìn Dế Mèn bằng ánh mắt sợ hãi.
>> Khám phá thêm: Viết bài văn kể lại một trải nghiệm đáng nhớ
Câu hỏi trang 8 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Dế Mèn đã “nghịch ranh” như thế nào?
Dế Mèn đã “nghịch ranh” như sau:
Dế Mèn đã trêu chọc Dế Choắt bằng giọng hát của mình. Dế Mèn hát to, véo von, khiến Dế Choắt giật mình, sợ hãi.
Dế Mèn còn trêu chọc Dế Choắt về ngoại hình, tính cách. Dế Mèn chê Dế Choắt gầy gò, yếu ớt, nhút nhát.
Sự trêu chọc của Dế Mèn đã khiến Dế Choắt bị ốm và chết.
Câu hỏi trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Tai họa mà Dế Mèn kể ở đây là gì? Xảy ra với ai?
Tai họa mà Dế Mèn được kể ở đây là do Dế Mèn đã trêu chị Cốc khiến chị hiểu lầm và mổ chết Dế Choắt.
Câu hỏi trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Em hãy tưởng tượng nét mặt của Dế Mèn lúc này.
Gương mặt cua dế mèn trắng bệch thấy rõ, có biểu hiện vô cùng hốt hoảng và vô cùng hối hận
Câu hỏi trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Tranh minh họa nhân vật nào và về sự việc gì trong truyện?
Tranh minh họa sự việc của Dế Mèn đem xác Dế Choắt đi chôn, đắp thành môt nấm mộ to và đứng lặng mình hằng giờ đồng hồ chỉ để nghĩ về bài học đường đời đầu tiên của mình.
Sau khi đọc Bài học đường đời đầu tiên
Câu 1: Trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Câu chuyện trên được kể bằng lời của nhân vật nào? Hãy chỉ ra các nhân vật tham gia vào câu chuyện.
Câu chuyện được kể bằng lời của nhân vật Dế Mèn.
Các nhân vật tham gia vào câu chuyện:
Dế Mèn: Nhân vật chính, là một chú dế cường tráng, khỏe mạnh nhưng lại kiêu ngạo, coi thường người khác.
Dế Choắt: Một chú dế yếu ớt, nhút nhát, nhưng lại tốt bụng, hiền lành.
Chị Cốc: Một con cào cào to lớn, hung dữ.
Câu 2: Trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Dế Mèn đã ân hận về việc gì? Hãy tóm tắt sự việc đó trong khoảng 3 dòng.
+Dế Mèn ân hận về việc trêu chọc Dế Choắt khiến Dế Choắt bị ốm và chết.
+Dế Mèn từng trêu chọc, bắt nạt Dế Choắt, khiến Dế Choắt bị bà con trong xóm đánh chết. Sau khi Dế Choắt chết, Dế Mèn đã ân hận và nhận ra rằng mình đã sai lầm.
Câu 3: Trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Dế Mèn đã có sự thay đổi về thái độ và tâm trạng như thế nào sau sự việc trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt? Vì sao có sự thay đổi ấy?
Sau sự việc trêu chọc Dế Choắt, Dế Mèn đã có sự thay đổi về thái độ và tâm trạng như sau:
Thái độ: Từ kiêu ngạo, coi thường người khác, Dế Mèn trở nên ân hận, hối lỗi.
Tâm trạng: Từ vui vẻ, tự tin, Dế Mèn trở nên lo lắng, sợ hãi, ân hận.
Sự thay đổi này là do Dế Mèn nhận ra hậu quả nghiêm trọng của sự trêu chọc của mình. Cái chết của Dế Choắt đã khiến Dế Mèn hiểu ra rằng, sự kiêu ngạo, coi thường người khác có thể dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.
Câu 4: Trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Từ các chi tiết “tự hoạ” về bản thân và lời lẽ, cách xưng hô, điệu bộ, giọng điệu, thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt, chị Cốc, em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật này?
Từ các chi tiết “tự hoạ” về bản thân và lời lẽ, cách xưng hô, điệu bộ, giọng điệu, thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt, chị Cốc, có thể nhận xét rằng Dế Mèn là một chú dế có tính cách kiêu ngạo, coi thường người khác.
Dế Mèn tự nhận mình là “một tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ”. Dế Mèn xưng hô với Dế Choắt là “chú mày”, thể hiện sự coi thường. Dế Mèn chê Dế Choắt gầy gò, yếu ớt, nhút nhát. Dế Mèn còn trêu chọc Dế Choắt bằng giọng hát của mình, khiến Dế Choắt giật mình, sợ hãi.
>> Đọc thêm: Kể lại một trải nghiệm đáng nhớ
Câu 5: Trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Ở cuối đoạn trích, sau khi chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đã “đứng lặng giờ lâu” và “nghĩ về bài học đường đời đầu tiên”. Theo em, đó là bài học gì?
Ở cuối đoạn trích, sau khi chôn cất Dế Choắt, Dế Mèn đã “đứng lặng giờ lâu” và “nghĩ về bài học đường đời đầu tiên”. Bài học đó là:
Không nên kiêu ngạo, coi thường người khác.
Phải biết yêu thương, giúp đỡ người khác, đặc biệt là những người yếu đuối, bé nhỏ.
Câu 6: Trang 10 SGK Ngữ văn 6 tập 2: Nhà văn Tô Hoài từng chia sẻ: “Nhân vật trong truyện đồng thoại được nhân cách hoá trên cơ sở đảm bảo không thoát li sinh hoạt có thật của loài vật.”. Dựa vào những điều em biết về loài dế, hãy chỉ ra những điểm “có thật” như thế trong văn bản, đồng thời, phát hiện những chỉ tiết đã được nhà văn “nhân cách hoá”.
Dựa vào những điều em biết về loài dế, có thể chỉ ra những điểm “có thật” như thế trong văn bản, đồng thời, phát hiện những chỉ tiết đã được nhà văn “nhân cách hoá” như sau:
Những điểm “có thật”:
Dế Mèn có ngoại hình cường tráng, khỏe mạnh: “cả người to và đẹp, cánh dài, râu dài, càng mẫm bóng như hai gọng kìm, giọng hát véo von như tiếng sáo diều”.
Dế Mèn có tập tính đào hang, kiếm ăn: Dế Mèn có một ngôi nhà đẹp, rộng rãi, có sẵn thức ăn.
Dế Mèn có tập tính sinh sản: Dế Mèn muốn lấy vợ, xây tổ, sinh con.
Những chi tiết đã được “nhân cách hoá”:
Dế Mèn có suy nghĩ, cảm xúc như con người: Dế Mèn tự hào về bản thân, coi thường Dế Choắt, ân hận, hối lỗi sau khi trêu chọc Dế Choắt.
Dế Mèn có ngôn ngữ, hành động như con người: Dế Mèn xưng hô với Dế Choắt là “chú mày”, trêu chọc Dế Choắt bằng giọng hát của mình.
Với những hướng dẫn Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên Sách Cánh Diều – Ngữ Văn Lớp 6 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
