Đề thi học sinh giỏi ngữ văn lớp 9 chọn lọc – Mới nhất
Đề thi học sinh giỏi Ngữ Văn lớp 9 không chỉ là cơ hội để các bạn học sinh bộc lộ khả năng cảm thụ văn học mà còn là thách thức để kiểm tra sự sáng tạo và khả năng lập luận. Những câu hỏi trong đề thi thường đòi hỏi học sinh phải vận dụng sâu sắc kiến thức đã học, kết hợp với tư duy phản biện và khả năng viết bài mạch lạc. Đây là một bước đệm quan trọng giúp các em chuẩn bị tốt hơn cho kỳ thi vào lớp 10, đồng thời rèn luyện kỹ năng cần thiết để bước xa hơn trên con đường học tập.
Đề thi học sinh giỏi ngữ văn lớp 9 tỉnh Bắc Ninh
Đề thi học sinh giỏi ngữ văn lớp 9 tỉnh Bắc Ninh
I – Đọc hiểu
Câu 1. Thể loại của văn bản trên là truyện thơ Nôm.
Câu 2. Lời dẫn trực tiếp trong những dòng thơ sau là:
“Người ở cùng ta, Hôm mai hầm hút với già cho vui.”
Câu 3. Qua những hành động được miêu tả trong bốn dòng thơ đầu, Trịnh Hâm hiện lên là một con người độc ác, nhẫn tâm và ích kỷ. Hắn không những không giúp đỡ Văn Tiên khi gặp nạn mà còn nhẫn tâm đẩy người khác vào tình cảnh nguy hiểm, thể hiện bản chất vô nhân đạo và lòng dạ nhỏ nhen.
Câu 4. Bài học rút ra từ đoạn trích: Trong cuộc sống, ta nên sống nhân ái, sẵn sàng giúp đỡ người khác khi gặp khó khăn, giống như lòng tốt của gia đình Ngư. Đồng thời, phải tránh xa những hành động ích kỷ và tàn nhẫn như Trịnh Hâm, vì chúng chỉ dẫn đến hậu quả xấu và mất đi giá trị con người.
II – Viết
Câu 1 (2,0 điểm): Viết đoạn văn phân tích nhân vật Ngư ông ở đoạn [2]
Trong đoạn trích [2], Ngư ông hiện lên là một con người nhân hậu, trọng nghĩa và đầy lòng vị tha. Khi phát hiện Văn Tiên và Tiểu đồng gặp nạn, ông không chỉ cứu họ mà còn quan tâm, hỏi han tận tình: “Người ở cùng ta, Hôm mai hầm hút với già cho vui.” Qua lời nói này, Ngư ông không chỉ an ủi, động viên mà còn thể hiện tấm lòng cởi mở, sẵn sàng giúp đỡ người hoạn nạn. Đặc biệt, ông coi việc giúp người là bổn phận, không mong cầu sự đền đáp, như lời ông nói: “Lòng nào chẳng mộ, Dốc lòng nhơn nghĩa há chờ trả ơn?” Nhân vật Ngư ông là biểu tượng cho tinh thần nhân đạo, đề cao giá trị nhân nghĩa trong xã hội. Hình ảnh ông còn thể hiện niềm tin rằng sự thiện lương sẽ góp phần xây dựng một cuộc sống tốt đẹp, mang đến thông điệp sâu sắc cho người đọc về lòng nhân ái và sự cho đi vô điều kiện.
Câu 2 (4,0 điểm): Viết bài văn trình bày ý kiến về hiện tượng sống ảo của một bộ phận học sinh hiện nay và đề xuất giải pháp khắc phục
Đoạn tham khảo 1
Hiện tượng sống ảo đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại trong đời sống của một bộ phận học sinh hiện nay. Sống ảo là cách mà nhiều bạn trẻ sử dụng mạng xã hội để xây dựng hình ảnh cá nhân một cách thái quá, không phản ánh đúng thực tế. Hiện tượng này thể hiện qua việc quá phụ thuộc vào lượt like, share, hay sử dụng các ứng dụng chỉnh sửa để đăng tải những hình ảnh không chân thực. Một số bạn còn dành quá nhiều thời gian để tương tác trên mạng, bỏ qua việc học tập, rèn luyện sức khỏe, và xây dựng mối quan hệ thực tế.
Hậu quả của sống ảo là không nhỏ. Nó khiến nhiều học sinh đánh mất giá trị bản thân, chạy theo sự hào nhoáng ảo mà quên đi những giá trị thật sự trong cuộc sống. Sống ảo lâu dài còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý, khiến các bạn trở nên tự ti, dễ rơi vào trạng thái lo âu khi không được chú ý trên mạng xã hội. Ngoài ra, việc lãng phí thời gian vào mạng ảo còn khiến học sinh sa sút trong học tập và bỏ qua những cơ hội phát triển bản thân.
Để khắc phục hiện tượng này, trước hết, học sinh cần hiểu rõ giá trị thật sự của bản thân không nằm ở những lượt tương tác trên mạng. Gia đình và nhà trường cũng nên đóng vai trò định hướng, giáo dục các em về việc sử dụng mạng xã hội một cách lành mạnh. Các bạn trẻ cần tham gia nhiều hoạt động bổ ích như thể thao, đọc sách, hay làm việc thiện nguyện để xây dựng giá trị bản thân từ thực tế. Đồng thời, cần nhận thức rằng mạng xã hội chỉ là công cụ, không phải là thước đo giá trị con người.
Sống ảo không mang lại lợi ích thật sự, mà chỉ khiến chúng ta mất đi thời gian và những cơ hội quý báu. Thay vì chìm đắm trong thế giới ảo, mỗi học sinh cần sống thật, trân trọng những gì mình có để xây dựng một cuộc sống ý nghĩa và trọn vẹn hơn.
Đoạn tham khảo 2
Hiện tượng sống ảo của một số bạn học sinh hiện nay thật sự đáng suy nghĩ. Em đã thấy rất nhiều bạn trong lớp mình suốt ngày dán mắt vào điện thoại, chụp ảnh, chỉnh sửa rồi đăng lên mạng xã hội chỉ để nhận được vài trăm lượt like hay những lời khen “ảo”. Có những bạn cứ luôn tỏ ra mình là người hoàn hảo, sống trong cuộc sống xa hoa, nhưng thực tế lại khác hoàn toàn. Điều đó làm em cảm thấy tiếc cho các bạn vì thay vì dành thời gian học tập, vui chơi cùng bạn bè, nhiều bạn lại tự nhốt mình trong thế giới ảo.
Sống ảo không chỉ làm các bạn mất thời gian mà còn khiến các bạn dễ bị tổn thương khi nhận những lời bình luận không hay. Em từng thấy một người bạn của mình buồn bã cả ngày chỉ vì bài đăng không được nhiều like như mong đợi. Em nghĩ rằng, thay vì cố gắng sống khác đi để làm hài lòng người khác trên mạng, chúng ta nên sống đúng với bản thân mình và dành thời gian cho những điều ý nghĩa hơn.
Theo em, giải pháp tốt nhất là các bạn nên đặt ra giới hạn khi sử dụng mạng xã hội, chỉ dành một khoảng thời gian nhất định mỗi ngày và không để nó ảnh hưởng đến cuộc sống thật. Bên cạnh đó, việc tham gia các hoạt động ngoại khóa, thể thao hay đọc sách sẽ giúp các bạn cảm thấy cuộc sống thực tế thú vị hơn nhiều so với những thứ “ảo” trên mạng. Em tin rằng khi sống thật với bản thân và biết yêu quý những điều giản dị xung quanh, chúng ta sẽ cảm thấy hạnh phúc hơn rất nhiều.
Đề thi học sinh giỏi Ngữ văn 9 năm 2024
Câu 1 (6 điểm)
Nhận xét về vai trò của chi tiết nghệ thuật trong truyện, có ý kiến cho rằng: “Chi tiết nhỏ làm nên nhà văn lớn“. Hãy phân tích chi tiết “chiếc bóng” trong tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ đã làm rõ điều đó.
Câu 2 (4 điểm)
Nêu suy nghĩ của em về câu chuyện sau:
Dưới đây là lời kể của một người mẹ – một trong hàng trăm người tham gia “hôi của” trong vụ tai nạn xe tải chở hàng nghìn thùng bia lon Tiger bị lật tại vòng xoay Tam Hiệp (TP. Biên Hòa, Đồng Nai) vào chiều 04/12/2013:
Hôm đó, tôi đang trên đường đón con gái học lớp 7 về. Đến gần vòng xoay Tam Hiệp, tôi thấy phía trước hỗn loạn khi có chiếc xe tải bị lật giữa đường, nhiều người mạnh ai nấy lao vào hốt bia bị đổ. Không chút suy nghĩ, tôi vội dựng xe giữa đường, kêu con giữ xe và cũng lao vào hốt bia. Đến khi tôi trở ra, trên tay đầy bia và nhìn thấy con gái mặt buồn thiu, tôi cũng chẳng chút bận tâm. Suốt đoạn đường về nhà, con tôi chỉ lặng thinh và mãi sau mới hỏi: “Mẹ lấy bia làm gì khi nhà mình không ai uống?”
(Theo Việt Nam Nét ngày 08/12/2013)
Câu 3: (10 điểm)
Trong văn bản “Tiếng nói của văn nghệ“, Nguyễn Đình Thi viết:
“Tác phẩm nghệ thuật nào cũng xây dựng bằng những vật liệu mượn ở thực tại. Nhưng nghệ sĩ không những ghi lại cái đã có rồi mà còn muốn nói một điều gì mới mẻ. Anh gửi vào tác phẩm một lá thư, một lời nhắn nhủ, anh muốn đem một phần của mình góp vào đời sống chung quanh”.
(Ngữ Văn 9, Tập II, Tr 12,13- NXB GD 2005)
Qua “Bài thơ về tiểu đội xe không kính“, em hãy làm sáng tỏ “điều mới mẻ“, “lời nhắn nhủ” mà nhà thơ Phạm Tiến Duật muốn đem “góp vào đời sống“.
Hướng dẫn giải Đề thi học sinh giỏi Ngữ văn 9 năm 2024
Câu 1: 4 điểm.
Hình thức
Học sinh biết vận dụng kiến thức và kĩ năng nghị luận để suy nghĩ trình bày về một vấn đề trong tác phẩm văn học. Đó là vai trò của một chi tiết nghệ thuật trong một tác phẩm văn học.
Bài viết lập luận chặt chẽ. Văn viết mạch lạc, trong sáng; chuyển ý linh hoạt, không mắc các lỗi.
Về nội dung kiến thức
Nêu được vai trò của chi tiết nghệ thuật trong truyện:
Chi tiết là một trong những yếu tố nhỏ nhất tạo nên tác phẩm (…), để làm nên một chi tiết nhỏ có giá trị đòi hỏi nhà văn phải có sự thăng hoa về cảm hứng và tài năng nghệ thuật.
Nghệ thuật là một lĩnh vực đặc thù: Tầm vóc của người nghệ sỹ có thể được làm nên từ những yếu tố nhỏ nhất. Nhà văn lớn có khả năng sáng tạo được những chi tiết nhỏ nhưng giàu giá trị biểu đạt, góp phần đắc lực trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng của tác phẩm.
Đánh giá giá trị của chi tiết “chiếc bóng” trong “Chuyện người con gái Nam Xương”:
Giá trị nội dung
“Chiếc bóng” tô đậm thêm nét đẹp phẩm chất của Vũ Nương trong vai trò người vợ, người mẹ. Đó là nỗi nhớ thương, sự thuỷ chung, ước muốn đồng nhất “xa mặt nhưng không cách lòng” với người chồng nơi chiến trận; đó là tấm lòng người mẹ muốn khỏa lấp sự trống vắng, thiếu hụt tình cảm người cha trong lòng đứa con thơ bé bỏng.
“Chiếc bóng” là một ẩn dụ cho số phận mỏng manh của người phụ nữ trong chế độ phong kiến nam quyền. Họ có thể gặp bất hạnh bởi bất cứ một nguyên nhân vô lý nào mà không lường trước được. Với chi tiết này, người phụ nữ hiện lên là nạn nhân của bi kịch gia đình, bi kịch xã hội.
“Chiếc bóng” xuất hiện ở cuối tác phẩm “Rồi trong chốc lát, bóng nàng loang loáng mờ nhạt dần mà biến đi mất“: Khắc hoạ giá trị hiện thực – nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.
Chi tiết này còn là bài học về hạnh phúc muôn đời: Một khi đánh mất niềm tin, hạnh phúc chỉ còn là chiếc bóng hư ảo.
Giá trị nghệ thuật
Tạo sự hoàn chỉnh, chặt chẽ cho cốt truyện: Chi tiết “chiếc bóng” tạo nên nghệ thuật thắt nút, mở nút mâu thuẫn bất ngờ, hợp lý:
Bất ngờ: Một lời nói của tình mẫu tử lại bị chính đứa con ngây thơ đẩy vào vòng oan nghiệt; chiếc bóng của tình chồng nghĩa vợ, thể hiện nỗi khát khao đoàn tụ, sự thuỷ chung son sắt lại bị chính người chồng nghi ngờ “thất tiết” …
Hợp lý: Mối nhân duyên khập khiễng chứa đựng nguy cơ tiềm ẩn (Vũ Nương kết duyên cùng Trương Sinh thất học, đa nghi, ghen tuông, độc đoán) cộng với cảnh ngộ chia ly bởi chiến tranh. Đó là nguy cơ tiềm ẩn bùng phát.
Tạo kịch tính, tăng sức hấp dẫn cho tác phẩm.
Chi tiết này còn là sự sáng tạo của Nguyễn Dữ (so với chuyện cổ tích, “Miếu vợ chàng Trương”) tạo nên vẻ đẹp lung linh cho tác phẩm và một kết thúc tưởng như có hậu nhưng lại nhấn mạnh hơn bi kịch của người phụ nữ.
Câu 2 (4 điểm)
Trong xã hội hiện đại, không ít lần chúng ta chứng kiến những hành động vô ý thức mang tính “hôi của” xảy ra trong các vụ tai nạn. Câu chuyện về người mẹ và con gái trong vụ tai nạn xe tải chở bia bị lật tại vòng xoay Tam Hiệp là một bài học sâu sắc, đòi hỏi mỗi chúng ta phải suy ngẫm về ý thức cá nhân và đạo đức trong xã hội.
Hành động “hôi của” của người mẹ trong câu chuyện ban đầu xuất phát từ một suy nghĩ rất giản đơn, có thể là sự bị cuốn theo đám đông mà không cân nhắc đến hậu quả. Nhưng điều đáng nói ở đây là sự im lặng và câu hỏi của cô con gái: “Mẹ lấy bia làm gì khi nhà mình không ai uống?”. Lời nói ấy tuy ngắn gọn nhưng ẩn chứa một sự thất vọng và nhắc nhở nhẹ nhàng về hành động không đúng đắn của người mẹ. Nó cho thấy rằng, trong những tình huống hỗn loạn như vậy, đôi khi người lớn không làm gương mà chính trẻ em lại là những người nhìn nhận vấn đề một cách trong sáng và chân thực nhất.
Câu chuyện này khiến chúng ta phải suy nghĩ sâu sắc hơn về khía cạnh đạo đức và ý thức trách nhiệm trong mỗi hành động. “Hôi của” không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật mà còn làm tổn thương đến nhân cách và lòng tự trọng của chính bản thân mình. Hành động đó có thể chỉ diễn ra trong một khoảnh khắc, nhưng hậu quả để lại là sự xuống cấp của giá trị đạo đức, và hơn thế nữa, nó dạy cho thế hệ sau những bài học sai lệch.
Để giải quyết vấn đề này, giáo dục đạo đức cần được đặt lên hàng đầu. Từ trong gia đình, cha mẹ cần làm gương, dạy con biết phân biệt đúng sai, và nhấn mạnh ý thức tôn trọng tài sản của người khác. Trong nhà trường, các bài học về đạo đức, lối sống cần được lồng ghép một cách thiết thực và dễ tiếp cận hơn. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng cần có những biện pháp xử lý nghiêm minh để răn đe các hành vi tiêu cực như “hôi của”.
Qua câu chuyện này, em rút ra được bài học lớn rằng, trong bất cứ tình huống nào, chúng ta cũng cần giữ vững đạo đức và phẩm giá của mình. Một hành động sai trái, dù nhỏ đến đâu, cũng có thể để lại những vết nhơ trong tâm hồn và ảnh hưởng xấu đến xã hội. Hãy để cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn từ chính những hành động đúng đắn và ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân.
Câu 3: (10 điểm)
Yêu cầu về kĩ năng
Bố cục bài rõ ràng, lập luận thuyết phục bằng việc phân tích các dẫn chứng cụ thể để làm sáng rõ luận điểm.
Văn viết mạch lạc, trong sáng, có cảm xúc; ít mắc lỗi diễn đạt, lỗi chính tả.
Yêu cầu về nội dung
Bài làm đúng kiểu văn nghị luận, các ý có thể trình bày theo những cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:
Giải thích sơ lược tinh thần đoạn văn của Nguyễn Đình Thi:
Nội dung của một tác phẩm nghệ thuật là hiện thực cuộc sống và những khám phá, phát hiện riêng của người nghệ sĩ.
Những khám phá, phát hiện ấy chính là điều mới mẻ góp phần quan trọng tạo nên giá trị của một tác phẩm nghệ thuật và mang theo thông điệp của người nghệ sĩ.
“Bài thơ về tiểu đội xe không kính”của Phạm Tiến Duật đã thể hiện được “điều mới mẻ” và “lời nhắn nhủ” của riêng nhà thơ trên cơ sở “vật liệu mượn ở thực tại”.
“Vật liệu mượn ở thực tại” trong tác phẩm là hiện thực cuộc kháng chiến chống Mĩ với nhiều khó khăn, gian khổ và tinh thần chiến đấu, đời sống tình cảm của những người lính trên tuyến đường Trường Sơn
Điều mới mẻ:
Nhà thơ đã khám phá ra vẻ đẹp riêng của những người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kì kháng chiến chống Mĩ từ chính những khó khăc, gian khổ của hiện thực:
Phong thái ung dung, tự tin và tinh thần dũng cảm, hiên ngang, bất chấp bom đạn, coi thường gian khổ, hiểm nguy, luôn hướng về phía trước.
Tâm hồn trẻ trung, sôi nổi, nét tinh nghịch đáng yêu của những người lính trẻ; niềm lạc quan phơi phới vượt lên hiện thực khốc liệt của chiến tranh.
Trong gian khổ, tình đồng chí, đồng đội được thể hiện cũng thật vô tư, tinh nghịch mà chân thành.
Trái tim mang tình yêu Tổ quốc là sức mạnh thôi thúc tinh thần, ý chí quyết tâm chiến đấu vì miền Nam, tình yêu đó mạnh hơn tất cả đạn bom, cái chết.
(so sánh với hình ảnh người lính trong thời kì chống Pháp)
=> vẻ đẹp của họ có sự kết hợp hài hòa, tự nhiên giữa cái vĩ đại phi thường với cái giản dị đời thường
Điều mới mẻ thể hiện trong nghệ thuật của bài thơ: nhan đề lạ, sáng tạo ra một hình ảnh thơ độc đáo, giọng điệu và ngôn ngữ thơ rất đặc sắc, rất gần vời lời nói thường ngày, đậm chất văn xuôi; sự đối lập giữa cái không và cái có… để thể hiện chân thực và sinh động vẻ đẹp của những người lính.
Lời nhắn nhủ (Đây cũng là tư tưởng chủ đề của tác phẩm): hình ảnh những người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn thời chống Mĩ mãi là biểu tượng đẹp của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam. Họ chính là những con người đã góp phần làm nên những trang sử vẻ vang của dân tộc, sức mạnh và tinh thần chiến đấu của họ đã khẳng định một chân lí của thời đại: sức mạnh tinh thần có thể chiến thắng sức mạnh vật chất.
Tham khảo thêm
Trên đây là đề thi tham khảo môn Ngữ Văn cuối học kì 1 lớp 9 với nội dung vừa gần gũi vừa mang tính gợi mở, giúp học sinh phát huy khả năng tư duy và cảm thụ văn học. Hãy áp dụng những kiến thức đã được học trên lớp, kết hợp với sự sáng tạo và lập luận chặt chẽ để viết nên một bài văn hoàn chỉnh và thuyết phục nhất. Mỗi bài viết không chỉ là bài kiểm tra kiến thức mà còn là cơ hội để các bạn thể hiện cảm xúc, suy nghĩ và cá tính văn chương của mình. Hy vọng đề thi này sẽ giúp các bạn chuẩn bị tốt nhất cho kỳ thi và đạt kết quả cao!
