Hướng dẫn soạn bài Ôn Tập 5 – Sách Chân Trời Sáng Tạo trang 130 – Ngữ Văn 6 (tập 1). Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản.

Câu 1 (trang 134 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Văn bản nào trong các văn bản Lao xao ngày hè, Thương nhớ bầy ong, Đánh thức trầu, Một năm ở tiểu học thuộc thể loại hồi kí? Dựa vào đâu em khẳng định như vậy?

Trong các văn bản Lao xao ngày hè, Thương nhớ bầy ong, Đánh thức trầu, Một năm ở tiểu học, chỉ có văn bản Lao xao ngày hè thuộc thể loại hồi kí.

Dựa vào các tiêu chí sau, chúng ta có thể khẳng định như vậy:

• Văn bản kể lại những sự việc có thật diễn ra trong quá khứ gắn với quãng đường thơ ấu của tác giả.

Trong văn bản Lao xao ngày hè, tác giả đã kể lại những kỉ niệm của mình về một ngày hè ở quê ngoại. Tác giả đã nhớ lại những hoạt động thường ngày của mình và người dân quê, những trò chơi dân gian, những món ăn quê,… Những kỉ niệm này đều là những sự việc có thật diễn ra trong quá khứ của tác giả.

• Người kể chuyện trong văn bản là nhân vật “tôi”, là hình ảnh của tác giả trong tác phẩm và là hình bóng của tác giả ngoài đời.

Trong văn bản Lao xao ngày hè, người kể chuyện là nhân vật “tôi”. Nhân vật này đã kể lại những kỉ niệm của mình về một ngày hè ở quê ngoại. Nhân vật “tôi” chính là hình ảnh của tác giả Phạm Tiến Duật trong tác phẩm.

• Văn bản có sự kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả và biểu cảm.

Văn bản Lao xao ngày hè có sự kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả và biểu cảm. Tác giả đã sử dụng các biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa, liệt kê,… để miêu tả cảnh vật, con người, và thể hiện cảm xúc của mình.

Như vậy, dựa vào các tiêu chí trên, chúng ta có thể khẳng định rằng văn bản Lao xao ngày hè thuộc thể loại hồi kí.

Câu 2 (trang 134 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trong các văn bản hồi kí đã học, em thích nhất văn bản nào? Vì sao? Hãy tóm tắt nội dung văn bản ấy.

Trong các văn bản hồi kí đã học, em thích nhất văn bản Thương nhớ bầy ong của tác giả Trần Hoài Dương. Em thích văn bản này vì những lý do sau:

• Văn bản đã gợi lại trong em những kỉ niệm tuổi thơ tươi đẹp, hồn nhiên.

Trong văn bản, tác giả đã kể lại những kỉ niệm của mình về việc xem ong họp đàn. Kỉ niệm ấy đã gợi lại trong em những kỉ niệm tuổi thơ của mình, khi em cũng thường xuyên được theo cha mẹ ra đồng xem ong. Em nhớ những chú ong cần mẫn bay lượn trên những bông hoa, những tiếng ong kêu râm ran, và những đàn ong bay rợp trời. Kỉ niệm ấy khiến em cảm thấy bồi hồi, xúc động và nhớ về tuổi thơ của mình.

• Văn bản đã thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương của tác giả.

Tác giả đã dành nhiều tình cảm cho những chú ong, cho những cánh đồng hoa và cho quê hương của mình. Tình cảm ấy được thể hiện rõ qua những câu văn như: “Những chú ong bé nhỏ, cần mẫn, chăm chỉ đã làm cho em càng thêm yêu thiên nhiên, yêu quê hương hơn.”

• Văn bản có cách viết giản dị, chân thành, giàu cảm xúc.

Tác giả đã viết về những kỉ niệm của mình bằng một cách viết giản dị, chân thành, giàu cảm xúc. Cách viết ấy đã giúp người đọc cảm nhận được những cảm xúc của tác giả một cách chân thực nhất.

Tóm tắt nội dung văn bản:

Văn bản Thương nhớ bầy ong kể về những kỉ niệm của tác giả về việc xem ong họp đàn. Tác giả đã nhớ lại những chú ong cần mẫn bay lượn trên những bông hoa, những tiếng ong kêu râm ran, và những đàn ong bay rợp trời. Những kỉ niệm ấy đã gợi lại trong tác giả những kỉ niệm tuổi thơ tươi đẹp, hồn nhiên và thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương của tác giả.

Văn bản Thương nhớ bầy ong đã để lại trong em nhiều ấn tượng sâu sắc. Em sẽ luôn nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ tươi đẹp ấy và cố gắng giữ gìn những kỉ niệm ấy qua những trang viết của mình.

Câu 3 (trang 134 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Khi viết một bài văn tả cảnh sinh hoạt, em cần lưu ý đến những gì?

Khi viết một bài văn tả cảnh sinh hoạt, em cần lưu ý đến những điều sau:

• Cần quan sát kỹ lưỡng, tỉ mỉ cảnh sinh hoạt cần miêu tả. Người viết cần ghi chép lại những chi tiết cụ thể về cảnh sinh hoạt, từ thời gian, địa điểm, không gian, con người, hoạt động,…
• Sử dụng ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm để tái hiện cảnh sinh hoạt một cách sinh động, chân thực. Người viết cần sử dụng các từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để giúp người đọc hình dung được rõ nét cảnh sinh hoạt đang được miêu tả.
• Trình bày bài văn theo một trật tự hợp lí, logic. Người viết cần xác định rõ bố cục của bài văn, sắp xếp các ý theo một trật tự hợp lí để người đọc dễ theo dõi. 
• Ghi lại những cảm nhận của bản thân về cảnh sinh hoạt được miêu tả. Những cảm nhận của người viết sẽ giúp bài văn thêm sinh động, hấp dẫn.

Cụ thể, khi tả cảnh sinh hoạt, em cần chú ý đến các bước sau:

• Lựa chọn cảnh sinh hoạt để miêu tả: Em cần lựa chọn một cảnh sinh hoạt mà em đã quan sát hoặc tham dự, một cảnh sinh hoạt mà em yêu thích hoặc ấn tượng.
• Thu thập thông tin về cảnh sinh hoạt: Em cần ghi chép lại những chi tiết cụ thể về cảnh sinh hoạt, bao gồm thời gian, địa điểm, không gian, con người, hoạt động,…
• Xây dựng dàn ý: Em cần xây dựng dàn ý cho bài văn, xác định rõ bố cục của bài văn và những nội dung cần triển khai trong từng phần.
• Viết bài văn: Em cần triển khai bài văn theo dàn ý đã xây dựng, sử dụng ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm để miêu tả cảnh sinh hoạt một cách sinh động, chân thực.

Với những lưu ý trên, em sẽ viết được những bài văn tả cảnh sinh hoạt hay và hấp dẫn.

Câu 4 (trang 134 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Em rút ra được những lưu ý gì khi chuẩn bị và trình bày bài nói về cảnh sinh hoạt mà mình quan sát?

Khi chuẩn bị và trình bày bài nói về cảnh sinh hoạt mà mình quan sát, em rút ra được những lưu ý sau:

• Lựa chọn cảnh sinh hoạt phù hợp: Em cần lựa chọn một cảnh sinh hoạt mà em đã quan sát hoặc tham dự, một cảnh sinh hoạt mà em yêu thích hoặc ấn tượng. Cảnh sinh hoạt cần có những đặc điểm nổi bật, dễ quan sát và miêu tả.
• Thu thập thông tin về cảnh sinh hoạt: Em cần ghi chép lại những chi tiết cụ thể về cảnh sinh hoạt, bao gồm thời gian, địa điểm, không gian, con người, hoạt động,… Những thông tin này sẽ giúp em có được cái nhìn tổng quan về cảnh sinh hoạt và chuẩn bị bài nói một cách chu đáo.
• Xây dựng dàn ý bài nói: Em cần xây dựng dàn ý bài nói, xác định rõ bố cục của bài nói và những nội dung cần triển khai trong từng phần. Dàn ý sẽ giúp em tổ chức bài nói một cách khoa học và mạch lạc.
• Tập luyện bài nói: Em cần tập luyện bài nói trước khi trình bày. Việc tập luyện sẽ giúp em tự tin hơn khi trình bày và tránh được những sai sót không đáng có.
• Sử dụng ngôn ngữ phù hợp: Em cần sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc, dễ hiểu. Em cũng cần sử dụng các từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để bài nói thêm sinh động, hấp dẫn.
• Thể hiện cảm xúc chân thành: Em cần thể hiện cảm xúc chân thành của mình khi trình bày bài nói. Điều này sẽ giúp bài nói thêm thuyết phục và gây ấn tượng với người nghe.

Dựa trên những lưu ý trên, em đã chuẩn bị và trình bày bài nói về cảnh sinh hoạt của gia đình em. Bài nói của em đã nhận được sự đánh giá cao của thầy cô và các bạn. Em rất vui vì đã có thể chia sẻ những hình ảnh đẹp đẽ về gia đình của mình với mọi người.

Dưới đây là một số ví dụ về cảnh sinh hoạt mà em có thể lựa chọn để trình bày:

• Cảnh sinh hoạt buổi sáng trong gia đình
• Cảnh sinh hoạt của các bạn học sinh ở trường
• Cảnh sinh hoạt của các bác nông dân ở làng quê
• Cảnh sinh hoạt của các cô chú công nhân ở thành phố
• Cảnh sinh hoạt của các bạn trẻ ở khu đô thị

Em hy vọng những lưu ý trên sẽ giúp các bạn chuẩn bị và trình bày bài nói về cảnh sinh hoạt một cách hiệu quả.

Câu 5 (trang 134 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy chia sẻ với bạn học cùng nhóm cảm nhận của em về vẻ đẹp thiên nhiên của một mùa trong năm. Trong khi nói, cố gắng sử dụng biện pháp tu từ phù hợp.

Mùa xuân là mùa mà em yêu thích nhất trong năm. Mùa xuân mang đến cho chúng ta một không gian tươi mới, tràn đầy sức sống.

Mùa xuân bắt đầu với những cơn mưa xuân nhè nhẹ, lất phất. Mưa xuân như một nàng tiên áo trắng, mang đến cho trần gian một làn gió mát lành, xua tan đi cái lạnh giá của mùa đông. Mưa xuân cũng là báo hiệu cho sự trỗi dậy của muôn loài.

Khi những cơn mưa xuân vừa dứt, những chồi non bắt đầu nhú ra. Cây cối đâm chồi nảy lộc, khoác lên mình bộ áo xanh tươi mới. Những bông hoa khoe sắc thắm, tô điểm cho bức tranh thiên nhiên thêm rực rỡ.

Mùa xuân cũng là mùa của những lễ hội. Đó là những lễ hội truyền thống như Tết Nguyên đán, lễ hội hoa đào, lễ hội chùa Hương,… Những lễ hội này mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc, thể hiện tinh thần đoàn kết, yêu thương của người Việt Nam.

Mùa xuân còn là mùa của tình yêu. Những đôi lứa yêu nhau thường chọn mùa xuân để bày tỏ tình cảm của mình. Mùa xuân mang đến cho con người một cảm giác yêu đời, yêu cuộc sống.

Mùa xuân là mùa tuyệt đẹp, mang đến cho chúng ta nhiều niềm vui và hạnh phúc. Em yêu mùa xuân và mong rằng mùa xuân sẽ mãi mãi bên ta.

Dưới đây là một số biện pháp tu từ mà em đã sử dụng trong bài nói của mình:

• So sánh: “Mưa xuân như một nàng tiên áo trắng”
• Nhân hóa: “Cây cối đâm chồi nảy lộc, khoác lên mình bộ áo xanh tươi mới”
• Ẩn dụ: “Mùa xuân là mùa của tình yêu”

Em hy vọng rằng bài nói của em đã mang đến cho các bạn những cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp của mùa xuân.

Câu 6 (trang 134 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Theo em, “thiên nhiên muốn trò chuyện cùng ta” điều gì?

Theo em, “thiên nhiên muốn trò chuyện cùng ta” điều gì?

Thiên nhiên là một thế giới rộng lớn và bí ẩn, chứa đựng vô vàn những điều kỳ diệu. Thiên nhiên luôn mang đến cho con người những cảm xúc tuyệt vời, từ vui tươi, phấn chấn đến bình yên, thư thái. Thiên nhiên cũng là nguồn cảm hứng bất tận cho những người nghệ sĩ, nhà thơ, nhà văn.

Thiên nhiên muốn trò chuyện cùng ta để mang đến cho ta những điều tuyệt vời ấy. Thiên nhiên muốn ta cảm nhận được vẻ đẹp của đất trời, của cỏ cây hoa lá, của muôn loài. Thiên nhiên muốn ta cảm nhận được sự bình yên, thư thái, quên đi những muộn phiền, lo toan của cuộc sống. Thiên nhiên muốn ta yêu thương, trân trọng và gìn giữ vẻ đẹp của thiên nhiên.

Cụ thể, thiên nhiên muốn trò chuyện cùng ta về những điều sau:

• Vẻ đẹp của thiên nhiên: Thiên nhiên mang trong mình vẻ đẹp đa dạng, phong phú, từ vẻ đẹp của núi non hùng vĩ, của biển cả bao la, của những cánh đồng bát ngát, của những cánh rừng xanh rì, đến vẻ đẹp của những bông hoa rực rỡ, của những chú chim hót líu lo, của những chú bướm bay lượn. Thiên nhiên muốn ta cảm nhận được vẻ đẹp ấy, để tâm hồn ta trở nên thư thái, bình yên và yêu đời hơn.
• Sự bình yên của thiên nhiên: Thiên nhiên là nơi ta có thể tìm thấy sự bình yên, thư thái sau những giờ phút mệt mỏi, căng thẳng của cuộc sống. Tiếng chim hót líu lo, tiếng gió lao xao, tiếng sóng vỗ rì rào,… của thiên nhiên sẽ giúp ta quên đi những muộn phiền, lo toan.
• Tình yêu thương của thiên nhiên: Thiên nhiên luôn mang đến cho ta những điều tốt đẹp. Mưa giúp cây cối tươi tốt, nắng giúp cây cối quang hợp, gió giúp cây cối phát tán hạt giống,… Thiên nhiên cũng là nguồn thức ăn, nơi ở của muôn loài. Thiên nhiên muốn ta yêu thương, trân trọng và gìn giữ vẻ đẹp của thiên nhiên.

Thiên nhiên là một người bạn lớn, luôn sẵn sàng lắng nghe và chia sẻ với ta. Hãy dành thời gian để trò chuyện cùng thiên nhiên, để tâm hồn ta được thư thái, bình yên và yêu đời hơn.

Với những hướng dẫn soạn bài  Ôn Tập 5 – Sách Chân Trời Sáng Tạo trang 130 – Ngữ Văn 6 (tập 1) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của bài học  này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.