Đề số 3 trong kỳ thi học sinh giỏi Ngữ văn 9 cấp huyện thường mang tính phân hóa cao, đòi hỏi học sinh không chỉ hiểu sâu mà còn biết cách triển khai ý tưởng sáng tạo. Việc tham khảo cách làm bài một cách chủ động sẽ giúp bạn rút ra hướng đi phù hợp, tránh lạc đề và phát huy được cá tính trong từng câu chữ.
Đề số 3
Câu 1 (8 điểm):
Cảm nhận của em về vẻ đẹp tâm hồn và sự hy sinh thầm lặng của anh thanh niên trong truyện “Lặng lẽ Sa Pa” (Nguyễn Thành Long).
Câu 2 (12 điểm):
Từ đoạn thơ sau, em hãy trình bày suy nghĩ về vai trò của tình yêu thương trong cuộc sống hiện đại:
“Thắp sáng lên ngọn lửa của lòng tin
Đừng để tắt những ước mơ bé nhỏ
Một bàn tay chẳng làm nên mùa gió
Nhưng nhiều bàn tay sẽ nhóm ngọn lửa hồng.
Gió sẽ về và cuộc sống chan hòa
Giữa những con người biết yêu và chia sẻ...”
(Thơ hiện đại – tuyển chọn)
Tham khảo: Hướng dẫn cách làm đề văn số 4
Tham khảo cách làm đề số 3
Câu 1 (8 điểm):
Cảm nhận về vẻ đẹp tâm hồn và sự hy sinh thầm lặng của anh thanh niên trong truyện “Lặng lẽ Sa Pa” (Nguyễn Thành Long)
Mở bài
- Giới thiệu tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa” và nhà văn Nguyễn Thành Long.
- Nêu khái quát về nhân vật anh thanh niên – người sống và làm việc trong điều kiện đặc biệt trên đỉnh Yên Sơn.
- Dẫn vào vấn đề: Anh là biểu tượng cho vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, giàu lý tưởng và sự hy sinh thầm lặng cho đất nước.
Thân bài
Hoàn cảnh sống và công việc:
- Sống một mình trên đỉnh núi cao quanh năm mây mù, lạnh lẽo, vắng vẻ.
- Công việc đo nhiệt độ, đo gió, đo mưa, gửi số liệu về trung tâm khí tượng – âm thầm, đều đặn, có vai trò quan trọng trong dự báo thời tiết, phục vụ sản xuất và quốc phòng.
Vẻ đẹp tâm hồn:
- Yêu nghề, có tinh thần trách nhiệm cao, không nản lòng trước cô đơn, gian khổ.
- Sống ngăn nắp, khoa học, yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống (trồng cây, nuôi gà, đọc sách…).
- Khiêm tốn, chân thành, không thấy mình đặc biệt, luôn cảm phục những người cống hiến nhiều hơn (ông họa sĩ già, cô kĩ sư, người nghiên cứu sét).
- Khao khát được giao tiếp, gần gũi con người nhưng luôn giữ sự chủ động, tích cực.
Sự hy sinh thầm lặng:
- Không đòi hỏi vinh danh, không sống cho bản thân mà sống vì công việc, vì tổ quốc.
- Đại diện cho thế hệ trẻ thời kỳ mới – những con người đang ngày đêm lặng lẽ làm việc vì đất nước.
Kết bài
- Khẳng định vẻ đẹp của anh thanh niên là biểu tượng cho lớp người âm thầm đóng góp cho đất nước.
- Tác phẩm ca ngợi những con người lao động bình dị nhưng giàu lý tưởng sống và trách nhiệm với cuộc đời.
Câu 2 (12 điểm):
Trình bày suy nghĩ về vai trò của tình yêu thương trong cuộc sống hiện đại
Mở bài
- Dẫn dắt bằng đoạn thơ: Những hình ảnh ngọn lửa, bàn tay, ước mơ – gợi ra sức mạnh của tình yêu thương.
- Nêu vấn đề: Trong một xã hội hiện đại, nhanh chóng và đôi khi lạnh lùng, tình yêu thương vẫn giữ vai trò quan trọng, là "ngọn lửa" sưởi ấm và kết nối con người.
Thân bài
Giải thích đoạn thơ:
- “Ngọn lửa của lòng tin”, “ước mơ bé nhỏ”: là hình ảnh ẩn dụ cho tình yêu thương, niềm tin, khát vọng sống tích cực.
- “Một bàn tay chẳng làm nên mùa gió / Nhưng nhiều bàn tay sẽ nhóm ngọn lửa hồng”: khẳng định sức mạnh của sự đoàn kết, sẻ chia, và yêu thương giữa con người với nhau.
Vai trò của tình yêu thương trong cuộc sống hiện đại:
- Giúp con người vượt qua cô đơn, áp lực, khủng hoảng tâm lý trong xã hội công nghiệp hóa.
- Là động lực giúp mỗi cá nhân cảm thấy mình được quan tâm, có ý nghĩa với người khác.
- Tạo nên những hành động tử tế, giúp đỡ nhau trong lúc khó khăn (dịch bệnh, thiên tai, bất trắc).
- Giữ gìn sự kết nối và hòa hợp giữa con người với con người, giữa các thế hệ trong gia đình và xã hội.
Phê phán:
- Trong xã hội hiện đại, không ít người sống thờ ơ, vô cảm, chỉ nghĩ đến bản thân – đây là lối sống cần lên án và thay đổi.
- Sự thiếu yêu thương dễ dẫn đến đổ vỡ gia đình, bạo lực học đường, mất đoàn kết cộng đồng.
Bài học nhận thức và hành động:
- Mỗi người cần học cách lắng nghe, chia sẻ, cảm thông với người khác.
- Bắt đầu từ những hành động nhỏ: giúp đỡ bạn bè, yêu thương cha mẹ, biết xin lỗi – cảm ơn – tha thứ.
- Tình yêu thương không đòi hỏi lớn lao, chỉ cần chân thành và xuất phát từ trái tim.
Kết bài
- Khẳng định vai trò thiết yếu của tình yêu thương trong việc tạo dựng một xã hội nhân văn, ấm áp.
- Từ đó, mỗi người cần sống nhân ái hơn để “gió sẽ về và cuộc sống chan hòa / giữa những con người biết yêu và chia sẻ”.
Chinh phục đề số 3 không chỉ là thử thách mà còn là cơ hội để bạn thể hiện bản lĩnh, tư duy phản biện và tâm hồn yêu văn học. Với phương pháp làm bài hợp lý và sự chuẩn bị kỹ lưỡng, bạn hoàn toàn có thể biến những gợi ý tham khảo thành lợi thế của riêng mình, từ đó vững vàng tiến bước trong hành trình học sinh giỏi.