Đề thi học sinh giỏi Ngữ Văn lớp 9 cấp huyện luôn là một thử thách đáng gờm đối với các bạn học sinh. Trong số các đề thi, đề số 4 thường được xem là một trong những đề khó và cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Để làm tốt bài thi này, không chỉ cần có kiến thức vững vàng về văn học mà còn phải nắm vững cách thức giải quyết vấn đề một cách logic và thuyết phục. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết cách làm đề số 4 trong kỳ thi học sinh giỏi Ngữ Văn 9, giúp các bạn học sinh có thêm những phương pháp hiệu quả để chinh phục đề thi này.
Đề số 4
Câu 1 (8 điểm):
Phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong đoạn trích sau:
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau.
Sóng gợn tràng xa
Sóng xô vào bờ
Ngày không em
Biển bạc đầu thương nhớ.”
(Xuân Quỳnh – Sóng)
Từ đó, em hãy làm rõ vẻ đẹp của tình yêu đôi lứa trong thơ Xuân Quỳnh.
Câu 2 (12 điểm):
Tuổi trẻ ngày nay cần chuẩn bị những hành trang gì để bước vào đời?
Hãy viết một bài văn nghị luận xã hội, trình bày quan điểm của em.
>>>Xem thêm: Gợi ý làm đề số 5
Hướng dẫn làm đề số 4
Câu 1 (8 điểm)
Phân tích vẻ đẹp cổ điển và hiện đại trong đoạn thơ “Sóng” – Xuân Quỳnh. Từ đó làm rõ vẻ đẹp tình yêu đôi lứa trong thơ Xuân Quỳnh.
Mở bài
- Giới thiệu về nhà thơ Xuân Quỳnh – một trong những cây bút tiêu biểu của thơ tình hiện đại Việt Nam.
- Giới thiệu bài thơ “Sóng” – tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh, kết hợp giữa chất truyền thống và hiện đại.
- Dẫn dắt vào đoạn trích – nơi thể hiện rõ nét vẻ đẹp cổ điển và hiện đại của tình yêu.
Thân bài
Vẻ đẹp cổ điển:
- Hình ảnh sóng, biển, gió là những hình ảnh quen thuộc trong thơ ca xưa, gợi không gian rộng lớn, lãng mạn.
- Tình yêu được thể hiện bằng hình thức ẩn dụ tinh tế: “sóng” như trái tim người con gái đang thổn thức, đắm say, thủy chung.
- Nhịp thơ 2/2, 3/3 ngắn gọn, ngắt nhịp đều đặn → gợi âm hưởng dân ca truyền thống, nhẹ nhàng, sâu lắng.
Vẻ đẹp hiện đại:
- Cách diễn đạt mang tính chất tự sự, giãi bày nội tâm: “Em cũng không biết nữa / Khi nào ta yêu nhau” → vừa tự nhiên, vừa sâu sắc.
- Cái tôi trữ tình mạnh mẽ, chủ động trong tình yêu, dám thừa nhận khát vọng yêu và được yêu.
- Câu thơ “Ngày không em / Biển bạc đầu thương nhớ” – cách diễn đạt táo bạo, hình ảnh mới lạ, giàu chất biểu cảm.
Vẻ đẹp của tình yêu đôi lứa trong thơ Xuân Quỳnh:
- Mạnh mẽ, chân thành, đắm say nhưng cũng đầy lo âu, khắc khoải.
- Là tiếng lòng của người phụ nữ khao khát được yêu, được sống hết mình vì tình yêu.
- Luôn gắn với hình ảnh thiên nhiên – vừa rộng lớn vừa sâu thẳm như trái tim người phụ nữ.
Kết bài
- Khẳng định đoạn thơ là kết tinh vẻ đẹp cổ điển – hiện đại, giàu sức gợi.
- Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh là thứ tình cảm vĩnh hằng, nhân văn, gần gũi và sâu sắc với mọi thế hệ.
Câu 2 (12 điểm)
Tuổi trẻ ngày nay cần chuẩn bị những hành trang gì để bước vào đời?
Mở bài
- Dẫn dắt vấn đề: Tuổi trẻ là giai đoạn quan trọng, là nền tảng cho tương lai.
- Đặt vấn đề nghị luận: Để vững vàng bước vào đời, tuổi trẻ cần chuẩn bị nhiều hành trang quan trọng.
Thân bài
Giải thích khái niệm “hành trang vào đời”:
Là những kiến thức, kỹ năng, phẩm chất, thái độ… cần thiết để thích nghi và thành công trong cuộc sống.
Những hành trang cần thiết của tuổi trẻ ngày nay:
Kiến thức và tri thức vững chắc:
- Là nền tảng đầu tiên để lập thân, lập nghiệp.
- Kiến thức không chỉ từ sách vở mà còn từ trải nghiệm thực tế, cuộc sống.
Kỹ năng sống – kỹ năng mềm:
- Giao tiếp, làm việc nhóm, xử lý tình huống, tư duy phản biện…
- Giúp thích nghi, vượt qua khó khăn, hòa nhập với môi trường mới.
Tinh thần trách nhiệm và ý chí nỗ lực:
- Luôn kiên trì, cố gắng, không bỏ cuộc trước khó khăn.
- Có trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội.
Lòng nhân ái và đạo đức sống:
Biết yêu thương, chia sẻ, giúp đỡ người khác – sống có ích, có đạo lý.
Khát vọng, lý tưởng sống:
- Không chỉ sống cho bản thân mà còn vì cộng đồng, vì sự phát triển của đất nước.
- Có mục tiêu rõ ràng để theo đuổi và phát triển bản thân.
Liên hệ thực tế – minh chứng:
Nêu ví dụ về những người trẻ thành công vì có hành trang tốt (Nguyễn Hà Đông – lập trình viên; các bạn trẻ khởi nghiệp từ nông nghiệp, công nghệ…).
Phê hán:
Một số bạn trẻ còn thiếu kỹ năng, sống buông thả, lệ thuộc, thiếu định hướng.
Kết bài
- Khẳng định: Hành trang không phải là thứ mua được, mà cần được chuẩn bị từ sớm, từng ngày, qua học hỏi và rèn luyện.
- Kêu gọi thế hệ trẻ hãy trang bị đầy đủ để tự tin vững bước vào đời và đóng góp cho đất nước.
Việc giải quyết đề thi học sinh giỏi Ngữ Văn 9 cấp huyện không chỉ đòi hỏi học sinh có kiến thức phong phú mà còn cần đến kỹ năng phân tích và lập luận chặt chẽ. Hy vọng với những hướng dẫn chi tiết trong bài viết, các bạn học sinh sẽ có thêm những bí quyết hữu ích để chuẩn bị thật tốt cho kỳ thi. Chúc các bạn sẽ tự tin và đạt được kết quả cao trong bài thi, khẳng định được năng lực và tình yêu với môn Ngữ Văn.