Soạn bài Bếp lửa – Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo ( Tập 1)

Hướng dẫn soạn bài Bếp lửa – Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 15 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Nhớ lại một kỉ niệm tuổi thơ với người thân của em.

Trả lời: Kỉ niệm tuổi thơ với người thân của em bao gồm: những buổi hè về thăm ông bà ngoại, theo mẹ đi chợ phiên, cùng bố thả diều trên cánh đồng, hay giúp ông chăm sóc vườn cây,…

Trải nghiệm cùng văn bản

Theo dõi: Chú ý các từ ngữ thể hiện cảm xúc trực tiếp của tác giả trong ba khổ thơ đầu.

Từ ngữ như: “chờn vờn”, “ấp iu”, “thương”…
=> Những từ ngữ này thể hiện lòng biết ơn và sự yêu thương của tác giả đối với bà, đồng thời phản ánh sự vất vả và tấm lòng yêu thương của bà dành cho cháu.

Suy luận: Lời dặn dò của bà cho cháu bộc lộ điều gì về bà?

Lời dặn dò của bà cho thấy bà là một người phụ nữ kiên cường, dịu dàng và đầy yêu thương, luôn quan tâm chăm sóc cháu, đồng thời cũng là người có tinh thần mạnh mẽ và đầy nghị lực.

Theo dõi: Hình ảnh bếp lửa trong khổ thơ này có gì khác so với các khổ thơ trước?

Hình ảnh “bếp lửa” trong các khổ thơ trước chủ yếu gắn liền với sự tần tảo và hi sinh của bà, tượng trưng cho tình yêu gia đình và quê hương. Trong khổ thơ này, bếp lửa chuyển thành biểu tượng của những ước mơ và hy vọng, ngọn lửa thắp sáng tương lai cho cháu.

Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính: Bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt là những hồi tưởng và suy ngẫm của người cháu trưởng thành về bà và những kỉ niệm cảm động trong quá khứ. Qua đó, bài thơ thể hiện lòng yêu quý sâu sắc đối với gia đình, quê hương và đất nước.

Câu 1 (trang 17 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Phân tích mối quan hệ giữa hình ảnh bếp lửa và hình ảnh bà trong bài thơ. Hình ảnh bếp lửa có sự thay đổi như thế nào qua các khổ thơ?

Trả lời:

Mối quan hệ giữa hình ảnh bếp lửa và hình ảnh bà: Trong bài thơ, bếp lửa và bà có mối liên hệ khắng khít, bổ sung cho nhau. Hình ảnh bếp lửa gợi nhớ về bà, về những kỉ niệm tuổi thơ, và cảm xúc về tình bà cháu.

Sự thay đổi của hình ảnh bếp lửa qua các khổ thơ:

• Khổ 1: Bếp lửa biểu hiện sự tần tảo, vất vả của bà khi chăm sóc gia đình.
• Khổ 3: Ngọn lửa trở thành biểu tượng của niềm tin và sự sống, của tình yêu gia đình và quê hương sâu sắc.
• Khổ 4: Hình ảnh bếp lửa chuyển thành biểu tượng của những ước mơ và hy vọng, thắp sáng tương lai cho người cháu.

Câu 2 (trang 17 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Nêu một số biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ và làm rõ hiệu quả của chúng.

Trả lời:

Lặp từ “bếp lửa”:
=> Việc lặp lại cụm từ “bếp lửa” trong hai dòng thơ đầu tạo nên âm hưởng đều đặn, tạo sự nhấn mạnh cho hình ảnh này, đồng thời khắc sâu ý nghĩa của bếp lửa như một biểu tượng quan trọng trong tâm trí nhân vật trữ tình.

Điệp từ “trăm”, “có” kết hợp với thủ pháp liệt kê:
=> Biện pháp này làm nổi bật sự phong phú và đa dạng của những kỉ niệm và niềm vui của người cháu. Dù cuộc sống có nhiều thay đổi, những hình ảnh và bài học từ bà vẫn luôn là điểm tựa vững chắc trong tâm hồn cháu.

So sánh và ẩn dụ:
=> So sánh bếp lửa với các hình ảnh khác làm tăng tính biểu cảm, giúp làm nổi bật tình cảm và ý nghĩa của bếp lửa trong cuộc sống và kỉ niệm của nhân vật.

Câu 3 (trang 17 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Sự kết hợp giữa yếu tố biểu cảm với miêu tả, tự sự trong văn bản có tác dụng gì?

Trả lời: Kết hợp yếu tố biểu cảm với miêu tả và tự sự:
=> Sự kết hợp này giúp làm cho câu chuyện trở nên sinh động và sâu sắc hơn, làm nổi bật cảm xúc và thái độ của nhân vật. Đồng thời, việc này giúp văn bản trở nên gần gũi và dễ dàng truyền đạt tình cảm của nhân vật đến người đọc.

Câu 4 (trang 17 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Xác định mạch cảm xúc và cảm hứng chủ đạo của văn bản.

Trả lời:

Mạch cảm xúc của văn bản:
=> Diễn biến từ quá khứ đến hiện tại, từ những kỉ niệm hồi tưởng đến những suy ngẫm hiện tại, tạo nên một dòng chảy liên tục trong cảm xúc của nhân vật.

Cảm hứng chủ đạo của văn bản:
=> Tình cảm sâu sắc của người cháu dành cho bà, thể hiện lòng yêu thương, trân trọng và sự biết ơn đối với những hy sinh và tình yêu của bà.

Câu 5 (trang 17 SGK Ngữ văn 9 Tập 1): Hãy chỉ ra một vài nét đặc sắc về kết cấu của bài thơ.

Trả lời:

Hình thức thơ tự do:
=> Với cấu trúc câu 8 tiếng, tạo sự linh hoạt và tự nhiên trong việc diễn đạt cảm xúc.

Gieo vần:
=> Sử dụng vần chân và vần liền theo cặp câu, tạo nên sự nhạc điệu và sự kết nối giữa các câu thơ.

Kết hợp nhuần nhuyễn các yếu tố:
=> Sự hòa quyện giữa biểu cảm, miêu tả, tự sự và bình luận giúp thể hiện một cách toàn diện và sâu sắc tình cảm của người cháu đối với bà, gia đình và quê hương.

Câu 6 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Theo em, thông điệp chính mà tác giả muốn truyền đạt qua văn bản này là gì?

Trả lời:

• Tác giả muốn truyền tải những thông điệp sau qua văn bản:

• Cần biết trân trọng và gìn giữ tình cảm yêu thương dành cho những người thân trong gia đình.
• Đề cao tình yêu thương đối với quê hương và đất nước.
• …

Câu 7 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Bài thơ thể hiện tư tưởng gì? Các động từ “nhóm”, “nhen” và hình ảnh “bếp lửa” đã hỗ trợ như thế nào trong việc thể hiện tư tưởng đó?

Trả lời:

Bài thơ thể hiện tư tưởng về tình cảm sâu sắc giữa bà cháu cũng như lòng yêu quê hương và đất nước.

Các động từ “nhóm”, “nhen” cùng hình ảnh “bếp lửa” đã giúp thể hiện sự trân trọng và yêu mến trong mối quan hệ bà cháu; đặc biệt, hình ảnh “bếp lửa” còn phản ánh tình yêu và niềm hy vọng vào một tương lai tốt đẹp.

Câu 8 (trang 17 sgk Ngữ văn 9 Tập 1): Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) thể hiện tình cảm với người có ảnh hưởng lớn đến em.

Đoạn văn tham khảo:

Khi ai đó hỏi em về người có ảnh hưởng sâu sắc nhất trong cuộc đời mình, em không ngần ngại mà đáp ngay: Đó chính là bà nội. Bà là người đã dành cả cuộc đời để chăm sóc và dạy dỗ em. Dù đã có tuổi, bà vẫn luôn nỗ lực mỗi ngày để chuẩn bị những bữa ăn ngon, chăm sóc từng chi tiết nhỏ trong nhà. Công việc của bà có vẻ đơn giản, nhưng thực chất là một chuỗi những công việc chăm sóc không ngừng nghỉ. Mỗi sáng, bà dậy sớm để nấu bữa sáng, và thường chỉ nghỉ ngơi khi mọi người đã đi ngủ. Dù vậy, trên gương mặt bà luôn rạng rỡ nụ cười ấm áp và ánh mắt dịu dàng, chứa đựng tình yêu thương sâu sắc dành cho em. Tình cảm của bà thể hiện qua từng câu chuyện bà kể, những lời khuyên chân thành và sự động viên không ngừng. Em yêu bà rất nhiều, và cảm thấy lòng mình ấm áp khi nghĩ về bà. Mỗi khi xa bà, dù chỉ một ngày, em cảm thấy thiếu thốn và nhớ bà rất nhiều. Em luôn muốn được gần bên bà, cảm nhận sự ấm áp và ân cần của bà, và cố gắng để làm cho bà tự hào với những thành công và nỗ lực của mình.

Với những hướng dẫn soạn bài  Bếp lửa – Ngữ văn 9 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.