Soạn bài Viếng lăng Bác
Hướng dẫn soạn bài Viếng lăng Bác – Ngữ văn 9 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Đọc – Hiểu Văn Bản
Câu 1: Đọc nhiều lần bài thơ, tìm hiểu cảm xúc bao trùm của tác giả và trình tự biểu hiện trong bài.
Cảm xúc bao trùm của tác giả trong bài thơ Viếng lăng Bác
Bài thơ “Viếng lăng Bác” của nhà thơ Viễn Phương được viết vào năm 1976, sau khi đất nước thống nhất, lăng Bác được khánh thành. Bài thơ là những cảm xúc chân thành, xúc động của nhà thơ khi được ra thăm lăng Bác.
Cảm xúc bao trùm của tác giả trong bài thơ là niềm xúc động, thành kính, lòng biết ơn vô hạn đối với Bác Hồ. Cảm xúc ấy được thể hiện qua trình tự biểu hiện như sau:
Cảm xúc xúc động, bồi hồi khi gặp lăng Bác
Mở đầu bài thơ, nhà thơ đã bày tỏ niềm xúc động, bồi hồi khi được ra thăm lăng Bác:
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Nhớ thương trào dâng trong dạ bao nhiêu
Cụm từ “con ở miền Nam ra thăm lăng Bác” thể hiện sự gần gũi, thân thương của nhà thơ với Bác. Nhà thơ đã dùng từ “thăm” để diễn tả hành động của mình, thể hiện sự kính trọng, thành kính của mình đối với Bác. Cụm từ “nhớ thương trào dâng trong dạ bao nhiêu” thể hiện niềm xúc động, bồi hồi của nhà thơ khi được ra thăm lăng Bác.
Cảm xúc thành kính, thiêng liêng khi đứng trước lăng Bác
Khi đứng trước lăng Bác, nhà thơ đã có những cảm xúc thành kính, thiêng liêng:
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân
Hình ảnh “mặt trời trong lăng” là một hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho Bác Hồ. Bác Hồ là người cha già kính yêu của dân tộc, là ánh sáng soi đường cho dân tộc Việt Nam. Hình ảnh “dòng người đi trong thương nhớ” thể hiện sự kính trọng, biết ơn của nhân dân đối với Bác.
Lòng biết ơn vô hạn đối với Bác
Lòng biết ơn vô hạn đối với Bác được thể hiện qua những hình ảnh, ngôn từ giản dị, chân thành:
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim
Bác Hồ đã đi xa nhưng hình ảnh của Bác vẫn luôn sống mãi trong lòng mỗi người dân Việt Nam. Bác là người cha già kính yêu của dân tộc, là tấm gương sáng để mọi người noi theo. Hình ảnh “vầng trăng sáng dịu hiền” tượng trưng cho sự thanh thản, bình yên của Bác. Cụm từ “nhói ở trong tim” thể hiện niềm đau xót, tiếc thương của nhà thơ khi nghĩ về sự ra đi của Bác.
Ước nguyện được mãi mãi bên Bác
Kết thúc bài thơ, nhà thơ đã bày tỏ ước nguyện được mãi mãi bên Bác:
Mai về miền Nam, nhớ Bác khôn nguôi
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này
Ước nguyện ấy thể hiện tình yêu thương, kính trọng, biết ơn vô hạn của nhà thơ đối với Bác. Nhà thơ muốn được mãi mãi bên Bác để được học tập, noi theo tấm gương của Bác.
Như vậy, cảm xúc bao trùm của tác giả trong bài thơ “Viếng lăng Bác” là niềm xúc động, thành kính, lòng biết ơn vô hạn đối với Bác Hồ. Cảm xúc ấy được thể hiện quá trình tự biểu hiện như sau:
Cảm xúc xúc động, bồi hồi khi gặp lăng Bác
Cảm xúc thành kính, thiêng liêng khi đứng trước lăng Bác
Lòng biết ơn vô hạn đối với Bác
Ước nguyện được mãi mãi bên Bác
Bài thơ “Viếng lăng Bác” là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ đã thể hiện tình cảm chân thành, sâu sắc của nhà thơ Viễn Phương đối với Bác Hồ.
Câu 2: Phân tích hình ảnh hàng tre bên lăng Bác được miêu tả ở khổ thơ đầu. Tác giả đã làm nổi bật những nét nào của cây tre và điều đó mang ý nghĩa ẩn dụ như thế nào ? Câu thơ cuối bài trở lại hình ảnh cây tre đã bổ sung thêm phương diện ý nghĩa gì nữa của hình ảnh cây tre Việt Nam ?
Hình ảnh hàng tre bên lăng Bác
Mở đầu bài thơ, nhà thơ Viễn Phương đã miêu tả hình ảnh hàng tre bên lăng Bác:
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Nhớ thương trào dâng trong dạ bao nhiêu
Mai về miền Nam, nhớ Bác khôn nguôi
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này
Trong khổ thơ này, nhà thơ đã làm nổi bật những nét đặc trưng của cây tre Việt Nam:
Sự xanh tươi, bất diệt:
“Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”
Hình ảnh hàng tre xanh tươi, đứng thẳng hàng tượng trưng cho sức sống bền bỉ, kiên cường của dân tộc Việt Nam. Trong suốt chiều dài lịch sử, dân tộc Việt Nam đã trải qua biết bao gian khổ, thử thách nhưng vẫn luôn đoàn kết, kiên cường đứng vững.
Sự cần cù, nhẫn nại:
“Cây tre trung hiếu chốn này
Chưa bao giờ ngả mũ trước giông bão”
Hình ảnh cây tre trung hiếu tượng trưng cho phẩm chất cần cù, nhẫn nại của dân tộc Việt Nam. Trong suốt quá trình đấu tranh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, dân tộc Việt Nam đã luôn cần cù, nhẫn nại, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ để giành được thắng lợi.
Sự đoàn kết, thống nhất:
“Cây tre mang đất nước đi xa
Cây tre mang đất nước bao la
Cây tre mang đất nước và con người
Nối vòng tay lớn, vẹn tròn mãi mãi”
Hình ảnh cây tre nối vòng tay lớn tượng trưng cho tinh thần đoàn kết, thống nhất của dân tộc Việt Nam. Dân tộc Việt Nam là một dân tộc anh em, đoàn kết, gắn bó với nhau như ruột thịt.
Ý nghĩa ẩn dụ của hình ảnh cây tre
Hình ảnh cây tre bên lăng Bác không chỉ là hình ảnh của cây tre Việt Nam mà còn là hình ảnh tượng trưng cho dân tộc Việt Nam. Những nét đặc trưng của cây tre Việt Nam cũng chính là những phẩm chất cao đẹp của dân tộc Việt Nam.
Sự xanh tươi, bất diệt: Thể hiện sức sống bền bỉ, kiên cường của dân tộc Việt Nam.
Sự cần cù, nhẫn nại: Thể hiện phẩm chất cần cù, nhẫn nại của dân tộc Việt Nam.
Sự đoàn kết, thống nhất: Thể hiện tinh thần đoàn kết, thống nhất của dân tộc Việt Nam.
Câu thơ cuối bài bổ sung thêm phương diện ý nghĩa gì nữa của hình ảnh cây tre Việt Nam?
Câu thơ cuối bài:
“Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Mùa xuân nào cũng là tết trồng cây”
Câu thơ này đã bổ sung thêm một phương diện ý nghĩa nữa của hình ảnh cây tre Việt Nam, đó là ý nghĩa biểu tượng cho sức sống, sự trường tồn của dân tộc Việt Nam. Cây tre là loài cây có sức sống mạnh mẽ, có thể sống hàng trăm, hàng nghìn năm. Hình ảnh cây tre Việt Nam mùa xuân nào cũng là tết trồng cây thể hiện sự trường tồn, sức sống bất diệt của dân tộc Việt Nam.
Như vậy, hình ảnh cây tre bên lăng Bác là một hình ảnh đẹp, giàu ý nghĩa. Hình ảnh này không chỉ thể hiện tình cảm của nhà thơ Viễn Phương đối với Bác Hồ mà còn là hình ảnh tượng trưng cho dân tộc Việt Nam.
Câu 3: Tình cảm của nhà thơ và của mọi người đối với Bác đã được thể hiện như thế nào trong các khổ thơ 2, 3, 4 ? Chú ý phân tích những hình ảnh ẩn dụ đặc sắc trong các khổ thơ này.
Tình cảm của nhà thơ và của mọi người đối với Bác
Trong các khổ thơ 2, 3, 4, tình cảm của nhà thơ và của mọi người đối với Bác được thể hiện một cách chân thành, sâu sắc.
Khổ thơ 2
Ở khổ thơ này, nhà thơ đã thể hiện tình cảm thành kính, thiêng liêng của mình khi đứng trước lăng Bác:
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân
Hình ảnh “mặt trời trong lăng” là một hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho Bác Hồ. Bác Hồ là người cha già kính yêu của dân tộc, là ánh sáng soi đường cho dân tộc Việt Nam. Hình ảnh “dòng người đi trong thương nhớ” thể hiện sự kính trọng, biết ơn của nhân dân đối với Bác.
Khổ thơ 3
Ở khổ thơ này, nhà thơ đã thể hiện niềm xúc động, bồi hồi, xót xa khi nghĩ về sự ra đi của Bác:
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim
Hình ảnh “vầng trăng sáng dịu hiền” tượng trưng cho sự thanh thản, bình yên của Bác. Cụm từ “nhói ở trong tim” thể hiện niềm đau xót, tiếc thương của nhà thơ khi nghĩ về sự ra đi của Bác.
Khổ thơ 4
Ở khổ thơ này, nhà thơ đã bày tỏ ước nguyện được mãi mãi bên Bác:
Mai về miền Nam, nhớ Bác khôn nguôi
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này
Ước nguyện ấy thể hiện tình yêu thương, kính trọng, biết ơn vô hạn của nhà thơ đối với Bác. Nhà thơ muốn được mãi mãi bên Bác để được học tập, noi theo tấm gương của Bác.
Những hình ảnh ẩn dụ đặc sắc
Trong các khổ thơ 2, 3, 4, nhà thơ Viễn Phương đã sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ đặc sắc để thể hiện tình cảm của mình và của mọi người đối với Bác.
Hình ảnh “mặt trời trong lăng” là một hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho Bác Hồ. Bác Hồ là người cha già kính yêu của dân tộc, là ánh sáng soi đường cho dân tộc Việt Nam.
Hình ảnh “dòng người đi trong thương nhớ” thể hiện sự kính trọng, biết ơn của nhân dân đối với Bác.
Hình ảnh “vầng trăng sáng dịu hiền” tượng trưng cho sự thanh thản, bình yên của Bác.
Cụm từ “nhói ở trong tim” thể hiện niềm đau xót, tiếc thương của nhà thơ khi nghĩ về sự ra đi của Bác.
Bốn hình ảnh “con chim hót”, “đóa hoa”, “nốt trầm” và “cây tre trung hiếu” tượng trưng cho ước nguyện được mãi mãi bên Bác, được học tập, noi theo tấm gương của Bác.
Những hình ảnh ẩn dụ này được sử dụng một cách khéo léo, tinh tế, góp phần thể hiện sâu sắc tình cảm của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hồ.
Câu 4: Nhận xét về sự thống nhất giữa nội dung tình cảm, cảm xúc và các yếu tố nghệ thuật (thể thơ, nhịp điệu, ngôn ngữ, hình ảnh) của bài thơ.
Sự thống nhất giữa nội dung tình cảm, cảm xúc và các yếu tố nghệ thuật của bài thơ “Viếng lăng Bác”
Bài thơ “Viếng lăng Bác” của nhà thơ Viễn Phương là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ thể hiện tình cảm chân thành, sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hồ.
Tình cảm, cảm xúc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác được thể hiện một cách chân thành, sâu sắc.
Mở đầu bài thơ, nhà thơ đã bày tỏ niềm xúc động, bồi hồi khi được ra thăm lăng Bác:
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Nhớ thương trào dâng trong dạ bao nhiêu
Cụm từ “con ở miền Nam ra thăm lăng Bác” thể hiện sự gần gũi, thân thương của nhà thơ với Bác. Nhà thơ đã dùng từ “thăm” để diễn tả hành động của mình, thể hiện sự kính trọng, thành kính của mình đối với Bác. Cụm từ “nhớ thương trào dâng trong dạ bao nhiêu” thể hiện niềm xúc động, bồi hồi của nhà thơ khi được ra thăm lăng Bác.
Khi đứng trước lăng Bác, nhà thơ đã có những cảm xúc thành kính, thiêng liêng:
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân
Hình ảnh “mặt trời trong lăng” là một hình ảnh ẩn dụ tượng trưng cho Bác Hồ. Bác Hồ là người cha già kính yêu của dân tộc, là ánh sáng soi đường cho dân tộc Việt Nam. Hình ảnh “dòng người đi trong thương nhớ” thể hiện sự kính trọng, biết ơn của nhân dân đối với Bác.
Niềm xúc động, bồi hồi, xót xa khi nghĩ về sự ra đi của Bác:
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim
Hình ảnh “vầng trăng sáng dịu hiền” tượng trưng cho sự thanh thản, bình yên của Bác. Cụm từ “nhói ở trong tim” thể hiện niềm đau xót, tiếc thương của nhà thơ khi nghĩ về sự ra đi của Bác.
Ước nguyện được mãi mãi bên Bác:
Mai về miền Nam, nhớ Bác khôn nguôi
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây
Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này
Ước nguyện ấy thể hiện tình yêu thương, kính trọng, biết ơn vô hạn của nhà thơ đối với Bác. Nhà thơ muốn được mãi mãi bên Bác để được học tập, noi theo tấm gương của Bác.
Các yếu tố nghệ thuật của bài thơ được sử dụng một cách khéo léo, tinh tế, góp phần thể hiện sâu sắc tình cảm của nhà thơ và của mọi người đối với Bác.
Thể thơ:
Bài thơ được viết theo thể thơ năm chữ, một thể thơ dân tộc quen thuộc, gần gũi. Thể thơ này có nhịp điệu nhẹ nhàng, uyển chuyển, rất phù hợp với những cảm xúc chân thành, sâu lắng của nhà thơ.
Nhịp điệu:
Bài thơ có nhịp điệu chậm rãi, trầm lắng, phù hợp với tâm trạng xúc động, bồi hồi của nhà thơ khi đứng trước lăng Bác.
Ngôn ngữ:
Ngôn ngữ trong bài thơ giản dị, mộc mạc, chân thành, phù hợp với cảm xúc của nhà thơ. Nhà thơ đã sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, so sánh, nhân hóa để thể hiện tình cảm của mình đối với Bác.
Hình ảnh:
Hình ảnh trong bài thơ được sử dụng một cách sáng tạo, độc đáo, góp phần thể hiện sâu sắc tình cảm của nhà thơ đối với Bác. Hình ảnh “mặt trời trong lăng”, “vầng trăng sáng dịu hiền”, “cây tre trung hiếu” là những hình ảnh đặc sắc, giàu ý nghĩa biểu tượng.
Tóm lại, sự thống nhất giữa nội dung tình cảm, cảm xúc và các yếu tố nghệ thuật của bài thơ “Viếng lăng Bác” đã góp phần tạo nên một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ đã thể hiện tình cảm chân thành, sâu sắc của nhà thơ và của mọi người
Luyện Tập
2. Viết một đoạn văn bình khổ’ 2 hoặc 3 của bài thơ Viếng lăng bác
Khổ 2 và 3 của bài thơ “Viếng lăng Bác” là những khổ thơ thể hiện sâu sắc tình cảm thành kính, thiêng liêng của nhà thơ Viễn Phương và của nhân dân đối với Bác Hồ.
Khổ 2, nhà thơ đã sử dụng hình ảnh “mặt trời trong lăng” để tượng trưng cho Bác Hồ. Bác Hồ là người cha già kính yêu của dân tộc, là ánh sáng soi đường cho dân tộc Việt Nam. Hình ảnh “dòng người đi trong thương nhớ” thể hiện sự kính trọng, biết ơn của nhân dân đối với Bác.
Khổ 3, nhà thơ đã thể hiện niềm xúc động, bồi hồi, xót xa khi nghĩ về sự ra đi của Bác. Bác Hồ đã đi xa nhưng hình ảnh của Bác vẫn luôn sống mãi trong lòng mỗi người dân Việt Nam. Hình ảnh “vầng trăng sáng dịu hiền” tượng trưng cho sự thanh thản, bình yên của Bác. Cụm từ “nhói ở trong tim” thể hiện niềm đau xót, tiếc thương của nhà thơ khi nghĩ về sự ra đi của Bác.
Hai khổ thơ này đã thể hiện sâu sắc tình cảm thành kính, thiêng liêng của nhà thơ và của nhân dân đối với Bác Hồ. Tình cảm ấy được thể hiện một cách chân thành, sâu lắng qua những hình ảnh thơ đẹp, giàu ý nghĩa biểu tượng.
Về nghệ thuật, hai khổ thơ này được viết theo thể thơ năm chữ, có nhịp điệu chậm rãi, trầm lắng, phù hợp với tâm trạng xúc động, bồi hồi của nhà thơ. Ngôn ngữ trong hai khổ thơ giản dị, mộc mạc, chân thành, phù hợp với cảm xúc của nhà thơ.
Với những hướng dẫn soạn bài Viếng lăng Bác – Ngữ văn 9 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
