Soạn bài Muối của rừng

Hướng dẫn soạn bài Muối của rừng – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Câu 1 (trang 16, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhan đề của truyện ngắn gợi cho bạn những liên tưởng gì?

Trả lời

Nhan đề của truyện ngắn Muối của rừng gợi cho tôi những liên tưởng về bức tranh thiên nhiên khi rừng kết muối hiện lên thật đẹp, thật bình yên

Câu 2 (trang 17, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chú ý quan sát, theo dõi hành động của gia đình khỉ từ khi ông Diểu bắn hạ khỉ bố.

Trả lời

Khi ông Diểu bắn hạ khỉ bố, cả đàn khỉ trở nên hỗn loạn. Chúng “thoắt biến trong rừng” như muốn chạy trốn khỏi nỗi đau thương, hoảng loạn. Con khỉ đực, chồng của khỉ cái, bị thương nặng, cố gượng dậy nhưng lại vật xuống. Khỉ cái, vợ của con khỉ đực, tiến đến gần con khỉ đực một cách thận trọng, nó nhìn ngó xung quanh, có vẻ sợ hãi và lo lắng.

Tiếng kêu thảm thiết của con khỉ đực khiến khỉ cái như muốn liều thí mạng với ông Diểu. Nó lao về phía ông Diểu, tay cầm một khúc gỗ to, gầm lên giận dữ. Hành động của khỉ cái thể hiện tình yêu thương, sự gắn bó sâu sắc giữa vợ chồng khỉ.

Câu 3 (trang 18, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Vì sao ông Diểu sợ hãi “kinh hoàng” đến mức phải chạy trốn?

Trả lời

Ông Diểu giật mình kinh hãi khi chứng kiến cảnh con khỉ con rơi xuống vực sâu. Tiếng rú thê thảm của nó vang vọng trong không gian khiến ông cảm thấy như trái tim mình đang thắt lại. Ông chưa từng nghe thấy tiếng rú nào như thế, nó vừa đau đớn, vừa tuyệt vọng, vừa đầy trách móc. Ông cảm thấy mình như một kẻ tội đồ, đã gây ra nỗi đau khổ cho một sinh linh vô tội.

Câu 4 (trang 19, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Bạn đoán xem liệu ông Diểu có cứu khỉ đực không?

Trả lời

Có thể dự đoán ông Diêu có cứu khỉ đực. Ông Diểu ngồi xuống bên cạnh con khỉ đực, nhẹ nhàng vuốt ve nó. Ông lấy nắm cỏ dịt vào vết thương để cầm máu. Con khỉ đực nhìn ông với ánh mắt đầy biết ơn. Ông biết rằng mình phải cứu con khỉ đực, để nó có thể sống sót và tiếp tục chăm sóc cho con khỉ con.

Câu 5 (trang 20, SGK Ngữ Văn, tập hai):

Hành động này của ông Diểu có gây bất ngờ cho bạn không?

Trả lời

Hành động lưỡng lự giây phút rồi vội vàng bỏ đi của ông Diểu khiến em bất ngờ bởi trước đó ông là người đang tàn phá thiên nhiên. Ông đã chặt phá rừng, bắn giết động vật một cách vô tội vạ. Vậy mà khi chứng kiến cảnh con khỉ con rơi xuống vực, ông lại cảm thấy sợ hãi và hối hận. Ông đã bỏ chạy khỏi hiện trường, không dám đối mặt với những gì mình đã gây ra.

Câu 6 (trang 20, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Kết truyện gợi cho bạn suy nghĩ gì về ý nghĩa của nhan đề truyện?

Trả lời

Kết truyện của “Muối của rừng” khiến em suy ngẫm rất nhiều về ý nghĩa của nhan đề truyện. Loài hoa tử huyền tượng trưng cho may mắn, điềm báo cho đất nước thanh bình, mùa màng phong túc. Sự xuất hiện của loài hoa này trong kết truyện như một lời chúc phúc của thiên nhiên dành cho ông Diểu, người đã thức tỉnh lương tâm và thay đổi bản thân.

Sự thay đổi của ông Diểu là một bài học sâu sắc cho chúng ta về việc bảo vệ thiên nhiên và động vật hoang dã. Chúng ta cần sống hòa hợp với thiên nhiên, biết trân trọng và bảo vệ những giá trị tốt đẹp của cuộc sống.

Câu 7 (trang 21, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hãy liệt kê các sự kiện chính của câu chuyện và cho biết:

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ ngoại hình, hành động hay nội tâm qua cái nhìn của ai, ngôi kể nào?

b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể như vậy tạo ưu thế gì trong việc thể hiện nội dung câu chuyện?

Trả lời

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ hành động và nội tâm qua cái nhìn của người kể chuyện – tác giả, ngôi kể thứ ba.

b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể thứ ba trong truyện ngắn “Muối của rừng” đã mang lại những ưu thế trong việc thể hiện nội dung câu chuyện. Ngôi kể thứ ba giúp người kể chuyện có thể quan sát, miêu tả và phân tích nhân vật một cách khách quan, toàn diện. Từ đó, người đọc có được những cảm nhận sâu sắc về bức thông điệp bảo vệ thiên nhiên, về sự đấu tranh giữa cái thiện và cái ác,… mà tác giả muốn truyền tải qua nội dung truyện.

Cụ thể, ngôi kể thứ ba giúp người kể chuyện có thể kể lại những hành động của nhân vật một cách chân thực, khách quan. Người đọc có thể thấy được những hành động tàn phá thiên nhiên của ông Diểu lúc đầu. Họ cũng có thể thấy được những hành động bảo vệ thiên nhiên của ông Diểu sau khi thức tỉnh lương tâm.

Ngôi kể thứ ba cũng giúp người kể chuyện có thể kể lại những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật một cách chân thực, sâu sắc. Người đọc có thể thấy được sự giằng xé giữa thiện và ác trong tâm hồn ông Diểu. Họ cũng có thể cảm nhận được sự thay đổi của ông Diểu từ một người tàn phá thiên nhiên trở thành người bảo vệ thiên nhiên.

Câu 8 (trang 21, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Cách phản ứng của bầy khỉ trong truyện cho thấy điểm gì đặc biệt trong mối quan hệ giữa các thành viên của gia đình khỉ? Sự thay đổi thái độ đối với bầy khỉ thể hiện nét tính cách nào của nhân vật ông Điểu?

Trả lời

Cách phản ứng của bầy khỉ trong truyện Muối của rừng cho thấy mối quan hệ đặc biệt của các thành viên gia đình khỉ. Khi khỉ đực bị thương, khỉ cái và khỉ con đã có những hành động, thái độ khiến cho người đọc có những liên tưởng đẹp về mối quan hệ của gia đình khỉ.

• Khỉ cái là người mẹ luôn yêu thương, lo lắng cho con của mình. Khi khỉ đực bị thương, khỉ cái đã vô cùng lo lắng. Nó chạy đến bên cạnh khỉ đực, dùng tay ôm lấy con mình và thỏ thẻ gọi tên. Khỉ cái cũng là người sẵn sàng bảo vệ con của mình khỏi mọi nguy hiểm. Khi thấy ông Diểu đến gần khỉ đực, khỉ cái đã lao đến, đứng chắn trước mặt con mình, sẵn sàng đối đầu với ông Diểu.
• Khỉ con là một đứa trẻ vô tội, đang cần sự chăm sóc của mẹ. Khi khỉ đực bị thương, khỉ con đã vô cùng sợ hãi. Nó ôm chặt lấy mẹ và rú lên thảm thiết. Tiếng rú của khỉ con như tiếng kêu cứu của một sinh linh vô tội, khiến cho ông Diểu cảm thấy hối hận và sợ hãi.

Cách phản ứng của bầy khỉ cho thấy tình cảm huyết thống thiêng liêng của chúng. Tình cảm ấy vượt lên trên mọi rào cản, dù là loài vật hay con người. Tình cảm ấy đã làm thức tỉnh sự lương thiện trong con người của ông Diểu.

Sự thay đổi thái độ của ông Diểu với bầy khỉ thể hiện ông là một người có tấm lòng lương thiện, bản chất tốt đẹp.

Cụ thể, khi chứng kiến cảnh khỉ con bị thương, ông Diểu đã có những thay đổi trong suy nghĩ và hành động:

• Suy nghĩ: Ông cảm thấy hối hận và sợ hãi. Ông nhận ra rằng mình đã làm sai, đã gây ra nỗi đau khổ cho một sinh linh vô tội.
• Hành động: Ông đã cứu khỉ đực và chăm sóc cho nó. Ông đã trở thành người bảo vệ thiên nhiên.

Sự thay đổi của ông Diểu là một bài học sâu sắc cho chúng ta về việc bảo vệ thiên nhiên và động vật hoang dã. Chúng ta cần sống hòa hợp với thiên nhiên, biết trân trọng và bảo vệ những giá trị tốt đẹp của cuộc sống.

Câu 9 (trang 21, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Đọc kĩ đoạn “Sự hỗn loạn của cả đàn khỉ….lừa ông sao được?”, liệt kê các câu văn trong đoạn vào bảng sau và nhận xét về sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật (làm vào vở):

Câu 10 (trang 21, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Trong quan niệm của người kể chuyện, “muối của rừng” kết tinh từ đâu và chủ yếu được gửi gắm trong hình ảnh, chi tiết nào?

Trả lời

Trong quan niệm của người kể chuyện trong bài: Muối của rừng, “muối của rừng” kết tinh từ lòng trắc ẩn, lòng tốt, và khát khao hướng đến điều thiện của con người. Khi con người có lòng trắc ẩn, thực hiện những việc tốt lành, họ sẽ gặt hái được may mắn.

“Muối của rừng” được gửi gắm chủ yếu trong hình ảnh, chi tiết sau:

• Hình ảnh hoa tử huyền: Đây là loài hoa màu trắng, vị mặn, bé bằng đầu tăm, cứ ba chục năm mới nở một lần. Hoa này được coi là biểu tượng của may mắn, dự báo thời kỳ bình yên và mùa màng bội thu cho đất nước.
• Hành động của ông Diểu khi gặp hoa tử huyền: Ông Diểu dừng lại sững sờ, ngửi mùi thơm của hoa, rồi ôm hoa vào lòng. Hành động này thể hiện lòng trắc ẩn, yêu thương của ông Diểu đối với thiên nhiên.
• Câu nói của ông Diểu khi gặp hoa tử huyền: “Ta đã tìm thấy muối của rừng rồi!”. Câu nói này thể hiện niềm vui, hạnh phúc của ông Diểu khi tìm thấy “muối của rừng”. Đồng thời, nó cũng thể hiện quan niệm của người kể chuyện về “muối của rừng”.

Câu 11 (trang 21, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Theo bạn, truyện ngắn Muối của rừng hấp dẫn bởi nội dung câu chuyện hay cách kể chuyện? Vì sao?

Trả lời

Theo em, truyện ngắn Muối của rừng hấp dẫn bởi cả nội dung câu chuyện và cách kể chuyện.

Về nội dung, truyện ngắn kể về cuộc đi săn của ông Diểu, một người đàn ông dân tộc thiểu số. Trong lúc săn bắn, ông Diểu đã bắn chết một con khỉ đực. Sau đó, ông Diểu vô tình gặp gỡ một con khỉ cái đang nuôi con. Ông Diểu đã cứu khỉ cái và con khỉ con. Trong lúc đó, ông Diểu cũng tìm thấy loài hoa tử huyền. Hoa tử huyền được coi là biểu tượng của may mắn.

Câu chuyện có nội dung giản dị nhưng hàm chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc. Nó thể hiện mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Khi con người biết yêu thương, trân trọng thiên nhiên, họ sẽ được thiên nhiên ban tặng những điều tốt đẹp.

Về cách kể chuyện, truyện ngắn được kể theo ngôi thứ ba, với giọng điệu nhẹ nhàng, êm đềm. Tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh, chi tiết sinh động, giàu ý nghĩa để khắc họa nhân vật và tạo nên những tình huống truyện hấp dẫn.

Ngoài ra, tác giả cũng sử dụng nhiều chi tiết đối lập để tạo nên sự hấp dẫn cho câu chuyện. Chẳng hạn, nhân vật ông Diểu ban đầu là một người đàn ông hung dữ, tàn bạo, nhưng sau khi gặp gỡ khỉ cái và con khỉ con, ông đã trở thành một người có lòng trắc ẩn, yêu thương thiên nhiên. Sự đối lập này đã tạo nên sự hấp dẫn cho câu chuyện, đồng thời cũng thể hiện thông điệp của tác giả về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Câu 12 (trang 21, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Theo bạn, cách quan sát và thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên trong hai truyện ngắn Muối của rừng (Nguyễn Huy Thiệp, 1986), Chiều sương (Bùi Hiển, 1941) có những điểm tương đồng, khác biệt nào? Từ thời điểm sáng tác, bối cảnh văn hóa – xã hội của mỗi truyện, hãy lí giải sự tương đồng và khác biệt ấy?

Trả lời

Điểm tương đồng

• Cả hai truyện đều thể hiện mối quan hệ gắn bó, khăng khít giữa con người và thiên nhiên. Thiên nhiên là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của con người, là nguồn cội của sự sống, là nơi mang đến cho con người những điều tốt đẹp.
• Cả hai truyện đều sử dụng hình ảnh, chi tiết giàu ý nghĩa để thể hiện mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Ví dụ, trong truyện Muối của rừng, hình ảnh hoa tử huyền là biểu tượng của may mắn, dự báo thời kỳ bình yên và mùa màng bội thu cho đất nước. Trong truyện Chiều sương, hình ảnh biển cả là biểu tượng của sự bao la, rộng lớn, là nơi con người tìm về để hòa mình vào thiên nhiên.

Điểm khác biệt

• Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong truyện Muối của rừng được thể hiện dưới góc nhìn của một người dân tộc thiểu số. Trong truyện, ông Diểu là một người dân tộc thiểu số sống ở vùng núi cao. Ông có lối sống hòa hợp với thiên nhiên, coi thiên nhiên như một người bạn thân thiết. Khi ông bắn chết khỉ đực, ông đã cảm thấy hối hận và muốn chuộc lỗi bằng cách cứu khỉ cái và con khỉ con. Hành động của ông Diểu thể hiện lòng trắc ẩn, yêu thương của con người đối với thiên nhiên.
• Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong truyện Chiều sương được thể hiện dưới góc nhìn của một người trí thức. Trong truyện, nhân vật tôi là một người trí thức sống ở thành phố. Anh đã rời xa quê hương để đi học và làm việc, nhưng anh vẫn luôn mang trong mình tình yêu quê hương, yêu thiên nhiên. Khi anh trở về quê hương, anh đã được hòa mình vào thiên nhiên, cảm nhận được sự bình yên, thư thái.

Lí giải sự tương đồng và khác biệt ấy

Sự tương đồng trong cách quan sát và thể hiện mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong hai truyện ngắn Muối của rừng và Chiều sương có thể được lí giải bởi một số yếu tố sau:

• Đều là những tác phẩm văn học viết về thiên nhiên, đề cao giá trị của thiên nhiên trong cuộc sống của con người.
• Đều được viết bởi những tác giả có tình yêu thiên nhiên sâu sắc, có vốn hiểu biết phong phú về thiên nhiên.

Sự khác biệt trong cách quan sát và thể hiện mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong hai truyện ngắn Muối của rừng và Chiều sương có thể được lí giải bởi một số yếu tố sau:

• Thời điểm sáng tác khác nhau. Muối của rừng được sáng tác vào năm 1986, trong bối cảnh đất nước đang đổi mới, con người đang dần có ý thức hơn về việc bảo vệ thiên nhiên. Chiều sương được sáng tác vào năm 1941, trong bối cảnh đất nước đang bị xâm lược, con người đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, gian khổ.
• Bối cảnh văn hóa – xã hội khác nhau. Muối của rừng được viết trong bối cảnh văn hóa – xã hội của miền núi, nơi con người vẫn giữ được những nét văn hóa truyền thống, gắn bó với thiên nhiên. Chiều sương được viết trong bối cảnh văn hóa – xã hội của miền xuôi, nơi con người đã có những thay đổi trong lối sống, ít gắn bó với thiên nhiên hơn.

Với những hướng dẫn soạn bài Muối của rừng – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.