Soạn bài Đồ gốm gia dụng của người Việt
Hướng dẫn soạn bài Đồ gốm gia dụng của người Việt – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Câu 1 (trang 90, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Kể tên một số đồ gốm gia dụng trong gia đình bạn. Những đồ gồm ấy có thể “nói” với bạn về(những) điều gì?
Trả lời
Trong gia đình tôi có một số đồ gốm gia dụng như sau:
- Bát đĩa: Đây là những đồ gốm gia dụng phổ biến nhất trong gia đình. Bát đĩa được sử dụng để đựng thức ăn, đồ uống. Bát đĩa có thể “nói” với tôi về sở thích ăn uống của gia đình, về cách sống của gia đình. Ví dụ, nếu gia đình tôi thường xuyên ăn cơm thì sẽ có nhiều bát cơm, đĩa cơm. Nếu gia đình tôi thường xuyên ăn đồ ăn Nhật Bản thì sẽ có nhiều bát đĩa kiểu Nhật.
- Chén ấm: Chén ấm được sử dụng để uống nước, trà, cà phê. Chén ấm có thể “nói” với tôi về văn hóa ẩm thực của gia đình, về cách uống nước của gia đình. Ví dụ, nếu gia đình tôi thường xuyên uống trà thì sẽ có nhiều ấm trà, chén trà. Nếu gia đình tôi thường xuyên uống cà phê thì sẽ có nhiều ly cà phê, chén cà phê.
- Hũ lọ: Hũ lọ được sử dụng để đựng đồ khô, đồ ăn, đồ uống. Hũ lọ có thể “nói” với tôi về thói quen sinh hoạt của gia đình, về cách bảo quản thực phẩm của gia đình. Ví dụ, nếu gia đình tôi thường xuyên ăn trái cây thì sẽ có nhiều hũ lọ đựng trái cây. Nếu gia đình tôi thường xuyên ăn đồ khô thì sẽ có nhiều hũ lọ đựng đồ khô.
- Đồ trang trí: Đồ trang trí được sử dụng để trang trí cho ngôi nhà. Đồ trang trí có thể “nói” với tôi về sở thích, phong cách của gia đình. Ví dụ, nếu gia đình tôi thích phong cách cổ điển thì sẽ có nhiều đồ gốm trang trí có họa tiết cổ điển. Nếu gia đình tôi thích phong cách hiện đại thì sẽ có nhiều đồ gốm trang trí có họa tiết hiện đại.
Ngoài ra, đồ gốm gia dụng cũng có thể “nói” với tôi về lịch sử, văn hóa của gia đình. Ví dụ, nếu đồ gốm gia dụng của gia đình tôi được truyền từ đời này sang đời khác thì đó là những món đồ có giá trị lịch sử, văn hóa. Những món đồ này có thể “nói” với tôi về những câu chuyện, những kỷ niệm của gia đình.
Câu 2 (trang 91, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tìm trong đoạn văn ít nhất hai ý kiến/ quan điểm của tác giả và ít nhất hai dữ liệu.
Trả lời
Ý kiến/ quan điểm của tác giả:
+ “Tiền thân của cái bát có lẽ do con người dùng….”
+ “hình như con người lại không ưa một sự mô phỏng thuần túy như thế…”
– Dữ liệu:
+ “Chỉ riêng cái bát ăn cơm mỗi thời mỗi khác và phản ánh những tập tục ăn ở khác nhau”.
+ “ Cái bát thuyền trong các mộ thời Hán có dạng như một lòng bàn tay, có hai cạnh để cầm và nó cũng giống như hình một chiếc thuyền thúng”
Câu 3 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Đoạn văn này trình bày một xu hướng riêng của đồ gốm gia dụng trong xã hội Việt Nam từ sau thế kỉ XV. Đó là xu hướng gì?
Trả lời
Đồ gốm gia dụng là một trong những vật dụng quen thuộc trong đời sống sinh hoạt của người Việt. Từ xưa đến nay, đồ gốm gia dụng đã có nhiều sự thay đổi về mẫu mã, chất liệu, hoa văn,… Trong đó, một xu hướng riêng của đồ gốm gia dụng trong xã hội Việt Nam từ sau thế kỉ XV là xu hướng dùng đồ gốm gia dụng Trung Hoa và Nội phủ.
Câu 4 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Chỉ ra bố cục của văn bản. Bạn đánh giá như thế nào về mối quan hệ giữa bố cục và nhan đề của văn bản?
Trả lời
Bố cục của văn bản “Đồ gốm gia dụng của người Việt” được chia thành 4 phần, thể hiện rõ ràng nội dung cần thuyết minh về lịch sử phát triển và hình thành của đồ gốm gia dụng của người Việt.
- Phần 1 (từ đầu đến “tập tục ăn ở khác nhau”) giới thiệu về vấn đề cần thuyết minh, đó là đồ gốm gia dụng của người Việt.
- Phần 2 (từ “Tiền thân của cái bát” đến “thế kỉ XVIII – XIX”) trình bày về tiền thân của chiếc bát, một trong những đồ gốm gia dụng phổ biến nhất của người Việt.
- Phần 3 (từ “Đồ gốm gia dụng thời Lý – Trần” đến “đất không tinh, nhưng giá rẻ”) nêu lên đặc điểm của đồ gốm gia dụng thời Lý – Trần.
- Phần 4 (từ “Từ sau thế kỉ XV” đến hết bài) trình bày về xu hướng chuộng đồ gốm gia dụng Trung Hoa và Nội phủ từ sau thế XV.
Bố cục của văn bản được sắp xếp theo từng thời kỳ cụ thể, giúp người đọc dễ dàng tiếp cận thông tin về lịch sử đồ gốm gia dụng của Việt Nam theo một tiến trình lịch sử cụ thể. Đồng thời, việc sắp xếp bố cục theo thời gian cũng giúp người đọc nhận thấy được sự thay đổi và phát triển của đồ gốm gia dụng của người Việt qua các thời kỳ.
Mối quan hệ giữa bố cục và nhan đề của bài viết
Nhan đề của bài viết là “Đồ gốm gia dụng của người Việt”. Nhan đề này đã thể hiện rõ ràng nội dung cần thuyết minh của bài viết, đó là lịch sử phát triển và hình thành của đồ gốm gia dụng của người Việt.
Bố cục của bài viết được sắp xếp theo từng thời kỳ cụ thể, giúp người đọc có những hiểu biết về lịch sử đồ gốm gia dụng của Việt Nam theo một tiến trình lịch sử cụ thể, dễ dàng tiếp cận thông tin. Điều này phù hợp với nội dung của nhan đề bài viết.
Như vậy, bố cục của văn bản “Đồ gốm gia dụng của người Việt” được sắp xếp khoa học, hợp lý, thể hiện rõ ràng nội dung cần thuyết minh và phù hợp với nhan đề của bài viết.
Câu 5 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Xác định cách trình bày thông tin của đoạn văn dưới đây và đánh giá hiệu quả của cách trình bày ấy.
- Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có một lịch sử phát triển…. cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII-XIX.
- Đồ gốm dụng thời Lý – Trần quá thanh nhã …. bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế.
Trả lời
- Cách trình bày đoạn văn theo lối diễn dịch giúp người viết dễ dàng đưa các thông tin về tiền thân của đồ gốm gia dụng của người Việt theo một trình tự logic, rõ ràng. Người đọc có thể dễ dàng nắm bắt được những thông tin cơ bản về tiền thân của đồ gốm gia dụng, từ đó hiểu rõ hơn về lịch sử phát triển của đồ gốm gia dụng của người Việt.
- Cách trình bày đoạn văn theo lối quy nạp giúp người viết dễ dàng bắt nối từ nội dung phần trên với nội dung phần kế tiếp, bài thuyết minh không bị ngắt quãng, tăng tính mạch lạc hơn. Đồng thời, người đọc tìm hiểu được lịch sử của đồ gốm gia dụng của thời Lý – Trần hiệu quả, không nhàm chán nhờ những dẫn chứng, lý lẽ đưa ra chứng minh cho câu mở đầu đoạn.
Câu 6 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Cách sử dụng các yếu tố hình thức của văn bản này có gì đặc biệt? Nêu tác dụng của chúng đối với việc biểu đạt thông tin chính của văn bản.
Trả lời
Cách sử dụng các yếu tố hình thức của văn bản “Đồ gốm gia dụng của người Việt” có một số điểm đặc biệt sau:
- Sử dụng nhiều hình ảnh minh họa
Trong suốt văn bản, tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh minh họa để giới thiệu về những sản phẩm đồ gốm gia dụng ở từng thời kỳ khác nhau. Các hình ảnh này được trình bày rõ ràng, dễ nhìn, giúp người đọc hình dung rõ hơn về các sản phẩm đồ gốm gia dụng.
Ví dụ, khi giới thiệu về tiền thân của chiếc bát, tác giả đã sử dụng hình ảnh chiếc thố, hũ, bình để người đọc hình dung được về kích thước, hình dáng, chất liệu của các sản phẩm này.
- Sử dụng ngôn ngữ sinh động, giàu hình ảnh
Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ sinh động, giàu hình ảnh để giúp cho bài viết trở nên hấp dẫn, dễ hiểu. Ví dụ, khi giới thiệu về đồ gốm gia dụng thời Lý – Trần, tác giả đã sử dụng những từ ngữ như “mẫu mã phong phú, đa dạng”, “hoa văn tinh xảo”, “độ bền cao”,… để diễn tả những đặc điểm của loại đồ gốm này.
- Sử dụng các biện pháp tu từ
Tác giả đã sử dụng một số biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa,… để làm cho bài viết trở nên sinh động, hấp dẫn hơn. Ví dụ, khi giới thiệu về chiếc bát chiết yêu, tác giả đã sử dụng biện pháp so sánh để so sánh chiếc bát này với “cái nón”.
Những yếu tố hình thức này đã góp phần làm cho bài viết trở nên sinh động, hấp dẫn, dễ hiểu hơn. Chúng giúp cho người đọc dễ dàng nắm bắt được những thông tin chính của văn bản, đồng thời có những hình dung cụ thể về những sản phẩm đồ gốm gia dụng ở từng thời kỳ.
Ngoài ra, việc sử dụng nhiều hình ảnh minh họa cũng góp phần làm cho bài viết trở nên trực quan, sinh động hơn. Các hình ảnh này giúp người đọc dễ dàng hình dung được về các sản phẩm đồ gốm gia dụng, từ đó hiểu rõ hơn về lịch sử phát triển của đồ gốm gia dụng của người Việt.
Câu 7 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Xác định thông tin cơ bản và thông tin chi tiết của đoạn văn” Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển …. cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII -XIX”. Chỉ ra mối liên hệ giữa các thông tin chi tiết và vai trò của chúng trong việc thể hiện thông tin chính của đoạn văn.
Trả lời
– Thông tin cơ bản:
+ “Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển không giống như những đồ sành như nồi niêu, chum vại cả ngàn năm hầu như không thay đổi”
– Thông tin chi tiết:
+ “Tiền thân của cái bát….”
+ “Cái bát thuyền trong các mộ thời Hán….”
+ “….những chiếc bát men đen, men ngọc thời Lý….”
→ Mối liên hệ: thông tin chi tiết bổ sung ý nghĩa, làm rõ và làm sáng cho thông tin cơ bản. Thông tin chi tiết là một phần quan trọng của thông tin cơ bản. Thông tin chi tiết giúp thông tin cơ bản trở nên đầy đủ, toàn diện và dễ hiểu hơn.
Câu 8 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Tác giả thể hiện thái độ như thế nào qua đoạn văn:”Đồ gốm gia dụng thời Lý … Trần quá thanh nhã …. bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế”? Dựa vào đâu bạn cho là như vậy?
Trả lời
Qua đoạn văn: “Đồ gốm gia dụng thời Lý … Trần quá thanh nhã …. bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế”, tác giả đã thể hiện thái độ trân trọng, ca ngợi về đồ gốm gia dụng thời Lý – Trần.
Được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh được sử dụng trong đoạn văn. Cụ thể:
- Từ “quá thanh nhã” được sử dụng để đánh giá cao vẻ đẹp của đồ gốm gia dụng thời Lý – Trần. Từ “quá” thể hiện sự vượt trội, vượt qua mức bình thường của vẻ đẹp này.
- So sánh đồ gốm gia dụng thời Lý – Trần với “bức tranh trừu tượng” cũng cho thấy tác giả đánh giá cao vẻ đẹp của đồ gốm gia dụng này. Bức tranh trừu tượng là một loại hình nghệ thuật khó hiểu, đòi hỏi người xem phải có sự cảm nhận tinh tế mới có thể hiểu được. So sánh đồ gốm gia dụng thời Lý – Trần với bức tranh trừu tượng là cách tác giả nhấn mạnh vẻ đẹp tinh tế, độc đáo của đồ gốm gia dụng này.
Câu 9 (trang 93, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Những thông tin cơ bản của văn bản này gợi cho bạn ( những) suy nghĩ gì về văn hóa dân tộc.
Trả lời
Văn bản “Đồ gốm gia dụng của người Việt” đã cung cấp cho chúng ta những thông tin cơ bản về lịch sử phát triển của đồ gốm gia dụng của người Việt. Theo đó, đồ gốm gia dụng của người Việt có một lịch sử phát triển lâu đời, trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm. Tiền thân của đồ gốm gia dụng của người Việt là những chiếc thố, hũ, bình,… được làm bằng đất sét nung, có kích thước nhỏ, thô sơ, đơn giản về mẫu mã, hoa văn
Từ đó, ta thấy được văn hóa dân tộc Việt Nam là một nền văn hóa lâu đời, mang đậm bản sắc riêng. Điều này được thể hiện rõ qua đồ gốm gia dụng của người Việt. Đồ gốm gia dụng của người Việt có lịch sử phát triển lâu đời, trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm. Từ những chiếc thố, hũ, bình thô sơ, đơn giản ban đầu, đồ gốm gia dụng của người Việt đã phát triển thành những sản phẩm tinh xảo, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
Văn hóa dân tộc Việt Nam là một nền văn hóa năng động, sáng tạo. Điều này được thể hiện qua sự thay đổi, phát triển của đồ gốm gia dụng của người Việt qua các thời kỳ. Từ những chiếc bát, đĩa, cốc đơn giản ban đầu, đồ gốm gia dụng của người Việt đã phát triển thành những sản phẩm tinh xảo, đa dạng về mẫu mã, hoa văn.
Văn hóa dân tộc Việt Nam là một nền văn hóa giàu bản sắc. Điều này được thể hiện rõ qua hoa văn trên đồ gốm gia dụng của người Việt. Hoa văn trên đồ gốm gia dụng của người Việt thường là hoa lá, chim muông, con vật,… mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.
Với những hướng dẫn soạn bài Đồ gốm gia dụng của người Việt – Sách Chân trời sáng tạo lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
