SOẠN VĂN BÀI LỜI TIỄN DẶN – SÁCH KẾT NỐI TRI THỨC LỚP 11 TẬP 1
Hướng dẫn soạn bài Lời tiễn dặn – Sách kết nối tri thức lớp 11 tập 1 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
- Qua hai lời tiễn dặn trong đoạn trích, người đọc có thể nắm bắt được điều gì về bối cảnh của câu chuyện?
Qua hai lời tiễn dặn trong đoạn trích Lời tiễn dặn – sách kết nối tri thức lớp 11 tập 1, người đọc có thể nắm bắt được những nét chính về bối cảnh của câu chuyện như sau:
- Thời đại: Bối cảnh câu chuyện là thời kỳ phong kiến, khi hôn nhân được coi là một thủ tục mang tính chất ràng buộc, quyết định bởi gia đình. Điều này được thể hiện qua việc cô gái phải đi lấy chồng dù không muốn, còn chàng trai dù yêu cô gái nhưng cũng không thể ngăn cản.
- Không gian: Bối cảnh câu chuyện diễn ra ở một vùng quê Việt Nam. Điều này được thể hiện qua việc nhắc đến những hình ảnh quen thuộc của làng quê như cánh đồng, con sông,…
- Xã hội: Bối cảnh câu chuyện thể hiện một xã hội phong kiến còn nhiều hủ tục lạc hậu, trong đó có hủ tục hôn nhân cưỡng ép. Điều này đã gây ra những đau khổ cho những người yêu nhau nhưng không đến được với nhau.
- Lời kể trong đoạn trích là của ai? So với một số tác phẩm viết bằng văn xuôi đã học, lời kể ở đây có điểm gì đặc biệt?
Lời kể trong đoạn trích Lời tiễn dặn – sách kết nối tri thức lớp 11 tập 1, là của chính chàng trai trong câu chuyện. Điều này được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh mà chàng trai sử dụng trong lời kể. Ví dụ, khi nhắc đến cô gái, chàng trai dùng những từ ngữ như “người yêu”, “người thương”,… thể hiện tình yêu sâu đậm của anh dành cho cô gái. Bên cạnh đó, chàng trai cũng sử dụng những hình ảnh quen thuộc của làng quê như cánh đồng lúa chín vàng, con sông hiền hòa,… để khắc họa bối cảnh câu chuyện và tâm trạng của mình.
So với một số tác phẩm viết bằng văn xuôi đã học, lời kể ở đoạn trích Lời tiễn dặn có điểm đặc biệt ở chỗ:
- Lời kể ở đây mang đậm chất trữ tình, thể hiện tâm trạng của nhân vật. Điều này được thể hiện qua việc sử dụng nhiều từ ngữ, hình ảnh mang tính biểu cảm, gợi cảm. Ví dụ, khi nhắc đến nỗi đau khổ của mình khi phải xa người yêu, chàng trai đã sử dụng những từ ngữ như “xót xa”, “đau đớn”, “chạnh lòng”,…
- Lời kể ở đây có sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình. Điều này giúp câu chuyện trở nên sinh động và cuốn hút hơn. Ví dụ, khi miêu tả cảnh chàng trai và cô gái tiễn nhau, tác giả đã sử dụng những từ ngữ, hình ảnh mang tính tự sự để kể lại diễn biến câu chuyện, đồng thời cũng sử dụng những từ ngữ, hình ảnh mang tính trữ tình để thể hiện tâm trạng của hai nhân vật.
- Nêu nhận xét về tâm trạng của cô gái trên đường về nhà chồng và cách thể hiện tâm trạng ấy trong lời tiễn dặn 1.
Tâm trạng của cô gái trên đường về nhà chồng:
+ Cô gái cũng muốn níu kéo giây phút hai người ở gần nhau:
“Người đẹp anh yêu vừa cất bước theo chồng
Vừa đi vừa ngoảnh lại,
Vừa đi vừa ngoái trông”
+ Bước chân càng xa thì lòng càng nhớ, càng khắc khoải kỉ niệm bởi vậy cô gái luôn tìm cho mình những cái cớ để đợi chàng trai và cô cũng đang day dứt, đau đớn, khổ sở khi phải chia xa.
+ Tất cả những hành động, tâm trạng ấy chỉ là cảm nhận của chàng trai chứng tỏ sự đồng vọng của hai trái tim, hai người đều quyến luyến, không nỡ xa rời.
- Qua toàn bộ đoạn trích, hình ảnh chàng trai hiện lên với những đặc điểm gì? Bạn thấy xúc động nhất với những biểu hiện nào của nhân vật này?
Qua toàn bộ đoạn trích, hình ảnh chàng trai hiện lên với đặc điểm:
– Diễn biến tâm trạng của chàng trai trên đường tiễn người yêu về nhà chồng:
+ Mặc dù cô gái đã có chồng nhưng chàng trai vẫn gọi cô gái là “Người đẹp anh yêu” thể hiện tình cảm thủy chung, son sắt, mâu thuẫn với hiện thực khách quan là cô gái đã lấy chồng.
+ Tiễn người yêu mà chàng trai vẫn không nỡ chia lìa.
+ Chàng trai muốn níu kéo cô gái, thậm chí còn nựng con của cô gái và gọi là “con rồng, con phượng” để rồi vỡ òa trong cảm xúc, ước nguyện của mình.
– Thái độ, cử chỉ ân cần của chàng trai đối với cô gái trong những ngày anh còn lưu lại ở nhà chồng của cô:
+ Chàng trai chứng kiến cảnh cô gái bị chồng đánh. Anh tiến đến đỡ chị dậy, phủi áo, chải tóc, búi tóc.
+ Sau đó chàng trai đi chặt tre làm thuốc cho cô gái uống khỏi đau. Lúc này anh như chỗ dựa tinh thần của chị, đây là điều mà chị cần nhất vào lúc này. Chàng trai thấy xót xa cho cô gái và quyết tâm sẽ đón cô gái về đoàn tụ với mình.
Xúc động nhất là khi chàng trai quyết tâm đưa cô gái trở về đoàn tụ với mình. Bởi lẽ, đó là khi chàng trai thể hiện tình yêu thương vô bờ của mình dành cho cô gái, không còn chấp nhận số phận là cô gái đi lấy chồng nữa mà quyết tâm đưa cô về khi cô bị chồng đánh đập. Đỉnh cao của tình yêu dành cho cô gái, bởi khi đó cô gái vô cùng khổ cực nên quyết định của chàng trai quả là một quyết định đúng đắn và cũng làm cho cô gái cảm nhận rõ hơn về tình cảm chàng trai dành cho mình.
- So sánh nội dung lời thề nguyền thủy chung và cách thể hiện lời thề nguyền ấy trong hai lời tiễn dặn.
– Về nội dung lời thề nguyền:
Trong lời thề nguyền thủy chung, người ta thề sẽ trung thành, tận tâm với người mình yêu và sẽ giữ trọn tình yêu suốt cuộc đời. Còn trong lời tiễn dặn “Người con gái trên đường về”, lời thề nguyền được thể hiện thông qua lời tiễn dặn của người đàn ông với người phụ nữ yêu của mình. Anh ta mong muốn người phụ nữ sẽ luôn giữ trọn tình yêu với anh ta, không quay trở về với người khác.
– Về cách thể hiện lời thề nguyền:
+ Lời thề nguyền thủy chung được thể hiện thông qua nghi thức, hình ảnh như uống rượu trao nhẫn, nắm tay nhau thề nguyền, vật trao duyên…
+ Trong lời tiễn dặn “Người con gái trên đường về”, lời thề nguyền được thể hiện thông qua câu chữ. Anh cầu nguyện cho người phụ nữ sẽ giữ trọn tình yêu và sẽ chịu đựng mọi khó khăn, thử thách mà vẫn trung thành với mình.
- Qua tìm hiểu đoạn trích và phần giới thiệu chung về tác phẩm Tiễn dặn người yêu, hãy nêu nhận xét về sự khác nhau giữa một bài thơ trữ tình và một truyện thơ.
Bài thơ trữ tình và truyện thơ đều là những thể loại văn học được sáng tác bằng thơ. Tuy nhiên, hai thể loại này có những điểm khác biệt cơ bản sau:
Về nội dung
- Bài thơ trữ tình chủ yếu thể hiện tâm tư, tình cảm của con người về cuộc đời, tình yêu, quê hương, đất nước,…
- Truyện thơ ngoài việc thể hiện tâm tư, tình cảm của con người, còn kể lại một câu chuyện có cốt truyện, nhân vật, tình tiết,…
Về hình thức
- Bài thơ trữ tình thường không có cốt truyện, nhân vật, tình tiết cụ thể. Các câu thơ thường ngắn gọn, súc tích, có vần điệu, nhịp điệu.
- Truyện thơ thường có cốt truyện, nhân vật, tình tiết cụ thể. Các câu thơ thường dài hơn, có thể kể cả những câu thơ lục bát, thất ngôn bát cú,…
- Đoạn trích cho biết điều gì về không gian tồn tại và đời sống văn hoá tinh thần của đồng bào dân tộc Thái – chủ nhân truyện thơ Tiễn dặn người yêu?
Đoạn trích cho thấy được khát khao về khát khao về tự do yêu thương và hạnh phúc lứa đôi của trai gái người Thái ngày xưa. Họ là những nạn nhân đau khổ của chế độ hôn nhân bán gả, khiến cho tình yêu tan vỡ đau khổ. Tuy nhiên từ đó khiến ta thấy được thứ tình cảm chân thành họ dành cho nhau: cùng nhau vượt qua, thoát khỏi cảnh ngộ có thể chết cùng nhau hoặc sống hạnh phúc bên nhau.
KẾT NỐI ĐỌC – VIẾT
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một đoạn thơ trong văn bản Lời tiễn dặn đã để lại cho bạn những ấn tượng thật sự sâu sắc.
“Quẩy gánh qua đồng rộng,
Người đẹp anh yêu cất bước theo chồng.
Vừa đi vừa ngoảnh lại,
Vừa đi vừa ngoái trông,
Chân bước xa lòng càng đau nhớ”
Đoạn thơ trên trong văn bản “Lời tiễn dặn” của dân tộc Thái đã để lại cho tôi những ấn tượng thật sự sâu sắc. Đoạn thơ đã khắc họa rõ nét tâm trạng đau khổ, xót xa của cô gái khi phải xa người mình yêu.
Câu thơ đầu tiên “Quẩy gánh qua đồng rộng” đã gợi lên hình ảnh cô gái đang bước đi trong nỗi đau đớn, xót xa. Cô gái phải rời xa quê hương, gia đình, người yêu để đi theo chồng. Câu thơ thứ hai “Người đẹp anh yêu cất bước theo chồng” đã nhắc nhở chàng trai về tình yêu của họ. Cô gái là người đẹp mà chàng trai yêu thương, nhưng giờ đây cô đã thuộc về người khác. Hai câu thơ tiếp theo
“Vừa đi vừa ngoảnh lại,
Vừa đi vừa ngoái trông,
Chân bước xa lòng càng đau nhớ” đã thể hiện rõ tâm trạng của cô gái. Cô đau khổ, xót xa khi phải xa người mình yêu. Cô không thể rời mắt khỏi chàng trai, chỉ mong được ở bên anh mãi mãi.Câu thơ cuối cùng “Chân bước xa lòng càng đau nhớ” đã nhấn mạnh nỗi đau khổ, xót xa của cô gái. Cô càng đi xa, nỗi nhớ thương chàng trai càng lớn dần. Cô chỉ mong được quay trở về bên anh, được cùng anh sống hạnh phúc.
Đoạn thơ sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc nhưng lại rất giàu cảm xúc. Các hình ảnh thơ được sử dụng sinh động, gợi cảm, giúp người đọc cảm nhận được nỗi đau khổ, xót xa của cô gái. Đoạn thơ đã thể hiện được giá trị nhân văn sâu sắc của tác phẩm, đó là tình yêu thủy chung, son sắt của đôi trai gái.
Với những hướng dẫn soạn bài Lời tiễn dặn – Sách kết nối tri thức lớp 11 tập 1 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
