Soạn bài Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái
Hướng dẫn Soạn bài Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
1) Chuẩn bị
– Các bài viết về giáo sư Tạ Quang Bửu:
+ Giáo sư Tạ Quang Bửu – một trí thức uyên bác.
+ Giáo sư Tạ Quang Bửu với ngành Quân giới.
+ Nhà khoa học trọn đời phụng sự đất nước.
– Các bài viết về một số người khác tiêu biểu:
+ Bác Hồ: Sáng ngời theo những điển hình gương Bác.
+ Nguyễn Ngọc Ký: Thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký – tấm gương sáng về nghị lực sống.
+ Đại tướng Võ Nguyên Giáp – Vị tướng của hòa bình.
2) Định hướng
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1: Phần mở đầu nêu lên vấn đề gì?
– Phần mở đầu đặt vấn đề: nhận định của mọi người về Tạ Quang Bửu.
Câu 2: Chú ý các lĩnh vực mà Giáo sư Bửu hiểu biết.
– Lĩnh vực mà Giáo sư Bửu hiểu biết là:
+ Cử nhân toán.
+ Thể thao.
+ Âm nhạc, hội họa, kiến trúc.
+ Tiếng Anh.
Câu 3: Tại sao Tạ Quang Bửu lại tìm học chữ Hán?
– Tạ Quang Bửu lại tìm học chữ Hán vì ông muốn hiểu sâu sắc về văn hóa Việt Nam và phương Đông.
Câu 4: Điều gì khiến Giáo sư Lê Văn Thiêm kinh ngạc?
– Giáo sư Lê Văn Thiêm kinh ngạc vì thấy Tạ Quang Bửu dù bận rộn với công việc vẫn dành ra thời gian để đọc sách.
Câu 5: Việc dẫn ra ý kiến của Chom-xki có ý nghĩa gì?
– Việc dẫn ra ý kiến của Chom-xki có ý nghĩa khẳng định ông Tạ Quang Bửu là một người thông minh. Sự thông minh của ông đấy được cả người ngoại quốc khẳng định.
Câu 6: Chú ý các bằng chứng về năng lực ngoại ngữ của Giáo sư Bửu.
– Giáo sư Bửu học ba tháng đã đọc được tiếng Nga sau đó dịch ngay ra tiếng Pháp.
– Giáo sư đọc hẳn tiếng Ba Lan và thuyết trình cho mọi người về nghiên cứu toán cho thầy giáo dạy toán ở các trường đại học Hà Nội.
– Giáo sư giúp Bác soạn những bức công hàm gửi nước ngoài bằng Tiếng Anh.
Câu 7: Nội dung chính của phần 2 là gì?
– Nội dung chính của phần 2 là: Những giá trị mà Tạ Quang Bửu để lại.
Câu 8: Đoạn thơ dẫn ra trong phần cuối có tác dụng gì?
– Đoạn thơ dẫn ra trong phần cuối có tác dụng thể hiện sự tôn trọng, cũng như một lần nữa khẳng định Tạ Quang Bửu là một nhà thông thái, sống hết mình và nhận được yêu quý, kính trọng của nhiều người.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1: Xác định đề tài, bố cục và nội dung chính của mỗi phần trong văn bản Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái.
– Đề tài: Truyện kể về cuộc đời và sự nghiệp của giáo sư Tạ Quang Bửu – một nhà khoa học tài năng, người đặt nền móng cho lĩnh vực khoa học và kỹ thuật quân sự Việt Nam.
– Bố cục:
- Phần 1 (từ đầu đến “mà người ta vẫn gọi là Tạ Quang Bửu”): Giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp của giáo sư Tạ Quang Bửu.
- Phần 2 (tiếp theo đến “sống mãi với nhân dân”): Tiêu biểu cho một trí tuệ uyên bác, một nhân cách cao đẹp.
- Phần 3 (còn lại): Cảm nghĩ của tác giả về giáo sư Tạ Quang Bửu.
Nội dung chính của mỗi phần:
- Phần 1:
- Giáo sư Tạ Quang Bửu sinh ra trong một gia đình nhà nho nghèo ở Hà Nội.
- Ông là một người thông minh, ham học hỏi và có ý chí cầu tiến.
- Ông đã học tập thành tài và trở thành một nhà khoa học nổi tiếng.
- Phần 2:
- Giáo sư Tạ Quang Bửu có một trí tuệ uyên bác, có thể tiếp thu kiến thức ở nhiều lĩnh vực khác nhau.
- Ông có một nhân cách cao đẹp, luôn hết lòng vì khoa học và đất nước.
- Phần 3:
- Giáo sư Tạ Quang Bửu là một tấm gương sáng về tài năng, nhân cách và sự cống hiến cho đất nước.
- Ông là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam.
Câu 2: Thống kê và tìm hiểu thông tin về các nhân vật liên quan đến Tạ Quang Bửu được tác giả Hàm Châu dẫn ra trong bài viết. Các nhân vật ấy có đặc điểm chung nào?
– Các nhân vật liên quan đến Tạ Quang Bửu được tác giả Hàm Châu dẫn ra trong bài viết:
- Cha mẹ:
- Cha: Tạ Quang Tiềm, quê ở làng Đông Sơn, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa. Ông là một nhà nho nghèo, có chí hướng học hành và ham mê khoa học.
- Mẹ: Nguyễn Thị Hiền, quê ở làng Xuân Dục, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa. Bà là một người phụ nữ tần tảo, đảm đang, hết lòng yêu thương con cái.
- Thầy cô giáo:
- Thầy Vũ Đình Hòe, nguyên là Hiệu trưởng Trường Bưởi (nay là Trường THPT Chu Văn An, Hà Nội). Ông là người thầy tận tâm, yêu thương học sinh, đã truyền cảm hứng cho Tạ Quang Bửu theo đuổi con đường khoa học.
- Thầy Nguyễn Văn Huyên, nguyên là Hiệu trưởng Trường Đại học Tổng hợp Việt Nam (nay là Trường Đại học Quốc gia Hà Nội). Ông là người thầy tài năng, có uy tín lớn trong giới khoa học, đã có ảnh hưởng sâu sắc đến sự nghiệp của Tạ Quang Bửu.
- Bạn bè:
- Nguyễn Văn Huyên, sau này là Giáo sư, Viện trưởng Viện Khoa học Xã hội Việt Nam.
- Lê Đức Thọ, sau này là Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Đại tướng Quân đội Nhân dân Việt Nam.
- Lê Văn Thiêm, sau này là Giáo sư, Chủ tịch Hội Toán học Việt Nam.
– Các nhân vật này có đặc điểm chung nào?
- Có tài năng, trí tuệ:
- Cha mẹ Tạ Quang Bửu đều là những người có tài năng, trí tuệ. Cha ông là một nhà nho nghèo, có chí hướng học hành và ham mê khoa học. Mẹ ông là một người phụ nữ tần tảo, đảm đang, có hiếu học.
- Thầy cô giáo của Tạ Quang Bửu đều là những người tài năng, có uy tín lớn trong giới khoa học. Thầy Vũ Đình Hòe là một người thầy tận tâm, yêu thương học sinh. Thầy Nguyễn Văn Huyên là một người thầy tài năng, có uy tín lớn trong giới khoa học.
- Bạn bè của Tạ Quang Bửu đều là những người tài năng, có chí hướng cao cả. Nguyễn Văn Huyên, Lê Đức Thọ, Lê Văn Thiêm đều là những nhà khoa học, nhà giáo, nhà chính trị lỗi lạc của Việt Nam.
- Có tấm lòng nhân hậu, yêu thương con người:
- Cha mẹ Tạ Quang Bửu là những người có tấm lòng nhân hậu, yêu thương con cái.
- Thầy Vũ Đình Hòe là một người thầy tận tâm, yêu thương học sinh.
- Thầy Nguyễn Văn Huyên là một người thầy tài năng, có uy tín lớn trong giới khoa học, luôn quan tâm, giúp đỡ học trò.
- Bạn bè của Tạ Quang Bửu đều là những người có tấm lòng nhân hậu, yêu thương con người.
- Có tinh thần yêu nước, cống hiến cho đất nước:
- Cha mẹ Tạ Quang Bửu là những người có tinh thần yêu nước, luôn mong muốn con cái được học hành, trưởng thành để góp phần xây dựng đất nước.
- Thầy cô giáo của Tạ Quang Bửu đều là những người có tinh thần yêu nước, luôn truyền dạy cho học trò lòng yêu nước, yêu quê hương.
- Bạn bè của Tạ Quang Bửu đều là những người có tinh thần yêu nước, cống hiến cho đất nước.
Câu 3: Văn bản tập trung làm sáng tỏ vấn đề gì? Tác giả đã triển khai bài viết bằng cách nào? Việc trích dẫn ý kiến của nhiều nhân vật trên đây có tác dụng gì?
– Vấn đề chính được văn bản tập trung làm sáng tỏ là phong cách, lối sống, quan điểm sống và tài năng của Tạ Quang Bửu.
– Tác giả đã triển khai bài viết bằng cách sử dụng phương pháp thuyết minh, kết hợp với miêu tả, biểu cảm.
– Việc trích dẫn ý kiến của nhiều nhân vật trên đây có tác dụng làm tăng tính khách quan, thuyết phục cho bài viết. Nó giúp người đọc thấy được sự đánh giá, công nhận của nhiều người đối với tài năng và phẩm chất của Tạ Quang Bửu.
Câu 4: Phân tích và làm sáng tỏ thái độ, tình cảm của người viết thể hiện trong văn bản qua một số câu văn cụ thể.
Thái độ, tình cảm của người viết thể hiện trong văn bản qua một số câu văn sau:
– “nhà thông thái của chúng ta…”: tác giả gọi Tạ Quang Bửu là nhà thông thái thể hiện sự kính trọng của ông với bậc hiền tài.
– “Giáo sư Tạ Quang Bửu đột ngột ngừng làm việc”: Tác giả sử dụng biện pháp nói giảm nói tránh bằng từ “ngừng làm việc” thay cho từ “đổ bệnh”.
=> Hàm Châu bày tỏ lòng tôn kính với Giáo sư Tạ Quang Bửu vì những giá trị tốt đẹp và những thành tựu mà Giáo sư tạo ra. Đồng thời thể hiện niềm tiếc thương vô bờ bến với sự ra đi của Giáo sư Tạ Quang Bửu.
Câu 5: Văn bản Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái mang lại cho em những thông tin và nhận thức bổ ích gì? Hãy nêu ra một ví dụ về phẩm chất cao đẹp của người Việt Nam mà em biết trong cuộc sống hoặc qua các phương tiện thông tin đại chúng.
Văn bản trên đem lại cho em thông tin và nhận thức đúng đẵn về lối sống, cống hiến và làm việc của Giáo sư Tạ Quang Bửu. Ông không ngừng nỗ lực, dốc toàn tâm toàn lực của mình để tạo ra những bài học, những giá trị thiêng liêng cho muôn đời sau. Từ đó, em rút ra được nhiều bài học quý giá trong cuộc sống như phương pháp học tập và làm việc có hiệu quả, sống có ích với cuộc đời. Để có thể gìn giữ và phát huy giá trị thiêng liêng đó, em cần cố gắng học hỏi và rèn luyện, luôn trang bị cho mình ý chí vững vàng, để khó khăn không thể cản bước trên con đường tiến tới vinh quang.
Một số phẩm chất cao đẹp của con người Việt Nam như yêu nước, liêm khiết, trung thực, cần cù chăm chỉ, tinh thần đoàn kết tốt, kỉ luật tốt, ham học hỏi,.. Điển hình như tấm gương vị cha già kính yêu của dân tộc – chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong cuộc đời của người, không lúc nào trái tim của người không nghĩ về đất nước, về nhân dân. Người dành cả thanh xuân, từ bỏ cả tình yêu đôi lứa để quyết ra đi tìm đường cứu nước. Người lãnh đạo quân và dân ta chiến đấu kẻ thù. Để rồi người ra đi để lại muôn vàn tiếc thương với đồng bào Việt Nam và cả Thế giới, để lại cho bao thế hệ con em những hành trang quý giá để vững bước trên con đường xây dựng và bảo vệ đất nước.
Câu 6: Dựa vào thông tin từ văn bản trên, hãy viết đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) giới thiệu về Giáo sư Tạ Quang Bửu.
Tạ Quang Bửu (1910–1986) là giáo sư, nhà khoa học Việt Nam, người đặt nền móng cho lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự Việt Nam. Giáo sư Tạ Quang Bửu là một trong những nhà trí thức tài giỏi của Việt Nam từ khi giành độc lập năm 1945. Ông đã cống hiến rất nhiều cho sự nghiệp cách mạng và giải phóng dân tộc cũng như nền khoa học nước nhà và góp phần không nhỏ trong sự nghiệp phát triển giáo dục Việt Nam. Ông là một con người có nhiều tài năng, từ khả năng toán học đến nghệ thuật, khả năng ngoại ngữ đáng nể. Ông có tinh thần tự học cao và đáng nể phục. Ông yêu sách và đọc, viết khá nhiều sách. Dù công việc có bận rộn đến đâu, ông vẫn luôn dành thời gian để đọc sách. Tài năng, những cống hiến và nỗ lực của ông được mọi người công nhận và kính trọng. Sự ra đi của ông để lại nhiều nỗi tiếc thương cho người dân đất Việt.
Với những hướng dẫn Soạn bài Tạ Quang Bửu – người thầy thông thái – Sách Cánh Diều Lớp 11 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
