Soạn bài Hội thoại
Hướng dẫn Soạn bài Hội thoại ( tiếp theo ) SGK Ngữ văn 8 trong bài viết dưới đây sẽ giúp bạn phân tích, tìm hiểu về bài học một cách toàn diện nhất.
Câu 1. Qua cuộc hội thoại giữa các nhân vật cai lệ, người nhà lí trưởng, chị Dậu và anh Dậu trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ (Ngữ văn 8) em thấy tính cách của mỗi nhân vật được thể hiện như thế nào?
Tính cách của mỗi nhân vật qua cuộc hội thoại được mô tả như sau:
+ **Cai lệ:** Hống hách, ngạo mạn, ăn nói thô lỗ, hành động hung dữ. “Thằng kia, ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à! Nộp tiền sưu mau! Mày định nói cho cha mày nghe đấy à, bịch luôn vào ngực chị Dậu…”
+ **Người nhà lí trưởng:** Là kẻ chân tay vừa cậy quyền, vừa sợ trách nhiệm. Thể hiện tính tình mỉa mai khi thấy anh Dậu hoảng quá. “Anh ta lại sắp phải gió như đêm hôm qua đây!” Tuy nhiên, không dám hành hạ người ốm nặng sợ xảy ra chuyện gì
+ **Chị Dậu:** Người phụ nữ thương yêu chồng con hết mực. “Thầy em hãy cố ngồi dậy, húp ít cháo cho đỡ xót ruột… có ý chờ chồng ăn có ngon miệng không.” Thể hiện lòng mẹ bảo vệ và chăm sóc gia đình.
**Thái độ ban đầu đối với Cai lệ và Người nhà lí trưởng:**
Nhẫn nhục, cam chịu, hết sức hạ mình để bảo vệ an toàn tính mạng cho chồng và thân phận của người dân. Ông tha cho người đánh mình.
**Thái độ đổi khi chồng bị trói:**
Uất ức, vùng lên phản kháng quyết liệt của tâm lý bị đè nén. “Mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem.”
+ **Anh Dậu:** Cam chịu, nhẫn nhục, nhút nhát. Tâm lý của những người bị đè nén quá lâu. “Tức nước vỡ bờ, mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem.”
Trong cuộc hội thoại, sự đa dạng tính cách giữa các nhân vật được thể hiện qua cách họ nói và hành động, tạo nên một bức tranh phong phú về con người và mối quan hệ trong tình huống khó khăn.
Câu 2. Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi nêu ở dưới.Sự chủ động tham gia cuộc hội thoại của chị Dậu với cái Tí phát triển ngược chiều nhau như thế nào?
Phần đầu đoạn trích:
+ **Cái Tí:** Ban đầu chủ động hội thoại, nói nhiều. Thể hiện sự trách nhiệm và thông cảm đối với gia đình đang gặp khó khăn. Đặc biệt, lượt nói của Cái Tí là rất nhiều khi chưa biết mình sắp bị bán.
+ **Chị Dậu:** Thụ động trong hội thoại, hầu hết là im lặng không trả lời. Chị Dậu thất thần và đau khổ khi phải đối diện với quyết định bán con.
Phần cuối đoạn trích:
+ **Cái Tí:** Trở nên thụ động trong hội thoại sau khi biết mình sắp bị bán. Sự sợ hãi, nỗi buồn, và đau khổ khi phải xa gia đình được thể hiện qua sự im lặng và nói rất ít.
+ **Chị Dậu:** Thụ động trong hội thoại ngắn, hầu hết là im lặng không trả lời. Chị Dậu không thể nói nhiều khi phải đối mặt với quyết định đau lòng bán con.
Tác giả miêu tả diễn biến cuộc hội thoại như vậy hoàn toàn phù hợp với tâm lý của nhân vật:
+ **Cái Tí:** Sự thay đổi từ tính cách chủ động đến thụ động phản ánh rõ ràng nỗi đau và sợ hãi của đứa trẻ khi phải đối mặt với tình huống khó khăn và bi kịch
+ **Chị Dậu:** Sự thụ động và im lặng của Chị Dậu là hiệu quả để tạo ra sự bi kịch và đau đớn, khi phải bán con và không biết phải làm thế nào để giải quyết tình thế.
Việc tác giả tô đậm sự hồn nhiên và hiếu thảo của Cái Tí ở phần đầu cuộc hội thoại tạo ra một hiệu ứng đặc biệt trong câu chuyện. Sự tương phản giữa tính cách trong sáng của Cái Tí và tình cảm đau lòng của Chị Dậu khiến cho câu chuyện trở nên cảm động và kịch tính hơn. Sự hồn nhiên và hiếu thảo của Cái Tí làm nổi bật đau khổ của gia đình trong tình cảnh khó khăn, làm cho độc giả cảm nhận sâu sắc hơn về tình yêu thương và hy sinh trong gia đình.
Câu 3. Dựa vào những điều đã biết về truyện “Bức tranh của em gái tôi” và đoạn trích dưới đây hãy cho biết sự im lặng của nhân vật “tôi” biểu thị thế nào?
+ Sự im lặng của nhân vật tôi thể hiện quá trình diễn biến của tâm trạng từ ngỡ ngàng -> xúc động -> xấu hổ, đó là sự ăn năn và ân hận của người anh khi đứng trước bức tranh mà em gái vẽ về mình. Sự im lặng ở đây không phải là một dạng trốn tránh, mà là một cách biểu thị tâm lý sâu sắc của người anh, là cách thể hiện một sự chấp nhận và nhận thức về những thiếu sót và hành vi của bản thân.
+ Người anh im lặng không nói nhưng sự im lặng đó đã “nói” được rất nhiều. Im lặng không chỉ là sự thiếu hùng biện, mà còn là một cách biểu thị thái độ trong hội thoại. Sự im lặng của người anh có thể diễn đạt sự trăn trở và tiếc nuối, đồng thời là một hành động thấu hiểu và tôn trọng đối với tâm tư của em gái. Việc không nói lên lời cũng là cách để người anh thể hiện sự sâu sắc của cảm xúc và sự chấp nhận trách nhiệm trong mối quan hệ gia đình.
Tóm lại, sự im lặng trong trường hợp này không chỉ là một dạng thể hiện của nguồn gốc cảm xúc phức tạp mà còn là một hình thức truyền đạt ý chí và thái độ mà không cần sự sử dụng lời nói.
Câu 4. Tục ngữ phương Tây có câu: “Im lặng là vàng” nhưng nhà thơ Tố Hữu lại viết:
Nhận định trên có thể đúng trong những trường hợp sau:
- **Im lặng là vàng trong trường hợp người tham gia hội thoại nóng nảy, mất bình tĩnh:** Đối với những tình huống căng thẳng, khi người tham gia hội thoại có khả năng mất kiểm soát, im lặng có thể là một cách để tránh xung đột, giữ được tình hình dễ kiểm soát hơn và ngăn chặn việc nói những điều họ có thể hối hận sau này.
- **Người nói thuộc vai dưới không nên tranh cãi:** Trong một số tình huống, người ở vai dưới có thể chọn im lặng để tránh tranh cãi với người ở vai trên, nhất là khi họ không có đủ quyền lực hay tầm ảnh hưởng để thay đổi tình huống.
- **Người nói muốn giữ sự tế nhị, lịch sự trong giao tiếp:** Im lặng có thể được chọn lựa như một cách để giữ cho bản thân không bị cuốn vào những cuộc tranh cãi hoặc để tránh làm tổn thương đối tác trong trường hợp giao tiếp nhạy cảm.
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng sự im lặng không phải lúc nào cũng là lựa chọn tốt nhất. Trong một số trường hợp, im lặng có thể làm mất cơ hội giải quyết vấn đề, tạo thêm hiểu lầm và làm suy giảm chất lượng của giao tiếp. Đối với những vấn đề quan trọng, việc diễn đạt ý kiến và tìm kiếm sự hiểu biết chung thường là quan trọng hơn.
Với những hướng dẫn Soạn bài Hội thoại ( tiếp theo ) SGK Ngữ văn 8 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của bài học này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
