Soạn bài Những đứa trẻ (trích Thời thơ ấu)

     Hướng dẫn soạn bài Những đứa trẻ (trích Thời thơ ấu) – Ngữ văn 9 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này

Đọc – Hiểu Văn Bản
Câu 1: Thử chia văn bản này thành ba phần và đặt tiêu đề cho mỗi phần. Tìm những chi tiết xuất hiện ở cả phần 1 và phần 3 tạo nên sự kết nối chặt chẽ.

Đoạn trích Những đứa trẻ (trích Thời thơ ấu) có thể chia thành ba phần như sau:

Phần 1: Tình bạn giữa A-li-ô-sa và ba anh em con nhà Ốp-xi-an-ni-cốp

• Tiêu đề: Tình bạn trong sáng
• Nội dung: A-li-ô-sa và ba anh em con nhà Ốp-xi-an-ni-cốp là những đứa trẻ sống ở một khu phố nghèo. A-li-ô-sa là một đứa trẻ mồ côi, sống cùng bà ngoại. Ba anh em nhà Ốp-xi-an-ni-cốp là những đứa trẻ mồ côi mẹ, sống cùng bố. Mặc dù có hoàn cảnh khó khăn, nhưng những đứa trẻ vẫn vô cùng yêu thương nhau, chơi với nhau rất vui vẻ.

Phần 2: A-li-ô-sa bị lão đại tá đuổi đi

• Tiêu đề: Sự ngăn cách
• Nội dung: Lão đại tá là bố của ba anh em nhà Ốp-xi-an-ni-cốp. Lão đại tá là một người bảo thủ, cổ hủ. Lão không muốn con mình chơi với A-li-ô-sa vì A-li-ô-sa là một đứa trẻ mồ côi, không có cha mẹ. Một hôm, lão đại tá bắt gặp A-li-ô-sa đang chơi với các con của mình. Lão nổi giận, đuổi A-li-ô-sa đi.

Phần 3: A-li-ô-sa trở về nhà

• Tiêu đề: Tình bạn bất diệt
• Nội dung: A-li-ô-sa rất buồn khi bị lão đại tá đuổi đi. A-li-ô-sa đã khóc rất nhiều. Bà ngoại của A-li-ô-sa đã an ủi A-li-ô-sa. Bà nói rằng tình bạn giữa A-li-ô-sa và ba anh em nhà Ốp-xi-an-ni-cốp là tình bạn bất diệt.

Những chi tiết xuất hiện ở cả phần 1 và phần 3 tạo nên sự kết nối chặt chẽ:

• Hình ảnh những đứa trẻ chơi đùa cùng nhau:

Ở phần 1, những đứa trẻ chơi đùa với nhau rất vui vẻ. Chúng chơi trốn tìm, chơi ô ăn quan, chơi đánh trận giả… Ở phần 3, A-li-ô-sa đã nhớ lại những ngày tháng chơi đùa cùng các bạn. Hình ảnh những đứa trẻ chơi đùa cùng nhau đã tạo nên sự liên kết giữa hai phần.

• Tình bạn trong sáng giữa A-li-ô-sa và ba anh em nhà Ốp-xi-an-ni-cốp:

Ở phần 1, A-li-ô-sa và ba anh em nhà Ốp-xi-an-ni-cốp chơi với nhau rất thân thiết. Chúng yêu thương nhau, giúp đỡ nhau trong mọi việc. Ở phần 3, A-li-ô-sa đã nhớ lại tình bạn trong sáng giữa mình và các bạn. Tình bạn trong sáng ấy đã vượt qua mọi rào cản, bất chấp sự ngăn cách của lão đại tá.

Kết luận:

Thông qua việc chia đoạn trích thành ba phần, ta có thể thấy được diễn biến của câu chuyện và sự phát triển của tình bạn giữa A-li-ô-sa và ba anh em nhà Ốp-xi-an-ni-cốp. Sự xuất hiện của những chi tiết giống nhau ở cả hai phần đã tạo nên sự kết nối chặt chẽ, giúp người đọc hiểu rõ hơn về tình bạn trong sáng, bất diệt của những đứa trẻ.

Câu 2: Xem xét hoàn cảnh của chú bé A-li-ô-sa, ba đứa con đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp và quan hệ giữa hai gia đình để lí giải vì sao tình bạn tuổi thơ trong trắng ấy để lại ấn tượng sâu sắc cho nhà văn, khiến hơn ba mươi năm sau ông vẫn còn nhớ như in và thuật lại hết sức xúc động.
Sự đồng cảm và mối quan hệ giữa chú bé A-li-ô-sa và ba đứa con đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp thể hiện rõ qua hoàn cảnh gia đình của họ. Chú bé A-li-ô-sa, mồ côi cha từ khi còn rất nhỏ, sống với ông bà ngoại trong một gia đình nghèo khó. Cuộc sống của anh không sung sướng, vì ông bà ngoại cũng chỉ là những người nông dân chăm chỉ, không có tài sản lớn.

Trong khi đó, ba đứa con đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp đến từ gia đình giàu có. Bố của họ từng làm đại tá, và cuộc sống của họ rất sung túc và đầy đủ. Mặc dù tác giả đã miêu tả họ bằng những dòng văn giàu sức gợi về sự đồng nhất của họ, nhưng động cơ thúc đẩy tình bạn này là sự thiếu thốn tình thương gia đình. Cả bốn đứa trẻ đều trải qua cảm giác cô đơn và thiếu quan tâm từ phía cha mẹ.

A-li-ô-sa đã cứu sống đứa em nhỏ của gia đình đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp, và sự kiện này đã tạo ra những kí ức và kỉ niệm đáng quý. Những trải nghiệm này khiến cho cả bốn đứa trẻ tìm thấy sự gắn kết và tình bạn đáng trân trọng. Bất chấp sự khác biệt về địa vị xã hội và tài sản, tình cảm này đã giúp họ vượt qua mọi rào cản xã hội và tạo ra một mối quan hệ đáng quý trong cuộc sống của họ. Điều này chứng tỏ rằng tình bạn tuổi thơ có thể vượt qua mọi trở ngại và để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người, như đã thấy trong tác phẩm của nhà văn.

Câu 3: Tìm trong văn bản một số hình ảnh của ba đứa trẻ hàng xóm qua sự cảm nhận tinh tế của A-li-ô-sa; sau đó phân tích và bình luận những hình ảnh đó.
Trong đoạn trích “Những đứa trẻ” của nhà văn M. Go-rơ-ki, A-li-ô-sa là nhân vật chính, là người kể chuyện. Qua sự cảm nhận tinh tế của A-li-ô-sa, ba đứa trẻ hàng xóm hiện lên với những hình ảnh vô cùng đáng yêu, đáng thương và cũng rất đáng trân trọng.

• Hình ảnh “ba đứa cùng mặc áo cánh và quần dài màu xám, cùng đội mũ như nhau. Chúng có khuôn mặt tròn, mắt xám và giống nhau đến nỗi tôi chỉ có thể phân biệt được chúng theo tầm vóc”.

Hình ảnh này cho thấy ba đứa trẻ có chung một hoàn cảnh sống, có chung một số phận. Chúng đều là những đứa trẻ mồ côi mẹ, sống với người cha độc đoán, lạnh lùng. Vì vậy, chúng có chung một vẻ ngoài giống nhau, một khuôn mặt tròn, mắt xám, thiếu đi sự tươi tắn, rạng rỡ của tuổi thơ.

• Hình ảnh “chúng ngồi sát vào nhau giống như những chú gà con”.

Hình ảnh này thể hiện sự yếu ớt, nhỏ bé và cô đơn của ba đứa trẻ. Chúng giống như những chú gà con đang run rẩy, co cụm lại để tự bảo vệ mình trước những khó khăn, thử thách trong cuộc sống.

• Hình ảnh “chúng lặng lẽ bước ra khỏi chiếc xe và đi vào nhà, khiến tôi lại nghĩ đến những con ngỗng ngoan ngoãn”.

Hình ảnh này thể hiện sự ngoan ngoãn, vâng lời của ba đứa trẻ. Chúng luôn phải sống trong sự sợ hãi, lo lắng trước sự độc đoán của người cha. Chúng phải luôn luôn cẩn thận, không dám làm gì để cha phật ý.

• Hình ảnh “một trong số ba anh em chúng cứ phải luôn đứng canh để đề phòng ông đại tá bất chợt bắt gặp chúng tôi”.

Hình ảnh này thể hiện sự ngăn cách, cấm đoán giữa hai gia đình. Hai gia đình có địa vị xã hội khác nhau, dẫn đến sự khác biệt trong suy nghĩ, cách sống. Điều này đã khiến cho tình bạn của A-li-ô-sa và ba đứa trẻ bị ngăn cản.

• Hình ảnh “chúng kể cho tôi nghe cuộc sống buồn tẻ của chúng, và những chuyện đó làm tôi buồn lắm”.

Hình ảnh này thể hiện sự đồng cảm, sẻ chia của A-li-ô-sa với ba đứa trẻ. A-li-ô-sa cũng là một đứa trẻ mồ côi mẹ, sống trong hoàn cảnh nghèo khó. Vì vậy, A-li-ô-sa thấu hiểu nỗi buồn, nỗi cô đơn của ba đứa trẻ.

• Hình ảnh “nó thường nói một cách buồn bã: ngày trước, trước kia, đã có thời,…dường như nó đã sống trên trái đất này một trăm năm, chứ không phải mười một năm”.

Hình ảnh này thể hiện sự tiếc nuối, hoài niệm về quá khứ của ba đứa trẻ. Chúng nhớ về thời điểm mẹ còn sống, khi gia đình còn hạnh phúc.

• Hình ảnh “nó có đôi bàn tay nhỏ nhắn, những ngón tay thon thon và người mảnh dẻ, yếu ớt, cặp mắt rất sáng, nhưng dịu dàng như ánh sáng của những ngọn đèn trong nhà thờ”.

Hình ảnh này thể hiện vẻ đẹp tinh khôi, trong sáng của ba đứa trẻ. Dù phải sống trong hoàn cảnh khó khăn, nhưng chúng vẫn giữ được sự hồn nhiên, ngây thơ của tuổi thơ.

Tóm lại, qua sự cảm nhận tinh tế của A-li-ô-sa, ba đứa trẻ hàng xóm hiện lên với những hình ảnh vô cùng đáng yêu, đáng thương và cũng rất đáng trân trọng. Chúng là những đứa trẻ có chung một số phận, nhưng vẫn giữ được sự hồn nhiên, trong sáng của tuổi thơ. Tình bạn giữa A-li-ô-sa và ba đứa trẻ là một tình bạn đẹp, trong sáng, vượt qua mọi rào cản của xã hội.

Câu 4: Chuyện đời thường và truyện cổ tích được lồng vào nhau trong nghệ thuật kể chuyện của Go-rơ-ki như thế nào qua các chi tiết liên quan đến những người mẹ và những người bà trong văn bản này ?
Trong nghệ thuật kể chuyện của Go-rơ-ki, sự đan xen giữa chuyện đời thường và truyện cổ tích thể hiện qua các chi tiết liên quan đến những người mẹ và những người bà trong văn bản một cách rất tinh tế và đầy ý nghĩa. Dưới đây là cách mà sự kết hợp này diễn ra:

• Mối liên kết qua nhân vật mẹ: Nhân vật mẹ trong câu chuyện đời thường và những người mẹ trong truyện cổ tích đều chịu trách nhiệm chăm sóc con cái. Trong câu chuyện đời thường, mẹ thật của các đứa trẻ có vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng và dạy dỗ chúng. Trong truyện cổ tích, các mẹ thường là những người yếu đuối, bị áp bức hoặc phải đối diện với những thách thức đáng sợ. Điều này tạo ra một sự đan xen giữa hình ảnh mẹ thật và mẹ cổ tích, cho thấy rằng cuộc sống hàng ngày của các nhân vật cũng chứa đựng những yếu tố của truyền thống và tâm hồn truyền kỳ.
• Tương tác qua câu chuyện cổ tích: Các nhân vật, đặc biệt là chú bé A-li-ô-sa, thường nghe những câu chuyện cổ tích từ người bà của họ. Những câu chuyện này không chỉ là giải trí mà còn mang trong mình những thông điệp và bài học về đạo đức và nhân phẩm. Quá trình kể chuyện và lắng nghe câu chuyện cổ tích tạo ra một môi trường nơi những giá trị và tư tưởng của truyền thống được chuyển đạt và tôn vinh.
• Sự tương đồng và tương phản: Go-rơ-ki sử dụng những câu chuyện cổ tích để so sánh và tương phản với cuộc sống thực tế của các nhân vật. Những nhân vật thường đối diện với những thách thức, khó khăn và áp lực trong cuộc sống hàng ngày, giống như những tình huống khó khăn trong truyện cổ tích. Sự tương đồng này nhấn mạnh rằng cuộc sống có thể chứa đựng những yếu tố của truyền thống và truyền kỳ, và cách chúng ta đối phó với chúng có thể phản ánh giá trị của con người.

Tóm lại, sự đan xen giữa chuyện đời thường và truyện cổ tích trong nghệ thuật kể chuyện của Go-rơ-ki thể hiện qua việc sử dụng các nhân vật mẹ và bà để tạo ra sự liên kết giữa cuộc sống hàng ngày và thế giới truyền thống. Điều này giúp thể hiện sự phong phú và đa chiều của trải nghiệm con người và nhấn mạnh vai trò của câu chuyện trong việc chuyển đạt và tôn vinh giá trị và tâm hồn của con người.

     Với những hướng dẫn soạn bài Những đứa trẻ (trích Thời thơ ấu) – Ngữ văn 9 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.