Soạn bài Tổng kết phần Tiếng Việt: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ
Hướng dẫn Soạn bài Tổng kết phần Tiếng Việt: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Luyện tập
Câu 1 (trang 181 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Trong đoạn trích trên, sự đổi vai luân phiên lượt lời liên tục diễn ra giữa hai nhân vật lão Hạc và ông giáo.
+ Lão Hạc: Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!
+ Ông giáo: Cụ bán rồi?
+ Lão Hạc: Bán rồi! Họ vừa bắt xong.
+ Ông giáo: Thế nó cho bắt à?
+ Lão Hạc: Khốn nạn… lừa nó!
+ Ông giáo: Cụ tứ tưởng… kiếp khác.
+ Lão Hạc: Ông giáo nói phải!… chẳng hạn!
+ Ông giáo: Kiếp ai…
+ Lão Hạc: Thế thì…
* Những đặc điểm của giao tiếp ở dạng ngôn ngữ nói thể hiện qua những chi tiết:
– Cuộc giao tiếp có ngữ cảnh: nhà ông giáo, lão Hạc sang nhà ông giáo để kể lại sự việc cho ông giáo nghe.
– Nhân vật giao tiếp: Lão Hạc và ông giáo luân phiên đổi lượt lời cho nhau, lão Hạc là người bắt đầu và kết thúc hoạt động giao tiếp.
– Ngữ điệu đa dạng: xót xa, đau đớn, than thở… Có sử dụng các phương tiện hỗ trợ: nét mặt (cười như mếu), cử chỉ (mặt lão đột nhiên co rúm lại, cái đầu ngoẹo về một bên, cái miệng móm mém…).
Câu 2 (trang 181 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
– Hai nhân vật giao tiếp là những người hàng xóm của nhau, có chuyện gì lão Hạc cũng tâm sự với ông giáo.
+ Lão Hạc là một lão nông nghèo khổ, cô đơn, vợ chết, anh con trai bỏ đi làm ăn xa. Lão Hạc chỉ có “Cậu vàng” là “người thân” duy nhất.
+ Ông giáo: một trí thức nghèo, sống cùng vợ và các con.
– Về tuổi tác thì lão Hạc lớn tuổi hơn, nhưng về nghề nghiệp và thành phần xã hội thì ông giáo lại ở vị thế cao hơn. Vì thế mà cả hai đều nể trọng lẫn nhau.
– Sự chi phối của những yếu tố trên đến nội dung và cách thức nói trong lượt lời nói đầu tiên của Lão Hạc:
+ Nội dung của lời thoại: Lão Hạc sang nhà, thông báo với ông giáo về việc bán “Cậu Vàng”.
+ Cách thức nói của lão Hạc: nói trực tiếp sự việc.
+ Sắc thái lời nói: đau đớn xót xa khi thông báo việc bán cậu Vàng, thái độ kính trọng ông giáo.
Câu 3 (trang 181 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Câu có hai thành phần nghĩa:
– Nghĩa sự việc: Thông báo sự việc cậu Vàng biết mình đã mắc lừa lão Hạc, cậu biết sắp phải chết.
– Nghĩa tình thái: Lão Hạc yêu quý, xót thương cậu Vàng, lời nghẹn ngào như tiếng khóc.
Câu 4 (trang 181 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
Sự khác biệt giữa hai hoạt động giao tiếp được thể hiện:
– Hoạt động giao tiếp ở dạng nói giữa hai nhân vật: sự luân phiên lượt lời có thể liên tục diễn ra, hoạt động giao tiếp diễn ra theo cả hai chiều.
– Hoạt động giao tiếp giữa nhà văn Nam Cao và bạn đọc: Hoạt động giao tiếp gián tiếp (dạng viết). Nhà văn tạo lập văn bản ở thời điểm và không gian cách biệt với người đọc. Vì vậy, có những điều nhà văn muốn thông báo gửi gắm không được người đọc lĩnh hội hết. Ngược lại, có những điều người đọc lĩnh hội nằm ngoài ý định tạo lập của nhà văn.
Với những hướng dẫn Soạn bài Tổng kết phần Tiếng Việt: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
