Soạn bài Những kinh nghiệm dân gian về thời tiết

Hướng dẫn soạn bài Những kinh nghiệm dân gian về thời tiết – Sách Chân trời sáng tạo lớp 7 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Câu 1: (Trang 29, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Thiên nhiên tác động như thế nào đến cuộc sống của chúng ta?

Trả lời

Thiên nhiên tác động đến cuộc sống của chúng ta một cách toàn diện, bao gồm cả vật chất và tinh thần.

Về mặt vật chất, thiên nhiên cung cấp cho con người những điều kiện cần thiết để tồn tại và phát triển, bao gồm:

• Nước: Nước là nguồn tài nguyên vô cùng quan trọng đối với cuộc sống của con người. Nước không chỉ cần thiết cho sự sống của con người, mà còn cần thiết cho sản xuất, sinh hoạt,…
• Không khí: Không khí là môi trường sống của con người. Không khí sạch giúp con người hô hấp, duy trì sự sống.
• Đất đai: Đất đai là nơi con người trồng trọt, chăn nuôi, xây dựng nhà cửa,…
• Khí hậu: Khí hậu ảnh hưởng đến đời sống của con người, từ việc ăn uống, mặc quần áo, sinh hoạt,…
• Tài nguyên thiên nhiên: Thiên nhiên còn cung cấp cho con người các nguồn tài nguyên thiên nhiên khác như khoáng sản, nhiên liệu,…

Về mặt tinh thần, thiên nhiên mang lại cho con người những cảm xúc tích cực, giúp con người thư giãn, giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi.

Thiên nhiên là nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ thuật, văn học, âm nhạc,… Thiên nhiên cũng là nơi con người tìm về để nghỉ ngơi, thư giãn, hòa mình vào thiên nhiên, quên đi những lo toan, bộn bề của cuộc sống.

Tuy nhiên, hiện nay, thiên nhiên đang bị con người khai thác quá mức, dẫn đến ô nhiễm môi trường, suy thoái tài nguyên thiên nhiên,… Điều này đang gây ra những tác động tiêu cực đến cuộc sống của con người.

Để bảo vệ thiên nhiên, mỗi người cần có ý thức bảo vệ môi trường, sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý, tiết kiệm.

Câu 2: Tác giả dân gian muốn nói về hiện tượng gì qua câu 6?

Trả lời

Câu tục ngữ này nói về hiện tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa.

Vào tháng năm, thời tiết ấm áp, ngày dài đêm ngắn. Vì vậy, người ta có thể chưa nằm đã sáng, chưa cười đã tối. Ngược lại, vào tháng mười, thời tiết se lạnh, ngày ngắn đêm dài. Vì vậy, người ta có thể chưa cười đã tối, chưa nằm đã sáng.

Câu 3 (Trang 30, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết các câu trong văn bản trên là tục ngữ?

Trả lời

Các dấu hiệu giúp em nhận biết các câu trong văn bản trên là tục ngữ là:

• Câu nói ngắn gọn, súc tích, dễ nhớ. Các câu tục ngữ thường có từ 2 đến 4 dòng, sử dụng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu, dễ nhớ.
• Câu nói có tính khái quát cao. Các câu tục ngữ thường đúc kết những kinh nghiệm, bài học của nhân dân về cuộc sống, xã hội, con người.
• Câu nói có tính chất lặp lại. Các câu tục ngữ thường sử dụng phép lặp, điệp từ, điệp ngữ để nhấn mạnh ý nghĩa.

Câu 4 (Trang 30, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Các câu tục ngữ trên cùng nói về điều gì?

Trả lời

Các câu tục ngữ trên đều nói về những kinh nghiệm dân gian về thời tiết.

Câu 5 (Trang 30, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Điền số chữ, số dòng, số vế của các câu tục ngữ số 2, 4, 6 vào bảng sau (làm vào vở):

Câu 6 (Trang 30, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Xác định các cặp vần từ câu tục ngữ số 2 đến số 6 và điền vào bảng dưới đây (làm vào vở):

Nhân xét về tác dụng của vần trong các câu tục ngữ nêu trên.

Trả lời

Tác dụng của vần trong các câu tục ngữ nêu trên là: vần giúp cho các câu tục ngữ trở nên dễ nhớ, dễ thuộc, dễ truyền miệng trong dân gian, từ đó giúp lưu giữ những kinh nghiệm, bài học quý báu của nhân dân về cuộc sống, xã hội, con người.

Câu 7 (Trang 31, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Về hình thức, câu tục ngữ số 5 có gì khác biệt so với các câu còn lại?

Trả lời

Về hình thức, câu tục ngữ số 5 khác biệt so với các câu còn lại ở chỗ: đây là câu tục ngữ được viết dưới dạng câu thơ lục bát, dòng trên có 6 tiếng, dòng dưới có 8 tiếng.

Câu 8 (Trang 31, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Theo em, các câu tục ngữ trên đây có thể giúp ích gì cho con người trong cuộc sống?

Trả lời

Theo em, các câu tục ngữ nói về những kinh nghiệm dân gian về thời tiết trên đây có thể giúp ích cho con người trong cuộc sống theo những cách sau:

• Giúp con người dự đoán được thời tiết

Các câu tục ngữ này dựa trên những quan sát, kinh nghiệm của người dân về thiên nhiên, khí hậu để đúc kết ra những quy luật về thời tiết. Vì vậy, những câu tục ngữ này có thể giúp con người dự đoán được thời tiết trong tương lai, từ đó có thể chủ động sắp xếp các hoạt động của mình cho phù hợp.

Ví dụ, câu tục ngữ “Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng/Ngày tháng mười chưa cười đã tối” có thể giúp con người dự đoán được thời tiết vào tháng năm và tháng mười. Vào tháng năm, thời tiết ấm áp, ngày dài đêm ngắn. Vì vậy, người ta có thể chưa nằm đã sáng, chưa cười đã tối. Ngược lại, vào tháng mười, thời tiết se lạnh, ngày ngắn đêm dài. Vì vậy, người ta có thể chưa cười đã tối, chưa nằm đã sáng.

• Giúp con người phòng tránh những rủi ro do thời tiết gây ra

Những câu tục ngữ này cũng có thể giúp con người phòng tránh những rủi ro do thời tiết gây ra. Ví dụ, câu tục ngữ “Sấm đông vang trời, gió bấc kéo dài” cho biết khi trời sấm vang trời vào mùa đông thì gió bấc sẽ kéo dài. Vì vậy, người ta cần chuẩn bị cho những cơn gió bấc lạnh lẽo.

• Giúp con người hòa hợp với thiên nhiên

Những câu tục ngữ này cũng giúp con người hiểu hơn về thiên nhiên, từ đó có thể hòa hợp với thiên nhiên một cách tốt hơn. Khi hiểu được quy luật của thiên nhiên, con người sẽ có thể biết cách ứng xử phù hợp với thiên nhiên, tránh gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường.

Tóm lại, các câu tục ngữ nói về những kinh nghiệm dân gian về thời tiết trên đây là những kinh nghiệm quý báu của ông cha ta để lại. Những câu tục ngữ này không chỉ có giá trị về mặt khoa học, mà còn có giá trị về mặt giáo dục, giúp con người biết cách ứng xử phù hợp với thiên nhiên, từ đó có thể sống hài hòa với thiên nhiên.

Câu 9 (Trang 31, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Hãy hình dung một tình huống giao tiếp có thể sử dụng các câu tục ngữ trên. Sau đó, viết một đoạn đối thoại hoặc một đoạn văn về tình huống này với độ dài khoảng 5, 6 câu.

Trả lời

Vào một buổi chiều mùa hè, hai người bạn đang ngồi nghỉ ngơi dưới gốc cây ở công viên. Bầu trời hôm nay trong xanh, những đám mây trắng trôi lững lờ. Bỗng nhiên, một đàn chuồn chuồn bay thấp sát mặt đất. A nhìn thấy đàn chuồn chuồn và nói với B:  

“Này, chuồn chuồn bay thấp thế, chắc có mưa rồi.”

B đáp:

“Ừ, đúng rồi. Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.”

A nghe vậy liền nói:

“Vậy là tối nay mưa rồi. Mình về nhà sớm thôi kẻo ướt.”

Hai người bạn nhanh chóng đứng dậy và đi về nhà.

Với những hướng dẫn soạn bài Những kinh nghiệm dân gian về thời tiết – Sách Chân trời sáng tạo lớp 7 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.