Soạn bài Ông già và biển cả

Hướng dẫn Soạn bài Ông già và biển cả chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Phần đọc – hiểu văn bản

Câu 1 (trang 135 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

Trong đoạn văn miêu tả cuộc đấu giữa ông lão và con cá kiếm, hình ảnh những vòng lượn của con cá được nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Những vòng lượn này gợi lên những đặc điểm sau về cuộc đấu giữa hai đối thủ:

• Sự căng thẳng, gay cấn của cuộc đấu: Những vòng lượn của con cá thể hiện sự nỗ lực hết mình của nó để thoát khỏi chiếc câu của ông lão. Sự giằng co giữa hai bên diễn ra vô cùng kịch liệt, không phân thắng bại.
• Vòng lượn của con cá kiếm
• Sự tương quan lực lượng giữa hai bên: Những vòng lượn của con cá ban đầu rất rộng, chứng tỏ lúc này con cá vẫn còn khỏe mạnh, sức lực dồi dào. Nhưng càng về sau, những vòng lượn của con cá ngày càng hẹp lại, chứng tỏ con cá đã dần đuối sức trong cuộc đấu với ông lão. Điều này cho thấy, dù con cá rất to lớn, mạnh mẽ nhưng trước sức mạnh và ý chí kiên cường của ông lão, nó cũng phải chịu thua.
• Phẩm chất kiên cường của con cá kiếm: Dù đã dần đuối sức, nhưng con cá vẫn không chịu khuất phục. Nó vẫn cố gắng vùng vẫy, tìm cách thoát khỏi chiếc câu của ông lão. Điều này cho thấy, con cá là một sinh vật kiên cường, không chịu khuất phục trước bất kỳ khó khăn, thử thách nào.

Nhìn chung, hình ảnh những vòng lượn của con cá kiếm được nhắc đi nhắc lại trong đoạn văn góp phần thể hiện sự căng thẳng, gay cấn, quyết liệt của cuộc đấu giữa ông lão và con cá kiếm. Đồng thời, hình ảnh này cũng gợi lên phẩm chất kiên cường, bất khuất của cả hai đối thủ.

Câu 2 (trang 135 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

Cảm nhận về con cá kiếm của ông lão tập trung vào ba giác quan chính: thị giác, thính giác và xúc giác.

• Thị giác: Ông lão cảm nhận con cá kiếm qua hình dáng và màu sắc của nó. Khi con cá lao lên mặt nước, ông lão nhìn thấy nó là một con cá khổng lồ, thân hình màu xanh xám, vây lưng màu xanh lục, đuôi màu đen. Ông lão cũng cảm nhận được vẻ đẹp uy nghiêm, dũng mãnh của con cá.
• Con cá kiếm lao lên mặt nước
• Thính giác: Ông lão cảm nhận con cá kiếm qua tiếng kêu của nó. Khi con cá quẫy đuôi, ông lão nghe thấy tiếng đuôi nó quẫy vào mạn thuyền như tiếng sấm. Ông lão cũng nghe thấy tiếng la hét của con cá khi nó cố gắng thoát khỏi chiếc câu của mình.
• Xúc giác: Ông lão cảm nhận con cá kiếm qua sức nặng và sức mạnh của nó. Khi con cá kéo thuyền đi, ông lão cảm thấy chiếc thuyền như đang bị một con quái vật kéo đi. Ông lão cũng cảm thấy sức mạnh của con cá qua những cú đuôi của nó.
• Sức mạnh của con cá kiếm

Những chi tiết này gợi lên một sự tiếp nhận từ xa đến gần từ bộ phận đến toàn thể. Ban đầu, ông lão chỉ nhìn thấy con cá từ xa, chỉ thấy được hình dáng và màu sắc của nó. Sau đó, ông lão nghe thấy tiếng kêu của con cá, cảm nhận được sức mạnh của nó. Cuối cùng, ông lão nhìn thấy con cá từ gần, cảm nhận được vẻ đẹp và sức mạnh của nó một cách toàn diện.

Thông qua những chi tiết này, nhà văn Ernest Hemingway đã khắc họa hình ảnh con cá kiếm một cách chân thực, sinh động và đầy ấn tượng. Con cá kiếm không chỉ là một con vật to lớn, mạnh mẽ mà còn là một sinh vật đẹp đẽ, uy nghiêm. Nó là đối thủ đáng gờm của ông lão, nhưng cũng là đối tượng để ông lão khâm phục, ngưỡng mộ.

Câu 3 (trang 135 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2): 

Đúng vậy, ông lão Santiago không chỉ cảm nhận đối tượng bằng giác quan của một người đi săn, một kẻ chỉ nhằm tiêu diệt đối thủ của mình. Ông lão còn có những cảm nhận khác lạ, thể hiện mối liên hệ giữa ông và con cá kiếm.

• Cảm nhận về vẻ đẹp của con cá kiếm: Ông lão cảm nhận con cá kiếm là một con vật đẹp đẽ, uy nghiêm. Ông lão đã thốt lên: “Đó là một con cá đẹp, một con cá tuyệt vời”. Ông lão cũng dành thời gian để ngắm nhìn con cá, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nó.
• Cảm nhận về sự dũng mãnh của con cá kiếm: Ông lão khâm phục sự dũng mãnh của con cá kiếm. Ông lão đã nói: “Con cá đó không phải là một kẻ hèn nhát”. Ông lão cũng dành thời gian để trò chuyện với con cá, thể hiện sự tôn trọng của mình đối với đối thủ.
• Cảm nhận về sự đồng cảm với con cá kiếm: Ông lão cảm thấy đồng cảm với con cá kiếm. Ông lão đã nói: “Mày cũng chết nữa à?”. Ông lão cũng cảm thấy buồn bã khi con cá kiếm chết.

Những chi tiết này cho thấy, mối liên hệ giữa ông lão và con cá kiếm không chỉ là mối quan hệ giữa kẻ đi săn và con mồi. Ông lão và con cá kiếm là hai đối thủ ngang tài ngang sức, cùng tôn trọng nhau. Họ đều là những sinh vật mạnh mẽ, dũng mãnh, và đều có quyền được sống.

Mối liên hệ này cũng thể hiện quan niệm của nhà văn Ernest Hemingway về con người và thiên nhiên. Ông cho rằng, con người và thiên nhiên là một thể thống nhất, cần phải có sự tôn trọng lẫn nhau. Con người không nên coi thiên nhiên là đối thủ mà cần phải hòa hợp với thiên nhiên.

Câu 4 (trang 135 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

Hình ảnh con cá kiếm trước và sau khi ông lão chiếm được nó

• Trước khi bị ông lão bắt được:
  • Con cá kiếm to lớn, khỏe mạnh, đẹp đẽ, mang vẻ đẹp oai phong, kì vĩ.
  • Nó là một sinh vật dũng mãnh, kiên cường, không chịu khuất phục trước bất kỳ khó khăn, thử thách nào.
• Sau khi bị ông lão bắt được:
  • Con cá kiếm chỉ còn là một xác chết, trắng bạc, thẳng đơ, bồng bềnh trôi theo sóng.
  • Nó đã mất đi vẻ đẹp, sức mạnh, và cả sự kiêu hãnh của mình.

Suy nghĩ của anh chị về sự thay đổi này:

Sự thay đổi này gợi cho ta nhiều suy nghĩ. Trước hết, nó cho thấy sức mạnh của con người trong cuộc đấu tranh với thiên nhiên. Ông lão đã chiến thắng con cá kiếm, một sinh vật to lớn, mạnh mẽ. Điều này thể hiện ý chí kiên cường, sức mạnh phi thường của con người.

Tuy nhiên, sự thay đổi này cũng gợi cho ta một ý nghĩa khác. Đó là sự tàn khốc của cuộc sống. Dù con người có chiến thắng thiên nhiên, nhưng cái giá phải trả cũng rất đắt. Con cá kiếm, một sinh vật đẹp đẽ, dũng mãnh, cũng phải chết dưới tay con người. Điều này cho thấy, cuộc sống luôn chứa đựng những mất mát, hi sinh.

Vì sao có thể coi con cá kiếm như một biểu tượng?

Con cá kiếm có thể coi là một biểu tượng của nhiều ý nghĩa khác nhau. Trước hết, nó là biểu tượng của thiên nhiên. Con cá kiếm là một sinh vật đẹp đẽ, dũng mãnh, đại diện cho sức mạnh và vẻ đẹp của thiên nhiên.

Bên cạnh đó, con cá kiếm cũng có thể là biểu tượng của cuộc sống. Cuộc đấu tranh giữa ông lão và con cá kiếm là cuộc đấu tranh giữa con người và thiên nhiên, giữa con người và cuộc sống. Con cá kiếm đại diện cho những khó khăn, thử thách mà con người phải đối mặt trong cuộc sống.

Cuối cùng, con cá kiếm cũng có thể là biểu tượng của khát vọng, ước mơ của con người. Ông lão Santiago đã chiến thắng con cá kiếm, thực hiện được khát vọng của mình. Điều này thể hiện rằng, con người có thể vượt qua mọi khó khăn, thử thách để đạt được ước mơ của mình.

Nhìn chung, hình ảnh con cá kiếm trong tác phẩm “Ông già và biển cả” của Ernest Hemingway mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Nó không chỉ là một hình ảnh văn học chân thực, sinh động mà còn là một biểu tượng của nhiều ý nghĩa khác nhau.

Phần luyện tập

Câu 1 (trang 135 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

– Ngôn ngữ độc thoại nội tâm, cuộc đối thoại của ông lão với cá kiếm.

   + Tác giả sử dụng cụm từ lão (ông lão) nghĩ: 24 lần (15 lần trước và 9 lần sau khi giết con cá kiếm). Những hình thức này là dấu hiệu của hình thức độc thoại nội tâm của nhân vật.

– Tác dụng:

Giúp bộc lộ được suy nghĩ của ông lão một cách chân thực.

Cho thấy hình ảnh con cá kiếm hiện lên giống như một con người.

Thể hiện vẻ đẹp của con người trong hành trình chinh phục ước mơ.

→ Ca ngợi vẻ đẹp về con người: “Con người có thể bị hủy diệt nhưng không thể bị đánh bại”.

Câu 2 (trang 135 sgk Ngữ Văn 12 Tập 2):

Em thích cách dịch “Ông già và biển cả” hơn, vì: Biển và biển cả đều theo từ điển tiếng Việt thì đều là danh từ chỉ sự rộng lớn. Nhan đề này tạo ra sự đối xứng cho tiêu đề “ông già” – “biển cả”. Từ biển đơn giản chỉ có nghĩa là phần nước mặn chiếm phần lớn bề mặt Trái Đất, rộng lớn còn từ biển cả  gợi cảm giác thênh thang rộng lớn. Vì thế khi dịch là ông già và biển cả, dễ dàng hình dung được sự rộng lớn đối lập với con người nhỏ bé, thấy được nghị lực và sức mạnh của con người.

Với những hướng dẫn Soạn bài Ông già và biển cả chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.