Thúy Kiều báo ân báo oán (trích Truyện Kiều)

     Hướng dẫn soạn bài Thúy Kiều báo ân báo oán (trích Truyện Kiều) – Ngữ văn 9 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này

Đọc – Hiểu Văn Bản
Câu 1: (Trang 108, SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Qua lời của Kiều nói với Thúc Sinh, em thấy Kiều là người như thế nào ?

Qua lời của Kiều nói với Thúc Sinh, em thấy Kiều là một người có tấm lòng biết ơn sâu sắc. Kiều đã trải qua biết bao sóng gió, nhưng khi gặp lại Thúc Sinh, người đã từng giúp đỡ nàng, Kiều vẫn không quên ơn nghĩa. Kiều đã dùng những lời lẽ chân thành, tha thiết để bày tỏ lòng biết ơn của mình.

Kiều nói với Thúc Sinh rằng nàng “đã đền ơn” nhưng thực ra, nàng chưa thể nào đền đáp được hết ân nghĩa của Thúc Sinh. Nàng đã phải trải qua biết bao đau khổ, tủi nhục, phải bán mình chuộc cha, phải sống trong cảnh lầu xanh, phải chịu bao nhiêu oan ức, tủi hờn,… Tất cả những điều đó đều là do sự tàn ác, độc ác của Hoạn Thư. Nếu không có Thúc Sinh giúp đỡ, Kiều khó có thể thoát khỏi cảnh ngộ bi thương đó.

Kiều cũng là một người có tấm lòng bao dung, vị tha. Nàng hiểu rằng Thúc Sinh cũng là người bị Hoạn Thư ép buộc, nên nàng đã tha thứ cho Thúc Sinh. Nàng nói với Thúc Sinh rằng nàng “mặc lòng” cho Thúc Sinh, nghĩa là nàng sẵn sàng tha thứ cho Thúc Sinh, không oán trách gì Thúc Sinh.

Tóm lại, qua lời của Kiều nói với Thúc Sinh, em thấy Kiều là một người có tấm lòng biết ơn sâu sắc, bao dung, vị tha.

Tại sao khi trả ơn Thúc Sinh, Kiều lại nói với Thúc Sinh về Hoạn Thư ?

Kiều nói với Thúc Sinh về Hoạn Thư là vì nàng muốn giải thích cho Thúc Sinh hiểu rằng nàng không hề oán trách Thúc Sinh. Nàng biết rằng Thúc Sinh cũng là người bị Hoạn Thư ép buộc, nên nàng muốn Thúc Sinh hiểu cho nàng.

Ngoài ra, Kiều cũng muốn nhắc nhở Thúc Sinh về những hành động sai trái của Hoạn Thư. Kiều muốn Thúc Sinh tỉnh ngộ, quay về với con đường chính đạo.

Có sự khác nhau như thế nào trong ngôn ngữ của Kiều khi nói với Thúc Sinh và khi nói về Hoạn Thư ?

Khi nói với Thúc Sinh, Kiều dùng những từ ngữ Hán Việt, từ ngữ mang tính ước lệ, trang trọng:

• “Duyên hội ngộ”
• “Phận bạc mệnh”
• “Lòng tri âm”
• “Tấm ân tình”

Những từ ngữ này thể hiện sự trân trọng, biết ơn của Kiều đối với Thúc Sinh.

Khi nói về Hoạn Thư, Kiều dùng những ngôn ngữ nôm na bình dị, những thành ngữ dân gian:

• “Hoạn Thư quỷ quyệt”
• “Mặt sắt dạ kim”
• “Bắt nạt người hiền”

Những ngôn ngữ này thể hiện sự căm ghét, khinh bỉ của Kiều đối với Hoạn Thư.

Vì sao có sự khác nhau ấy ?

Sự khác nhau trong ngôn ngữ của Kiều khi nói với Thúc Sinh và khi nói về Hoạn Thư là do tình cảm của Kiều đối với hai người này.

Kiều rất biết ơn Thúc Sinh, nên nàng dùng những từ ngữ trân trọng, trang trọng để bày tỏ lòng biết ơn của mình.

Kiều căm ghét Hoạn Thư, nên nàng dùng những ngôn ngữ nôm na bình dị, những thành ngữ dân gian để thể hiện sự căm ghét của mình.

Có thể nói, mười hai câu đầu đoạn trích “Kiều báo ân báo oán” đã thể hiện được tấm lòng biết ơn sâu sắc, bao dung, vị tha của Kiều. Đồng thời, đoạn trích cũng cho thấy sự sắc sảo, thông minh của Kiều trong cách ứng xử với người khác.

Câu 2: (Trang 108, SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Giọng điệu của Kiều khi nói với Hoạn Thư

Khi nói với Hoạn Thư, Kiều dùng giọng điệu dứt khoát, đanh thép, thể hiện thái độ căm ghét, phẫn nộ của nàng.

• Cách xưng hô của Kiều: Kiều gọi Hoạn Thư là “bà”, là “tiểu thư”. Đây là cách xưng hô mang tính trịnh trọng, nhưng cũng thể hiện sự khinh bỉ, coi thường của Kiều đối với Hoạn Thư.
• Cách nhắc lại “đời xưa, đời này”, “mấy mặt, mấy gan”: Kiều nhắc lại những chuyện đã qua để nhấn mạnh tội lỗi của Hoạn Thư. Những từ ngữ “mấy mặt, mấy gan” thể hiện sự căm ghét, khinh bỉ của Kiều đối với Hoạn Thư.
• Cách sử dụng các từ ngữ “càng…, càng”: Kiều dùng các từ ngữ này để nhấn mạnh sự căm ghét, phẫn nộ của nàng đối với Hoạn Thư.

Thái độ của Kiều thể hiện qua giọng điệu ấy

Qua giọng điệu của Kiều khi nói với Hoạn Thư, ta thấy Kiều là một người có tấm lòng căm thù sâu sắc. Nàng căm thù Hoạn Thư vì những hành động tàn ác, độc ác của Hoạn Thư đã gây ra cho nàng bao đau khổ, tủi nhục. Nàng căm thù Hoạn Thư vì Hoạn Thư đã khiến cho nàng phải trải qua những ngày tháng oan khuất, tủi hờn.

Tuy nhiên, Kiều cũng là một người có tấm lòng vị tha. Nàng tha thứ cho Hoạn Thư, nhưng nàng cũng muốn Hoạn Thư phải trả giá cho những tội lỗi mà nàng đã gây ra.

Câu 3: (Trang 108, SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Trước thái độ của Kiều, Hoạn Thư đã xử trí ra sao ?

Trước thái độ căm ghét, phẫn nộ của Kiều, Hoạn Thư đã tỏ ra hối hận, ăn năn và xin Kiều tha thứ. Hoạn Thư đã dùng những lời lẽ van xin, kể lể để gỡ tội.

Lời kêu ca của Hoạn Thư thực chất là lí lẽ để gỡ tội

Lời kêu ca của Hoạn Thư có thể được chia làm 3 phần:

• Phần 1 (từ “tiểu thư” đến “tôi cũng là người”): Hoạn Thư bày tỏ sự hối hận, ăn năn và xin Kiều tha thứ.
• Phần 2 (từ “tôi khi trước” đến “bấy nhiêu năm qua”): Hoạn Thư kể về mối tình của nàng và Thúc Sinh, về những hành động mà nàng đã làm để giữ gìn hạnh phúc gia đình.
• Phần 3 (từ “nhưng đến khi” đến “tâm nào dám sai”): Hoạn Thư kể về những việc mà nàng đã làm với Kiều, về những sai lầm của nàng.

Các lý lẽ của Hoạn Thư đã tác động tới Kiều như thế nào ?

Các lý lẽ của Hoạn Thư đã tác động đến Kiều ở một mức độ nhất định. Kiều đã cảm thấy thương cho Hoạn Thư, vì nàng cũng là một người phụ nữ, cũng có tình yêu, cũng có gia đình. Tuy nhiên, Kiều vẫn chưa thể tha thứ cho Hoạn Thư, vì nàng vẫn chưa cảm thấy Hoạn Thư đã thật sự hối hận và ăn năn.

Qua lời đối đáp của Hoạn Thư, em có cảm nhận gì về tính cách của nhân vật này ?

Qua lời đối đáp của Hoạn Thư, ta có thể thấy Hoạn Thư là một người phụ nữ thông minh, sắc sảo. Nàng biết cách dùng lời lẽ để xoa dịu nỗi căm hận của Kiều. Nàng cũng là một người phụ nữ có tình yêu, nhưng lại có cách thể hiện tình yêu sai lầm. Nàng là một người phụ nữ có lỗi, nhưng cũng là một người đáng thương.

Câu 4: (Trang 108, SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Vì sao Thúy Kiều tha bổng Hoạn Thư ?

Thúy Kiều tha bổng Hoạn Thư vì những lý do sau:

• Thứ nhất, Kiều là một người có tấm lòng vị tha. Nàng hiểu rằng Hoạn Thư cũng là một người phụ nữ, cũng có tình yêu, cũng có gia đình. Nàng cũng hiểu rằng Hoạn Thư đã từng yêu Thúc Sinh tha thiết, nhưng lại bị Thúc Sinh phản bội. Những hành động của Hoạn Thư đối với Kiều đều là do bị tình yêu mù quáng che mờ lí trí.
• Thứ hai, Kiều đã trải qua nhiều đau khổ, tủi nhục trong cuộc đời. Nàng hiểu rằng sự thù hận chỉ mang lại thêm đau khổ cho bản thân mình. Nàng muốn buông bỏ quá khứ, bắt đầu một cuộc sống mới.
• Thứ ba, Kiều đã được Phật pháp cảm hóa. Trong quá trình lưu lạc, Kiều đã được tiếp xúc với Phật pháp và thấm nhuần những triết lý nhân sinh cao đẹp. Nàng hiểu rằng tha thứ là một đức tính cao quý, là cách để giải thoát cho bản thân và cho người khác.

Việc làm của Kiều có hợp lý hay không hợp lý, là đúng hay đáng trách ?

Việc làm của Kiều là hợp lý và đáng được trân trọng.

Về mặt lí trí, việc tha thứ cho Hoạn Thư là đúng đắn. Hoạn Thư đã có những hành động sai trái với Kiều, nhưng nàng cũng đã nhận ra lỗi lầm và hối hận. Việc tha thứ cho Hoạn Thư là cách để Kiều giải thoát cho bản thân mình, chấm dứt những đau khổ, thù hận trong quá khứ.

Về mặt tình cảm, việc tha thứ cho Hoạn Thư cũng là một hành động nhân văn, cao đẹp. Kiều đã thể hiện tấm lòng vị tha, bao dung của mình. Nàng đã cho Hoạn Thư một cơ hội để làm lại cuộc đời.

Tuy nhiên, việc tha thứ cho Hoạn Thư cũng có thể khiến cho Kiều bị coi là yếu đuối, dễ dãi. Nếu Hoạn Thư không thật sự hối hận và ăn năn, thì việc tha thứ cho nàng có thể khiến cho Kiều phải chịu thêm những tổn thương.

Những lời cuối cùng Kiều nói với Hoạn Thư cho thấy Kiều là người như thế nào ?

Những lời cuối cùng Kiều nói với Hoạn Thư cho thấy Kiều là một người có tấm lòng vị tha, nhân hậu. Nàng đã tha thứ cho Hoạn Thư, nhưng cũng không quên nhắc nhở Hoạn Thư phải biết sửa sai, sống tốt hơn.

Kiều nói với Hoạn Thư:

“Đã qua rồi thì thôi

Từ nay xin chớ tái phạm nữa

Còn ta thì xin dốc lòng

Gương xưa xin bẻ cho tròn chữ trinh”

Những lời nói này của Kiều thể hiện sự tha thứ, nhưng cũng là sự cảnh báo đối với Hoạn Thư. Kiều muốn Hoạn Thư phải biết sửa sai, sống tốt hơn, để không phải hối hận về những điều đã làm.

Câu 5: (Trang 108, SGK Ngữ Văn 9 Tập 1)
Thúy Kiều

• Tấm lòng biết ơn sâu sắc, bao dung, vị tha

Khi gặp lại Thúc Sinh, người đã từng giúp đỡ nàng, Kiều đã dùng những lời lẽ chân thành, tha thiết để bày tỏ lòng biết ơn của mình. Nàng nói với Thúc Sinh rằng nàng “đã đền ơn” nhưng thực ra, nàng chưa thể nào đền đáp được hết ân nghĩa của Thúc Sinh. Nàng đã phải trải qua biết bao đau khổ, tủi nhục, phải bán mình chuộc cha, phải sống trong cảnh lầu xanh, phải chịu bao nhiêu oan ức, tủi hờn,… Tất cả những điều đó đều là do sự tàn ác, độc ác của Hoạn Thư. Nếu không có Thúc Sinh giúp đỡ, Kiều khó có thể thoát khỏi cảnh ngộ bi thương đó.

Kiều cũng là một người có tấm lòng bao dung, vị tha. Nàng hiểu rằng Thúc Sinh cũng là người bị Hoạn Thư ép buộc, nên nàng đã tha thứ cho Thúc Sinh. Nàng nói với Thúc Sinh rằng nàng “mặc lòng” cho Thúc Sinh, nghĩa là nàng sẵn sàng tha thứ cho Thúc Sinh, không oán trách gì Thúc Sinh.

• Tấm lòng căm thù sâu sắc, nhưng cũng có lòng vị tha

Khi gặp lại Hoạn Thư, Kiều đã dùng những lời lẽ dứt khoát, đanh thép, thể hiện thái độ căm ghét, phẫn nộ của nàng. Nàng nhắc lại những chuyện đã qua để nhấn mạnh tội lỗi của Hoạn Thư. Kiều muốn Hoạn Thư phải trả giá cho những tội lỗi mà nàng đã gây ra.

Tuy nhiên, Kiều cũng là một người có lòng vị tha. Nàng đã tha thứ cho Hoạn Thư, nhưng cũng không quên nhắc nhở Hoạn Thư phải biết sửa sai, sống tốt hơn.

Hoạn Thư

• Tấm lòng yêu thương chồng, nhưng lại có cách thể hiện sai lầm

Hoạn Thư là một người phụ nữ có tình yêu sâu sắc với Thúc Sinh. Nàng đã từng yêu Thúc Sinh tha thiết, nhưng lại bị Thúc Sinh phản bội. Những hành động của Hoạn Thư đối với Kiều đều là do bị tình yêu mù quáng che mờ lí trí.

• Tấm lòng hối hận, ăn năn

Trước thái độ căm ghét, phẫn nộ của Kiều, Hoạn Thư đã tỏ ra hối hận, ăn năn và xin Kiều tha thứ. Hoạn Thư đã dùng những lời lẽ van xin, kể lể để gỡ tội.

• Lòng dạ khôn ngoan, sắc sảo

Hoạn Thư là một người phụ nữ thông minh, sắc sảo. Nàng biết cách dùng lời lẽ để xoa dịu nỗi căm hận của Kiều. Nàng cũng biết cách dùng lí lẽ để gỡ tội cho mình.

Tóm lại, qua đoạn trích, ta có thể thấy Thúy Kiều và Hoạn Thư là hai nhân vật có tính cách đối lập nhau. Thúy Kiều là người có tấm lòng biết ơn sâu sắc, bao dung, vị tha, nhưng cũng có tấm lòng căm thù sâu sắc. Hoạn Thư là người có tình yêu sâu sắc với chồng, nhưng lại có cách thể hiện sai lầm, đồng thời cũng là người có lòng dạ khôn ngoan, sắc sảo.

Luyện Tập
Phân tích những biểu hiện đa dạng nhưng hợp lý, nhất quán trong tính cách của Thúy Kiều và Hoạn Thư
Tính cách của Thúy Kiều và Hoạn Thư trong đoạn trích “Kiều báo ân báo oán” được thể hiện qua nhiều khía cạnh khác nhau, có những nét đối lập, nhưng cũng có những nét thống nhất, hợp lý.

Đối với Thúy Kiều, tính cách của nàng được thể hiện qua những biểu hiện đa dạng nhưng hợp lý, nhất quán sau:

• Tấm lòng biết ơn sâu sắc, bao dung, vị tha

Kiều là người có tấm lòng biết ơn sâu sắc. Nàng biết ơn Thúc Sinh đã giúp đỡ mình khi nàng đang gặp khó khăn, hoạn nạn. Nàng cũng biết ơn Thúy Vân đã hy sinh hạnh phúc của mình để cứu mình.

Kiều cũng là người có tấm lòng bao dung, vị tha. Nàng hiểu rằng Thúc Sinh cũng là người bị Hoạn Thư ép buộc, nên nàng đã tha thứ cho Thúc Sinh. Nàng cũng tha thứ cho Hoạn Thư, dù Hoạn Thư đã gây cho nàng biết bao đau khổ, tủi nhục.

• Tấm lòng căm thù sâu sắc, nhưng cũng có lòng vị tha

Kiều là người có tấm lòng căm thù sâu sắc đối với Hoạn Thư. Nàng căm thù Hoạn Thư vì những hành động tàn ác, độc ác của Hoạn Thư đã gây ra cho nàng.

Tuy nhiên, Kiều cũng là người có lòng vị tha. Nàng đã tha thứ cho Hoạn Thư, nhưng cũng không quên nhắc nhở Hoạn Thư phải biết sửa sai, sống tốt hơn.

Đối với Hoạn Thư, tính cách của nàng được thể hiện qua những biểu hiện đa dạng nhưng hợp lý, nhất quán sau:

• Tấm lòng yêu thương chồng, nhưng lại có cách thể hiện sai lầm

Hoạn Thư là người phụ nữ có tình yêu sâu sắc với Thúc Sinh. Nàng yêu Thúc Sinh tha thiết, nhưng lại bị Thúc Sinh phản bội. Những hành động của Hoạn Thư đối với Kiều đều là do bị tình yêu mù quáng che mờ lý trí.

• Tấm lòng hối hận, ăn năn

Trước thái độ căm ghét, phẫn nộ của Kiều, Hoạn Thư đã tỏ ra hối hận, ăn năn và xin Kiều tha thứ. Hoạn Thư đã dùng những lời lẽ van xin, kể lể để gỡ tội.

• Lòng dạ khôn ngoan, sắc sảo

Hoạn Thư là một người phụ nữ thông minh, sắc sảo. Nàng biết cách dùng lời lẽ để xoa dịu nỗi căm hận của Kiều. Nàng cũng biết cách dùng lí lẽ để gỡ tội cho mình.

Sự đa dạng trong tính cách của Thúy Kiều và Hoạn Thư được thể hiện ở những điểm sau:

• Trong mối quan hệ với Thúc Sinh

Kiều và Hoạn Thư đều có tình yêu sâu sắc với Thúc Sinh. Tuy nhiên, tình yêu của Kiều là tình yêu chân thành, trong sáng, còn tình yêu của Hoạn Thư là tình yêu mù quáng, ích kỉ.

• Trong mối quan hệ với Kiều

Kiều căm thù Hoạn Thư vì những hành động tàn ác của Hoạn Thư. Tuy nhiên, Kiều cũng có lòng vị tha, đã tha thứ cho Hoạn Thư. Hoạn Thư hối hận, ăn năn và xin Kiều tha thứ.

Sự nhất quán trong tính cách của Thúy Kiều và Hoạn Thư được thể hiện ở những điểm sau:

• Đều là những người phụ nữ có tình yêu sâu sắc

Kiều và Hoạn Thư đều là những người phụ nữ có tình yêu sâu sắc. Kiều yêu Kim Trọng, Hoạn Thư yêu Thúc Sinh.

• Đều là những người phụ nữ thông minh, sắc sảo

Kiều và Hoạn Thư đều là những người phụ nữ thông minh, sắc sảo. Kiều thể hiện qua tài thơ, tài đàn, tài ứng đối. Hoạn Thư thể hiện qua cách hành xử, cách xử lí tình huống.

Sự đa dạng và nhất quán trong tính cách của Thúy Kiều và Hoạn Thư là những nét đặc sắc trong nghệ thuật xây dựng nhân vật của Nguyễn Du. Nó góp phần làm cho tính cách của các nhân vật trở nên chân thực, sinh động, có sức thuyết phục.

     Với những hướng dẫn soạn bài Thúy Kiều báo ân báo oán (trích Truyện Kiều) – Ngữ văn 9 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.