Đề thi học kì 1 lớp 12 môn văn – Kết nối tri thức
Đề thi học kì 1 lớp 12 môn Văn theo chương trình Kết nối tri thức không chỉ giúp học sinh củng cố kiến thức đã học mà còn rèn luyện khả năng cảm thụ văn học và kỹ năng làm bài. Với cấu trúc bám sát chương trình giảng dạy, đề thi mang tính gợi mở, tạo cơ hội để học sinh phát huy khả năng phân tích và tư duy sáng tạo. Đây là một bước quan trọng để các bạn học sinh chuẩn bị tâm thế vững vàng cho kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia.
Đề 1 – Đề thi học kì 1 lớp 12 môn văn – Kết nối tri thức
Phần 1: Đọc hiểu (5,0 điểm)
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Trời đã quá trưa. Tôi vừa về đến nhà trọ, đã thấy người nhà ông L đã sang mời. Lần này là ba. Sáng ngày đã hai lần rồi. Trước sự ân cần như vậy, ai mà có thể từ chối. Bởi tại hôm nay nhằm kỳ bình văn, tôi phải có mặt ở trường, nên còn xin khất đến chiều. Kể ra tôi với ổng không phải có thân tình gì. Vì tôi trọ học ở gần nhà ổng thành ra quen ổng. Người ta bảo với tôi rằng: Ổng rất thật thà chăm chỉ. Trước đó chừng mười lăm năm, ổng còn làm nghề cày thuê, vợ ổng thì chuyên đi ở vú sữa. Cái chính sách tiết kiệm, trong một thời kỳ khá dài, đã đưa nhà ổng lên đến bậc có máu mặt, lưng vốn ở nhà đã có gần mẫu ruộng và nửa con trâu. Trong mấy năm nay, vợ ổng đã không còn sữa, ổng cũng không được khỏe mạnh như xưa, cho nên cả hai đều tự hưu trí để cùng trông nom nhà cửa ruộng nương. Nhờ trời hồi ấy luôn luôn được mùa, vận ổng lại càng tấn tới, trong chuồng lúc nào cũng có lợn lớn, thóc lúa đủ ăn từ vụ nọ đến vụ kia. Trong cái hạnh phúc của loài người, ổng không mong gì hơn thế, nếu như làng ổng không có cái đình. Khổ vì cái làng Đ.Tr. nhà ổng tuy không phải làng văn vật, nhưng mà rất có trật tự. Bao giờ cũng vậy, ngồi chỗ trong đình làng ấy cũng như ngồi chỗ ở các rạp hát, vẫn chia ra rất nhiều lô: trên nhất là chiếu phẩm hàm, rồi đến các chiếu chức dịch, trai đinh phải ngồi vào lớp cuối cùng. Ông tuy ngoài năm chục tuổi, nhưng vẫn là hạng bạch đinh, mỗi khi ra đình, chỉ được ngồi với bọn bố cu, bố đĩ. Điều đó, ổng rất lấy làm bất mãn. Nhiều lần làng khuyết lý trưởng, phó lý, ổng đã dốc lòng định mưu lấy chút danh phận. Chỉ vì ổng không biết một thứ chữ nào, cho nên không được như nguyện. Năm nay, mái đình làng ấy có mấy chỗ dột. Dân làng cũng mong chữa lại, nhưng mà tiền công của làng chỉ vừa đủ để các hào lý đi việc quan, không còn thừa mà mua ngói. Các ông kỳ dịch liền gọi ổng ra giữa đình, để bán cho ổng cái chức “lý cựu” lấy một trăm bạc chi tiêu vào công việc tu bổ.
(Trích Góc chiếu giữa đình, Phóng sự Việc làng, Ngô Tất Tố, NXB Văn học, 2022, tr.55)
Câu 1 (1,0 điểm): Đoạn trích được kể ở ngôi thứ mấy?
Câu 2 (1,0 điểm): Theo đoạn trích, lí do nào ông L được làm chức “lý cựu”?
Câu 3 (1,0 điểm): Đoạn văn “Bao giờ cũng vậy, ngồi chỗ trong đình làng ấy cũng như ngồi chỗ ở các rạp hát, vẫn chia ra rất nhiều lô: trên nhất là chiếu phẩm hàm, rồi đến các chiếu chức dịch, trai đinh phải ngồi vào lớp cuối cùng. Ông tuy ngoài năm chục tuổi, nhưng vẫn là hạng bạch đinh, mỗi khi ra đình, chỉ được ngồi với bọn bố cu, bố đĩ” phản ánh thực trạng gì của làng quê xưa?
Câu 4 (1,0 điểm): Nội dung chính của đoạn trích là gì?
Câu 5 (1,0 điểm): Qua đoạn trích, anh/chị hãy rút ra bài học gì cho mình trên hành trình tìm kiếm công danh cho bản thân?
Phần 2: Viết (5,0 điểm)
“Thế giới ngày mai thuộc về những người có tầm nhìn hôm nay.” (Robert Schuller)
Anh/ Chị hãy viết một bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bàn về tầm nhìn của những người trẻ trong thời đại ngày nay.
Đề 2 – Đề thi học kì 1 lớp 12 môn văn – Kết nối tri thức
Phần 1: Đọc hiểu (5,0 điểm)
Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:
Ta là hạt mưa muôn đời trong suốt mát rượi
Tta luôn luôn đầm đìa những mùa hạn hán cánh đồng mẹ
Ta luôn luôn trở về từ trời xanh
Tẹ sinh ta trong những căn bếp chật chội mịt mù khói ngổn ngang rơm rạ
Ngày nhỏ ta lẽo đẽo ngồi bên bếp lửa xem mẹ nấu rượu
Chợt hiểu bí quyết mẹ đã làm ra ta
Ngút ngàn bay hơi từ nồi gạo nếp cái hoa vàng mẹ hằng dành dụm
Ngút ngàn bay lên nóng hôi hổi ngất ngây căn bếp nhỏ nhà mình
Ngút ngàn bay lên trong suốt vần vũ vô cùng vũ trụ
Rồi một ngày đất đai hạn hán mẹ gọi ta về
Là hạt mưa
Bao giờ ta cũng sống ở trên trời
Bao giờ ta cũng trong suốt
Bao giờ cũng mát rười rượi
Bao giờ cũng đầm đìa những mùa hạn hán trần gian
Ta bay lên trời từ căn bếp nghèo mịt mù khói ngổn ngang rơm rạ.
(Hạt mưa, in trong Dòng thiêng, Nguyễn Linh Khiếu, NXB Hội Nhà văn, 2019)
Câu 1 (1,0 điểm): Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?
Câu 2 (1,0 điểm): Hình tượng hạt mưa trong bài thơ được sinh ra từ đâu?
Câu 3 (1,0 điểm): Chỉ ra ý nghĩa tượng trưng của hình tượng hạt mưa trong bài thơ.
Câu 4 (1,0 điểm): Theo anh/ chị, việc sử dụng thể thơ trong bài thơ có tác dụng gì?
Câu 5 (1,0 điểm): Hình ảnh hoặc chi tiết nào trong bài thơ để lại ấn tượng sâu sắc nhất đối với anh/ chị? Vì sao anh/ chị có ấn tượng như vậy?
Phần 2: Viết (5,0 điểm)
Chân thật, khiêm tốn, dũng cảm, kiên trì, năng động, sáng tạo.
Theo anh/ chị, trong những phẩm chất nêu trên, phẩm chất nào có ý nghĩa quan trọng nhất để tu dưỡng, hoàn thiện bản thân trong bối cảnh hiện nay. Viết một bài văn nghị luận trình bày quan điểm về vấn đề này.
Hướng dẫn giải đề thi học kì 1 lớp 12 môn văn – Kết nối tri thức
Hướng dẫn giải đề 1
Phần 1: Đọc hiểu
Câu 1 (1,0 điểm): Đoạn trích được kể ở ngôi thứ mấy?
Đoạn trích được kể ở ngôi thứ nhất, với đại từ “tôi” được sử dụng để thể hiện quan điểm và trải nghiệm của người kể.
Câu 2 (1,0 điểm): Theo đoạn trích, lí do nào ông L được làm chức “lý cựu”?
Ông L được làm chức “lý cựu” vì ông đã bỏ ra một số tiền (100 bạc) để mua chức vụ này từ các ông kỳ dịch, nhằm góp phần tu bổ mái đình của làng.
Câu 3 (1,0 điểm): Đoạn văn “Bao giờ cũng vậy, ngồi chỗ trong đình làng ấy cũng như ngồi chỗ ở các rạp hát, vẫn chia ra rất nhiều lô: trên nhất là chiếu phẩm hàm, rồi đến các chiếu chức dịch, trai đinh phải ngồi vào lớp cuối cùng. Ông tuy ngoài năm chục tuổi, nhưng vẫn là hạng bạch đinh, mỗi khi ra đình, chỉ được ngồi với bọn bố cu, bố đĩ” phản ánh thực trạng gì của làng quê xưa?
Đoạn văn phản ánh thực trạng phân biệt đẳng cấp xã hội trong làng quê xưa. Mặc dù ông L đã có công và tài sản, nhưng vẫn bị coi là “bạch đinh” (không có chức vụ, học thức thấp) và bị xếp vào tầng lớp thấp trong xã hội, điều này thể hiện sự bất công trong cách đối xử và phân chia xã hội theo địa vị và học vấn.
Câu 4 (1,0 điểm): Nội dung chính của đoạn trích là gì?
Nội dung chính của đoạn trích là mô tả về cuộc sống của ông L, một người nông dân cần cù, chăm chỉ nhưng vẫn bị phân biệt đối xử trong xã hội vì thiếu học vấn và không có chức vụ. Câu chuyện còn phản ánh sự chênh lệch trong các quan hệ xã hội và việc ông mua chức vụ “lý cựu” để được tham gia vào các hoạt động trong làng.
Câu 5 (1,0 điểm): Qua đoạn trích, anh/chị hãy rút ra bài học gì cho mình trên hành trình tìm kiếm công danh cho bản thân?
Qua đoạn trích, ta có thể rút ra bài học rằng, trong hành trình tìm kiếm công danh, ngoài việc có tài năng và chăm chỉ, việc trang bị kiến thức, học vấn và khả năng thích ứng với các quy tắc xã hội là rất quan trọng. Dù có công lao và thành tích, nếu thiếu những yếu tố này, người ta vẫn có thể bị lãng quên hoặc bị phân biệt. Bài học là cần luôn cố gắng học hỏi và nỗ lực không ngừng để cải thiện bản thân, không chỉ về mặt công việc mà còn về học thức và cách thức tham gia vào cộng đồng.
Phần 2: Viết
Câu nói của Robert Schuller: “Thế giới ngày mai thuộc về những người có tầm nhìn hôm nay” đã nêu bật một chân lý sâu sắc trong cuộc sống. Tầm nhìn chính là khả năng nhận thức và hình dung về tương lai, đồng thời định hướng hành động ngay trong hiện tại. Đặc biệt, đối với những người trẻ trong thời đại ngày nay, tầm nhìn càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, khi mà thế giới đang thay đổi với tốc độ chóng mặt, công nghệ phát triển mạnh mẽ và các cơ hội, thử thách luôn song hành.
Trước hết, tầm nhìn của người trẻ thể hiện ở khả năng nhận thức về những xu hướng và biến động xã hội. Trong bối cảnh thế giới đang bước vào thời kỳ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, tự động hóa và công nghệ số, người trẻ cần có cái nhìn sắc bén về những cơ hội mà công nghệ mang lại. Nếu không nắm bắt được xu thế, họ sẽ dễ dàng bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua toàn cầu. Tầm nhìn của người trẻ không chỉ giúp họ vượt qua thách thức mà còn là chìa khóa để mở ra những cơ hội mới, như phát triển sự nghiệp trong các lĩnh vực công nghệ, kinh doanh, sáng tạo, và thậm chí là bảo vệ môi trường.
Bên cạnh đó, tầm nhìn của người trẻ còn thể hiện ở khả năng lập kế hoạch và định hướng tương lai. Người trẻ cần có một mục tiêu rõ ràng cho cuộc sống của mình, không chỉ chạy theo những điều tạm thời, ngắn hạn mà phải hướng đến những giá trị bền vững. Một tầm nhìn rộng mở giúp người trẻ nhìn thấy được những gì có thể đạt được trong tương lai và từ đó có động lực để phấn đấu, cống hiến. Thực tế cho thấy, rất nhiều người thành công ngày nay, như Bill Gates hay Elon Musk, đều bắt đầu với một tầm nhìn rõ ràng về tương lai, không chỉ trong công việc mà còn trong việc đóng góp cho xã hội.
Ngoài ra, tầm nhìn của người trẻ còn được thể hiện qua sự sáng tạo và dám thử thách. Trong thời đại số, sáng tạo là yếu tố quyết định để người trẻ có thể vươn lên, tạo ra những giá trị mới, góp phần thay đổi xã hội. Người trẻ không chỉ cần có tầm nhìn, mà còn phải hành động, dám thử nghiệm, dám thất bại và học hỏi từ những sai lầm của mình. Những ý tưởng mới mẻ, những giải pháp đột phá chỉ có thể ra đời khi người trẻ có đủ tầm nhìn và sự tự tin để đi trên con đường mình đã chọn.
Tuy nhiên, để có tầm nhìn và đạt được những thành tựu trong tương lai, người trẻ không thể thiếu sự nỗ lực, kiên trì. Chúng ta không thể chỉ ngồi một chỗ và chờ đợi cơ hội, mà cần phải chuẩn bị cho mình một hành trang vững chắc về kiến thức, kỹ năng và thái độ sống. Tầm nhìn không thể tự nhiên mà có, nó phải được xây dựng từ những cố gắng và nỗ lực không ngừng nghỉ.
Tóm lại, tầm nhìn của người trẻ trong thời đại ngày nay đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc định hướng và tạo dựng tương lai. Để thế giới ngày mai thực sự thuộc về mình, người trẻ phải có tầm nhìn xa, nhận thức rõ những cơ hội và thử thách, đồng thời sẵn sàng hành động để biến tầm nhìn đó thành hiện thực. Chính sự sáng tạo, đam mê và nỗ lực sẽ giúp thế hệ trẻ chinh phục những đỉnh cao mới và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
Hướng dẫn giải đề 2
Phần 1: Đọc hiểu
Câu 1 (1,0 điểm): Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?
Bài thơ trên được viết theo thể tự do, không có quy định về số lượng câu, âm tiết trong mỗi câu hay vần điệu.
Câu 2 (1,0 điểm): Hình tượng hạt mưa trong bài thơ được sinh ra từ đâu?
Hình tượng hạt mưa trong bài thơ được sinh ra từ căn bếp nghèo, nơi mẹ đã làm ra hạt mưa từ những giọt bay hơi của nồi gạo nếp cái hoa vàng, là kết quả của những tháng ngày mẹ vất vả, dành dụm.
Câu 3 (1,0 điểm): Chỉ ra ý nghĩa tượng trưng của hình tượng hạt mưa trong bài thơ.
Hình tượng hạt mưa trong bài thơ tượng trưng cho sự sống, sự tiếp nối, và sự cứu rỗi. Hạt mưa là biểu tượng của những giá trị giản dị nhưng vô cùng quan trọng trong cuộc sống, như tình yêu thương của mẹ, sự chăm sóc, và sự hồi sinh trong những mùa hạn hán. Hạt mưa cũng phản ánh quá trình phát triển từ gian khó đến sự bay cao, vươn xa.
Câu 4 (1,0 điểm): Theo anh/ chị, việc sử dụng thể thơ trong bài thơ có tác dụng gì?
Việc sử dụng thể thơ tự do trong bài thơ giúp nhà thơ tự do diễn tả cảm xúc, suy tư một cách tự nhiên và linh hoạt. Nó tạo nên sự chuyển động nhẹ nhàng, phù hợp với hình tượng hạt mưa bay lên từ căn bếp nghèo, đồng thời thể hiện sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên. Thể thơ tự do giúp bài thơ gần gũi, mềm mại và dễ tiếp cận với người đọc hơn.
Câu 5 (1,0 điểm): Hình ảnh hoặc chi tiết nào trong bài thơ để lại ấn tượng sâu sắc nhất đối với anh/ chị? Vì sao anh/ chị có ấn tượng như vậy?
Chi tiết “ngút ngàn bay lên từ nồi gạo nếp cái hoa vàng mẹ hằng dành dụm” để lại ấn tượng sâu sắc. Hình ảnh này gợi nhớ đến sự gian khổ của mẹ, từ những công việc âm thầm trong căn bếp để nuôi dưỡng con cái. Việc “bay lên ngút ngàn” không chỉ nói về sự phát triển của hạt mưa mà còn là sự phát triển của những giá trị âm thầm mà mẹ đã trao tặng. Chi tiết này làm tôi cảm nhận được tình mẹ vô cùng thiêng liêng, mạnh mẽ và bao la.
Phần 2: Viết
Bài văn nghị luận: Phẩm chất quan trọng nhất để tu dưỡng, hoàn thiện bản thân trong bối cảnh hiện nay
Trong cuộc sống hiện đại, giữa một xã hội thay đổi không ngừng, con người phải đối mặt với nhiều thử thách và cơ hội mới. Để có thể vươn lên, thành công và hoàn thiện bản thân, mỗi người cần rèn luyện cho mình những phẩm chất tốt đẹp. Trong số những phẩm chất quan trọng như chân thật, khiêm tốn, dũng cảm, kiên trì, năng động, sáng tạo, tôi cho rằng kiên trì là phẩm chất có ý nghĩa quan trọng nhất để tu dưỡng và hoàn thiện bản thân trong bối cảnh hiện nay.
Trước hết, kiên trì là phẩm chất giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Trong một thế giới đầy cạnh tranh, con đường đi đến thành công không bao giờ bằng phẳng. Ai cũng sẽ gặp phải thất bại, khó khăn và thử thách. Tuy nhiên, kiên trì là yếu tố giúp con người đứng vững và tiếp tục đi trên con đường mình đã chọn. Chúng ta có thể học được từ những câu chuyện của những người thành công, như Bill Gates hay Steve Jobs, rằng họ đã trải qua vô số thất bại và thử thách. Nhưng chính nhờ vào sự kiên trì, họ đã không bỏ cuộc mà tiếp tục đi đến thành công. Nếu thiếu đi phẩm chất kiên trì, dù tài năng hay sáng tạo có đến đâu, chúng ta cũng sẽ dễ dàng từ bỏ khi gặp khó khăn.
Thứ hai, kiên trì giúp chúng ta hoàn thiện bản thân từng ngày. Sự kiên trì không chỉ thể hiện qua việc theo đuổi mục tiêu lớn mà còn trong việc duy trì thói quen tốt mỗi ngày. Từ việc học hỏi, trau dồi kiến thức đến việc rèn luyện kỹ năng, mọi sự tiến bộ đều cần có thời gian và sự kiên trì. Chúng ta không thể trở nên giỏi giang chỉ trong một sớm một chiều, mà phải qua quá trình nỗ lực không ngừng nghỉ. Chính sự kiên trì sẽ giúp chúng ta vượt qua những lúc mệt mỏi, cảm thấy muốn bỏ cuộc, để cuối cùng đạt được những thành tựu đáng tự hào.
Ngoài ra, kiên trì cũng tạo ra sự bền bỉ và đáng tin cậy trong công việc. Những người có tính kiên trì luôn thể hiện sự nghiêm túc, trách nhiệm và lòng kiên nhẫn trong công việc. Họ không làm việc theo cảm hứng mà luôn duy trì sự đều đặn và liên tục. Điều này sẽ giúp họ tạo dựng được sự tin tưởng từ người khác, đồng thời cũng là yếu tố quan trọng để xây dựng mối quan hệ bền vững trong công việc và cuộc sống.
Tuy nhiên, kiên trì không có nghĩa là cố chấp. Kiên trì có thể được phát huy tối đa khi kết hợp với sự sáng tạo và năng động. Kiên trì không phải là việc làm theo một cách mù quáng mà là việc duy trì một quyết tâm vững chắc trong việc tìm kiếm giải pháp mới, cải tiến bản thân và công việc mỗi ngày. Sự kiên trì này, khi kết hợp với năng động và sáng tạo, sẽ là động lực mạnh mẽ giúp chúng ta đi xa hơn trong cuộc sống.
Tóm lại, kiên trì là phẩm chất quan trọng nhất để tu dưỡng và hoàn thiện bản thân trong bối cảnh hiện nay. Trong một thế giới đầy thử thách, kiên trì không chỉ giúp chúng ta vượt qua khó khăn mà còn giúp chúng ta phát triển và trưởng thành từng ngày. Vì vậy, mỗi người trong chúng ta cần phải rèn luyện phẩm chất này để có thể vững vàng đối mặt với mọi thử thách và đạt được những mục tiêu mà mình đề ra.
Xem thêm
Đề thi học kì 1 lớp 12 môn Văn theo chương trình Kết nối tri thức không chỉ đánh giá năng lực học sinh mà còn khơi dậy tình yêu văn học và tư duy logic. Hãy tận dụng những kiến thức đã học, kết hợp với sự sáng tạo của bản thân để hoàn thành bài thi một cách tốt nhất. Chúc các bạn học sinh tự tin, đạt được điểm số cao và có những trải nghiệm học tập thật ý nghĩa!
