Trong hành trình khám phá ngôn từ và phát triển tư duy khi làm văn nghị luận, phần mở bài của một bài văn nghị luận xã hội như là ánh sáng đầu tiên le lói trong màn đêm, dẫn dắt tâm hồn người đọc vào những suy tư sâu sắc và từ đó giúp người viết mở nguồn cảm hứng để rút ra được những bài học đáng giá. Đó là khoảnh khắc khơi dậy những ý thức tốt đẹp, nơi mà sự tò mò được châm ngòi và cảm xúc trỗi dậy. Tuy nhiên, khi gặp phải những đề bài hóc búa như: Suy nghĩ của bạn về xu hướng tham gia cá độ online trên các nhà cái uy tín nhất Việt Nam hay tình trạng giới trẻ nghiện mạng xã hội, v.v… thì ta sẽ khó lòng mở bài một cách trơn tru nếu không có phương pháp hiệu quả.

Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau điểm qua các cách mở bài nghị luận xã hội đầy sáng tạo và hấp dẫn. Bài viết này là món quà đặc biệt dành cho các bạn học sinh lớp 9 và lớp 12 đang chuẩn bị cho các kỳ thi quan trọng, mong rằng nó sẽ giúp ích!

Hướng dẫn chi tiết cách mở đầu bài nghị luận xã hội sao cho hợp lý

Phần mở đầu của bài nghị luận xã hội giữ vai trò rất quan trọng, bởi nó không chỉ gợi mở mà còn tạo dựng khung lập luận và định hướng cho vấn đề nghị luận. Có hai cách tiếp cận chính để mở bài một cách hiệu quả:

1. Mở bài trực tiếp

Phương pháp này đi thẳng vào vấn đề cốt lõi cần thảo luận. Người viết cần tập trung vào chủ đề chính mà không để lan man sang những vấn đề không liên quan. 

Ví dụ: Trong thế giới hiện đại, mạng xã hội đã và đang trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của thế hệ trẻ. Nhưng bên cạnh những lợi ích như kết nối mọi người thì tình trạng nghiện mạng xã hội đang ngày càng gia tăng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm lý và các mối quan hệ xã hội của lớp trẻ.

2. Mở bài gián tiếp

   Phương pháp này yêu cầu dẫn dắt người đọc vào vấn đề chính từ một góc nhìn liên quan. Bằng cách tạo ra sự hấp dẫn và linh hoạt, bạn có thể mở đầu bài luận bằng một trích dẫn, ý kiến hoặc bình luận, từ đó dần dần chuyển hướng đến vấn đề cần bàn luận. 

Ví dụ: “Thấy vậy chưa chắc vậy”. Quả thật là người xưa nói không sai, bởi hiện nay khi nhìn vào những khoảnh khắc vui vẻ được chia sẻ trên mạng xã hội của lớp trẻ, ít ai biết rằng đằng sau những nụ cười và khoảnh khắc sang chảnh, vui vẻ đó, nhiều người trẻ đang dần trở thành nô lệ cho mạng xã hội, chạy theo những xu hướng nhất thời không màng bản thân. Tình trạng nghiện mạng xã hội không chỉ đơn thuần là việc dành quá nhiều thời gian trực tuyến; nó còn là một hiện tượng xã hội đáng báo động, cần được nhìn nhận và đưa ra hướng giải quyết hiệu quả càng sớm càng tốt.

Cấu trúc của phần mở bài bài văn nghị luận xã hội

• Dẫn dắt vào vấn đề:   Cần có một câu gợi mở và chuyển từ một chủ đề liên quan, như trích dẫn, ý kiến hoặc bình luận, nhằm hướng dẫn người đọc đến vấn đề trung tâm của bài luận.

“Trong thời đại công nghệ số, việc kết nối qua mạng xã hội đã trở thành thói quen hàng ngày của giới trẻ. Điều này mở ra một cánh cửa mới cho giao tiếp, nhưng cũng đồng thời tạo ra những thách thức chưa từng có.”

• Nêu vấn đề:  Trình bày vấn đề cốt lõi một cách ngắn gọn, đảm bảo rằng vấn đề được đề cập một cách chính xác và bao quát theo chủ đề bài viết.

“Đáng nói nhất là tình trạng nghiện mạng xã hội trong giới trẻ đang ngày càng trở nên phổ biến, với nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe tâm thần và các mối quan hệ xã hội.”

• Bình luận về tầm quan trọng của vấn đề: Phần này có thể có hoặc không, bạn có thể cung cấp thêm thông tin về tầm quan trọng của vấn đề đối với cuộc sống và xã hội, nhấn mạnh tính liên quan và tác động sâu sắc mà vấn đề này có thể mang lại.

“Việc nhận diện và giải quyết tình trạng này không chỉ quan trọng đối với sự phát triển cá nhân của mỗi người trẻ, mà còn đối với toàn xã hội, khi mà sức khỏe tâm lý và các mối quan hệ xã hội đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ thói quen lạm dụng mạng xã hội của họ.”

Các lưu ý để viết được mở bài hay

Để viết phần mởi bài hấp dẫn cho bài viết nghị luận xã hội của bạn, bạn nên tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Mở bài ngắn gọn (3-4 câu): Đảm bảo phần mở bài nên được viết ngắn gọn, tránh dài dòng không cần thiết, vì phần mở dài dòng thường có thể dẫn đến lạc đề, khiến người đọc không xác định được vấn đề nghị luận. 
• Đầy đủ: Nêu rõ chủ đề sẽ được đề cập (vấn đề nghị luận), luận điểm chính bao quát cho bài.
• Độc đáo: Nên thu hút sự chú ý của người đọc bằng cách kết hợp các liên tưởng khác lạ, các câu hỏi tu từ hoặc bắt đầu bằng những trích dẫn sâu sắc.
• Giọn điệu tự nhiên: Sử dụng ngôn ngữ đơn giản, trực tiếp, tránh sử dụng các câu sáo rỗng và các cách diễn đạt gượng ép, giúp phần mở bài dễ hiểu và mạch lạc.

Một số mở bài mẫu cho các vấn đề nghị luận 

Trích dẫn 1: “Cuộc sống chính là một bức tranh nhiều màu sắc”

Cuộc sống chính là một bức tranh nhiều màu sắc. Mỗi người chúng ta chính là những họa sĩ chính họa nên bức họa cuộc đời mình và tô màu cho cuộc sống bằng những gam màu khác nhau. Mỗi gam màu dù là tươi rói hay trầm mặc cũng đều mang cho mình những ý nghĩa nhất định, và cuộc sống sẽ thiếu đi mất một sắc màu quan trọng nếu chúng ta bỏ qua … (nội dung nghị luận).

Trích dẫn 2: “Cuộc đời của con người giống như một cuốn nhật ký”

Cuộc đời mỗi con người tựa như một cuốn nhật ký, nơi từng trang giấy ghi lại những khoảnh khắc quý giá mà ta đã trải qua. Mỗi ngày trôi qua, chúng ta viết nên những dòng chữ đầy cảm xúc vào trang nhật ký ấy: từ niềm vui rực rỡ đến nỗi buồn tê tái, từ những thành công vang dội đến những thất bại ê chề. Trên hành trình hoàn thiện cuốn nhật ký cuộc đời của riêng mình, chúng ta cần phải… (nội dung nghị luận). Để khi khép lại những trang cuối cùng, mỗi người đều cảm thấy một niềm mãn nguyện sâu sắc và tự hào về hành trình mà mình đã trải qua.

Trích dẫn 3: “Mỗi người sinh ra được thượng đế ban tặng”

Mỗi người khi đến với cuộc sống này đều được Thượng đế ban tặng những món quà quý giá: trí tuệ để khám phá thế giới bao la và một trái tim đầy ắp yêu thương cho muôn loài. Chính những điều kỳ diệu này cho phép chúng ta xây dựng nên những giá trị độc đáo cho riêng mình và tạo nên một cộng đồng lành mạnh. Một trong những giá trị then chốt mà chúng ta cần theo đuổi là… (nội dung vấn đề nghị luận), để từ đó làm cho cuộc sống trở nên tươi đẹp hơn, ý nghĩa hơn và thêm phần tươi sáng.

Lời kết

Và trên đây là những cách mở bài hiệu quả áp dụng cho các đề văn nghị luận xã hội, mỗi cách đều mang đến cho người đọc những cảm xúc và suy ngẫm khác nhaui. Mỗi cách mở bài không chỉ là gợi mở cho vấn đề nghị luận mà còn là cầu nối để người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về vấn đề đó.

Hãy mạnh dạn thử nghiệm và áp dụng những phương pháp này trong các bài viết của bạn. Bằng cách này, bạn sẽ không chỉ tạo nên những bài văn hấp dẫn mà còn khơi dậy được sự quan tâm và suy ngẫm từ phía người đọc. Đừng ngần ngại sáng tạo và thể hiện cá tính riêng của mình qua từng câu chữ, để mỗi bài viết trở thành một trải nghiệm đầy màu sắc và ý nghĩa nhé!