Soạn bài Viết bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay một di tích lịch sử
Hướng dẫn soạn bài Viết bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay một di tích lịch sử – Ngữ văn 9 tập 2 – Kết nối tri thức, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về bài học này.
Đề bài (trang 104 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Khi đặt mình vào vị trí của một người có trách nhiệm làm lan tỏa đến cộng đồng những ấn tượng, tình cảm tốt đẹp về các địa chỉ đáng tự hào trên quê hương đất, nước chúng ta, có rất nhiều việc em cần phải làm. Trong điều kiện học tập của em, việc tập viết bài thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay một di tích lịch sử có ý nghĩa rất thiết thực. Với kiểu bìa này, em sẽ có điều kiện bộc lộ năng lực của mình khi đóng vai cầu nối giữa các cảnh quan, địa điểm đáng đến thăm với con người hiện đại, để qua đó, thắt chặt mối liên hệ giữa từng cá nhân với thiên nhiên, lịch sử và văn hoá của đất nước.
Yêu cầu:
– Xác định rõ đối tượng thuyết minh (danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử nào, ở đâu).
– Giới thiệu tổng quan về đối tượng thuyết minh (quá trình hình thành, cấu trúc, quy mô, tầm vóc và giá trị của đối tượng trên các phương diện khác nhau,…).
– Trình bày được nét đặc sắc, độc đáo nhất của đối tượng với những miêu tả chi tiết việc huy động các nguồn tài liệu đáng tin cây (có thể thực hiện một số so sánh, đối chiếu cần thiết).
– Thể hiện được thái độ trân trọng, yêu quý của người viết với đối tượng thuyết minh.
– Kết hợp các phương diện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ một cách hiệu quả.
1.Trước khi viết
Lựa chọn đề tài
– Mọi danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử của Việt Nam và thế giới đều có thể trở thành đối tượng thuyết minh trong bài viết của em.
– Danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử là các đối tượng khác nhau, có khi tồn tại độc lập nhưng cũng có khi tồn tại như các bộ phận gắn bó hữu cơ trong một chỉnh thể. Tuy nhiên, khi viết bài, em có thể chỉ chọn viết về một đối tượng mà mình hiểu rõ và có tư liệu đầy đủ nhất. Trong trường hợp đó, các đối tượng liên quan sẽ được nhắc đến ở các câu mang tính chất dẫn dắt (bài viết tham khảo ở trên chỉ viết riêng về bia Vĩnh Lăng, mặc dù bia Vĩnh Lăng thuộc về một quần thể di tích rộng lớn gồm nhiều hạng mục và tất cả đều đáng được đề cập).
Tìm ý
Có thể hình thành ý cho bài viết dựa trên việc trả lời một số câu hỏi như sau:
– Đối tượng (tức danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử) được thuyết minh ở bài viết là gì? Có thể xác định tên cho nó như thế nào? (Việc đặt tên không phải bao giờ cũng dễ dàng, nhất là khi người viết chủ động bóc tách đối tượng ra khỏi một quần thể. Cần tránh dùng một cái tên bao hàm nhiều đối tượng nếu người viết không có ý định thuyết minh đầy đủ về tất cả).
– Đối tượng thuyết minh nằm ở vùng nào? Khoảng cách giữa nó với những địa điểm trung tâm mà nhiều người biết là gần hay xa? (Nên dùng các trung tâm hành chính của tỉnh hoặc các thành phố lớn làm chuẩn định vị. Lưu ý: Bài viết tham khảo không thể hiện điều này vì đây chỉ là phần viết nhỏ trong một cuốn sách giới thiệu toàn cảnh về di tích lịch sử Lam Kinh.)
– Có thể đưa ra những thông tin chung nào về đối tượng nhằm bước đầu khẳng định vị trí, ý nghĩa, giá trị của nó?
– Đặc điểm nổi bật của đối tượng là gì? So với những đối tượng thường được sắp xếp cùng loại, nó có đặc điểm khác biệt độc đáo nào? (Tuỳ đối tượng thuyết minh là danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử mà đặt tiếp những câu hỏi mới về vẻ đẹp, cấu trúc, quá trình hình thành – tạo tác hay những sự kiện lịch sử liên quan.)
– Đối tượng đã được các chuyên gia và du khách đến thăm đánh giá ra sao?
– Sự tồn tại của đối tượng đóng vai trò gì trong việc phát triển kinh tế – xã hội – văn hoá của địa phương và đất nước?
Lập dàn ý
Dàn ý
– Mở bài: Nêu tên danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử sẽ thuyết minh và đưa ra những thông tin khái quát nhất về đối tượng.
– Thân bài:
+ Trình bày các đặc điểm của danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử theo một trình tự hợp lí.
+ Giải thích các điều kiện tạo nên nét đặc thù của danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử.
+ Nêu các giá trị nổi bật của danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử.
+ Cung cấp thông tin về tình trạng bảo tồn, phát huy giá trị của danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử.
– Kết bài: Khái quát ý nghĩa, giá trị của danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội – văn hoá của địa phương và đất nước.
2.Viết bài
– Phát triển các ý đã tìm được thành câu hoặc đoạn văn hoàn chỉnh.
– Kết hợp linh hoạt việc miêu tả và cung cấp các dữ liệu khách quan dựa trên những tài liệu đáng tin cậy.
– Chọn được các từ ngữ xưng hô phù hợp dựa trên việc hình dung cụ thể về đối tượng đọc bài thuyết minh (chúng ta, du khách,…).
– Đưa vào văn bản những hình ảnh, sơ đồ, bản đồ,… phù hợp nhằm làm nổi bật các đặc điểm của danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử được thuyết minh.
Bài viết tham khảo
Mặt Hồ Gươm vẫn lung linh mây trời,
Càng tỏa ngát hương thơm hoa thủ đô…
Hồ Gươm, nằm giữa lòng thủ đô Hà Nội, là một thắng cảnh nổi tiếng không chỉ vì vẻ đẹp lung linh mà còn vì ý nghĩa lịch sử và văn hóa sâu sắc. Hồ không chỉ tỏa sáng với vẻ đẹp mây trời và hương hoa, mà còn là biểu tượng của sự tự hào và truyền thống của Hà Nội.
Vào khoảng 6 thế kỷ trước, hồ Gươm từng trải dài từ phố Hàng Đào, qua Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt đến phố Hàng Chuối, kết nối với sông Hồng. Được biết đến với tên gọi hồ Lục Thủy nhờ làn nước xanh biếc quanh năm, hồ Gươm đã ghi dấu ấn trong lịch sử với nhiều câu chuyện huyền thoại và sự kiện quan trọng.
Theo truyền thuyết từ thế kỷ 15, hồ Gươm được đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm, gắn liền với câu chuyện trả lại gươm thần cho Rùa Vàng. Truyền thuyết này ghi lại chiến thắng vẻ vang của nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi trong cuộc kháng chiến chống quân Minh (1417 – 1427). Câu chuyện kể rằng, khi Lê Lợi khởi nghĩa ở Lam Sơn (Thanh Hóa), ông đã tìm thấy một lưỡi gươm kỳ diệu và sau đó là một cái chuôi. Gươm báu này đã trở thành biểu tượng sức mạnh và lòng kiên trì của ông trong suốt cuộc chiến. Sau khi Lê Lợi lên ngôi và đóng đô tại Thăng Long, trong một lần đi dạo trên hồ Lục Thủy, một con rùa vàng xuất hiện. Khi Lê Thái Tổ rút gươm khỏi vỏ và giờ gươm lên, gươm bay về phía con rùa. Con rùa ngậm gươm và lặn xuống đáy hồ, từ đó hồ Lục Thủy được đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm, nghĩa là “trả gươm”.
Vào thời kỳ Lê, hồ Gươm còn được sử dụng làm nơi luyện tập của thuỷ quân, do đó có lúc hồ còn được gọi là hồ Thuỷ Quân. Trên hồ có hai hòn đảo nổi bật: Đảo Ngọc và Đảo Rùa. Vào cuối thế kỷ 16, nhà Trịnh đã xây dựng phủ Chúa ở phường Báo Thiên (nay là Nhà Thờ Lớn) và đặt tên cho hai phần hồ là Hữu Vọng và Tả Vọng. Trịnh Doanh đã cho đắp một gò đất tên là gò Ngọc Bội đối diện đảo Ngọc và xây dựng dinh Tả Vọng trên đảo Rùa. Tuy nhiên, khi Trịnh Doanh qua đời, Lê Chiêu Thống đã ra lệnh đốt phá tất cả các công trình của nhà Trịnh. Đến đầu thế kỷ 19, người ta đã xây dựng một ngôi chùa trên đảo Ngọc, gọi là chùa Ngọc Sơn. Chùa Ngọc Sơn không chỉ thờ Phật mà còn thờ thánh Văn Xương và Trần Hưng Đạo. Năm 1864, nhà nho Nguyễn Văn Siêu đã đứng ra trùng tu cảnh đền, xây dựng tháp Bút trên gò Ngọc Bội, tạo nên biểu tượng của trí tuệ và văn hóa.
Dù không phải là hồ lớn nhất trong thủ đô, hồ Hoàn Kiếm vẫn có một vị trí đặc biệt trong lòng người dân và trong lịch sử văn hóa của Hà Nội. Hồ nằm ở trung tâm của quận với những khu phố cổ chật hẹp, tạo ra một khoảng không gian rộng lớn cho các hoạt động văn hóa và sinh hoạt cộng đồng. Hồ không chỉ nổi tiếng với cảnh đẹp mà còn gắn liền với những huyền thoại lịch sử, là biểu tượng của khát vọng hòa bình và trí tuệ của dân tộc. Hình ảnh Hồ Gươm đã trở thành nguồn cảm hứng vô tận cho các tác phẩm nghệ thuật, văn chương và âm nhạc, phản ánh tình yêu và lòng tự hào của người Hà Nội đối với di sản văn hóa của họ.
3.Chính sửa bài viết
Bán sát yêu cầu của bài viết và dàn ý đã lập để thực hiện chỉnh sửa.
| Nội dung rà soát | Hướng chỉnh sửa |
| Các thông tin được đưa vào bài thuyết minh. | Chỉnh sửa thông tin sai hoặc bổ sung các thông tin có thể làm nổi bật hơn đặc điểm, giá trị của đối tượng. |
| Bố cục, mạch lạc và liên kết của bài thuyết minh | Sắp xếp lại vị trí của các câu hoặc đoạn văn làm cản trở sự hình dung tổng thể của người đọc về đối tượng; sửa lại những phương tiện liên kết dúng chưa phù hợp; bổ sung những phương tiện liên kết cần thiết. |
| Phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng | Thay thế những hình ảnh, sơ đồ, bản đồ,… chưa tiêu biểu; điều chỉnh vị trí đặt các phương tiện đó, đảm bảo sự tương ứng giữa kênh hình và kênh chữ. |
| Diễn đạt, hình thức trình bày văn bản | Sửa các lỗi chính tả, những từ ngữ dùng chưa hợp lí, các câu sai ngữ pháp; điều chỉnh lại việc in nghiêng, in đậm một số cụm từ để đảm bảo sự nhất quán;… |
Lưu ý: Văn bản được thực hiện có thể là bản viết tay hoặc soạn thảo trên máy vi tính, vì vậy, cần căn cứ vào thực tế này để tiến hành chỉnh sửa theo các gợi ý phù hợp.
Với những hướng dẫn soạn bài Viết bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay một di tích lịch sử – Ngữ văn 9 tập 2 – Kết nối tri thức như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của bài học này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
