Soạn bài Pơ-liêm, quỷ Riếp và Ha-nu-man – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2)
Hướng dẫn soạn bài Pơ-liêm, quỷ Riếp và Ha-nu-man – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Chuẩn bị đọc
Câu hỏi (trang 88 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Bạn có biết câu chuyện dân gian nào kể về cuộc đấu tranh giữa người và quỷ không? Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp.
Trả lời:
Một câu chuyện dân gian nổi tiếng về cuộc xung đột giữa người và quỷ là sự tích cây nêu ngày Tết.
Nội dung câu chuyện: Cây nêu là một biểu tượng truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên Đán. Theo truyền thuyết, cây nêu được đặt ra từ thời xưa với mục đích xua đuổi tà ma và mang lại may mắn cho gia đình. Cây nêu thường được làm từ cây tre, trang trí công phu, và được dựng lên trước cửa nhà.
Trên đỉnh cây nêu thường có hình ngôi sao hoặc lá cờ, biểu trưng cho sự thịnh vượng và quốc gia. Vào ngày mùng 7 Tết, người dân sẽ hạ cây nêu để kết thúc các hoạt động vui xuân và chuẩn bị cho công việc hàng ngày. Lễ hạ cây nêu cũng có ý nghĩa tiễn biệt những điều không may của năm cũ và đón nhận những điều tốt đẹp trong năm mới.
Trải nghiệm cùng văn bản
1, Theo dõi: Chú ý đến sự biểu cảm trong lời nói của Ha-nu-man.
Các từ ngữ thể hiện cảm xúc mạnh mẽ: Ôi; Trời ơi, ư; thật khủng khiếp…
Các câu nghi vấn và câu cảm thán.
2, Suy luận: Điều gì khiến cả Ha-nu-man và người thị nữ đều quyết tâm cứu nàng Si-ta?
Ha-nu-man: khao khát trở thành con người tốt đẹp, đã nỗ lực làm việc thiện và nhận ra tính độc ác của Su-pa-kha.
Với thị nữ: cảm thông sâu sắc với hoàn cảnh mất mẹ của nàng Si-ta và cũng hiểu được phẩm hạnh của nàng.
3, Suy luận: Câu nói của Quỷ Riếp tiết lộ điều gì quan trọng về vua Pơ-liêm và mỗi con người?
Câu nói của Quỷ Riếp chỉ ra rằng trong mỗi con người đều tồn tại những khía cạnh xấu xa, những phần đen tối không thể xem thường.
4, Suy luận: Các câu thoại của Quỷ Riếp, Ha-nu-man, và Pơ-liêm trong đoạn này cho thấy cái ác của kẻ thù con người hiện diện ở đâu?
Các câu thoại cho thấy cái ác của kẻ thù con người có thể hiện diện ngay xung quanh chúng ta, không chỉ ở những thế lực bên ngoài mà còn trong chính những mối quan hệ hàng ngày.
5, Suy luận: Những câu nói của Si-la trong đoạn này có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của văn bản?
Những câu nói của Si-la thể hiện sự nghi ngờ trong lòng người, cho thấy mặc dù Pơ-liêm và Si-la đã sống bên nhau lâu năm, nhưng sự thiếu tin tưởng vẫn hiện diện. Điều này phản ánh rằng sự nghi ngờ có thể cản trở hạnh phúc và sự hòa hợp trong mối quan hệ.
Suy ngẫm và phản hồi
Nội dung chính: Đoạn trích từ câu chuyện về Pơ-liêm, Quỷ Riếp và Ha-nu-man diễn ra ở phần cuối của truyện, tập trung vào những diễn biến tâm lý của các nhân vật chính sau khi sự thật đã được tiết lộ. Tác phẩm nhấn mạnh giá trị của tình yêu chung thủy, lòng dũng cảm và sự nghi ngờ tiềm ẩn trong mỗi người.
Câu 1 (trang 96 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Tóm tắt nội dung và xác định mâu thuẫn, xung đột chính trong văn bản.
Trả lời:
Tóm tắt nội dung: Sau khi Sita được giải cứu, nàng bị vu khống và suýt bị Quỷ Riếp, đóng vai Su-pa-kha, xử án tử hình. May mắn thay, nhờ sự can thiệp của Ha-nu-man và một thị nữ sẵn sàng hi sinh, nàng đã thoát khỏi nguy hiểm. Mười năm sau, vua Pơ-liêm vẫn day dứt và tiếc nuối, nhưng chỉ còn gặp lại đứa con chung của họ. Sita đã chuyển đến một thế giới khác, khiến vua chỉ có thể giao tiếp với nàng thông qua Thần Khỉ Ha-nu-man.
Mâu thuẫn, xung đột chính:
Sita, dù nhân hậu, nhưng bị đưa đến một thế giới khác và không được đoàn tụ với con trai.
Pơ-liêm, người đầy nghi ngờ và làm tổn thương Sita, cuối cùng vẫn có một cuộc sống hạnh phúc.
Câu 2 (trang 96 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Phân tích tính cách của nhân vật Pơ-liêm và lý do gây ra bất hạnh của Sita, Pơ-liêm và sự chia lìa của họ ở phần cuối văn bản.
Trả lời:
Nhân vật Pơ-liêm: Sau mười năm xa cách, Pơ-liêm không ngừng nhớ về vợ và cảm thấy ân hận vì những nghi ngờ và lời lẽ tổn thương đã làm tổn hại đến Sita. Hành động dung túng của ngài đã dẫn đến cái chết của vợ mình.
Nguyên nhân gây ra nỗi bất hạnh: Sự nghi ngờ và thiếu niềm tin của Pơ-liêm là nguyên nhân chính dẫn đến nỗi đau của Sita, sự đau khổ của chính mình, và sự chia lìa giữa hai người ở phần cuối câu chuyện.
Câu 3 (trang 97 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Chỉ ra sự khác biệt trong tính cách giữa hai nhân vật Ha-nu-man và Quỷ Riếp. Vai trò của tính cách hai nhân vật này trong việc thể hiện tính cách của Pơ-liêm là gì?
Trả lời:
Ha-nu-man là một vị thần với sự hiểu biết sâu sắc về thiện và ác. Mặc dù được giao nhiệm vụ, chàng không giết Sita dù nàng cầu xin cái chết, mà vẫn giữ lòng nhân ái.
Quỷ Riếp là hình mẫu của sự ác độc, đại diện cho phần xấu xa trong con người.
Tính cách của Ha-nu-man và Quỷ Riếp làm nổi bật sự mâu thuẫn trong nhân vật Pơ-liêm. Sự ích kỷ và nghi ngờ của Pơ-liêm, được thể hiện qua hành động của quỷ Riếp và sự thiếu kiên nhẫn của Ha-nu-man, khiến cho tổn thương và sự đau khổ của Sita càng thêm rõ nét.
Câu 4 (trang 97 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Phân tích một số lời thoại mà theo em có tác dụng thể hiện tính cách của nhân vật Sita.
Trả lời:
Lời thoại:
- “Ha-nu-man, còn chần chừ gì nữa, hãy thi hành mệnh lệnh của hoàng hậu Su-pa-kha đi.”
- “Ha-nu-man, đã quá muộn rồi. Khi tình yêu không thể vượt qua sự nghi ngờ, thì tất cả sự giải thoát giữa ta và chàng cũng đã không còn. Ha-nu-man, hãy giết ta đi…”
- “Ha-nu-man, lòng trung thành của ngươi thật đáng quý! Nhưng làm sao ngươi có thể hiểu hết những điều tàn nhẫn của con người.”
- “Hãy vĩnh biệt, đừng than khóc nữa.”
- “Ha-nu-man ơi, hãy giết ta đi, còn sống làm gì nữa? Ôi tình yêu sao mà đau đớn! Hỡi thần Lửa thiêng liêng, hãy cho ta biết vì sao ta phải chết. Hỡi ngọn lửa thiêng liêng, hãy cho ta lý do vì sao ta phải chết. Hỡi ngọn gió thiêng liêng, hãy đưa ta về nơi cát bụi, nơi đã sinh ra ta từ luống cày đất mẹ yêu thương.”
→ Những lời thoại này rõ ràng thể hiện tính cách của nhân vật Sita một cách sâu sắc. Sita hiện lên như một người phụ nữ mạnh mẽ, kiên cường, sẵn sàng đối diện với cái chết thay vì sống trong sự nghi ngờ và oan ức. Cô không chỉ thể hiện sự dũng cảm mà còn là một người có lòng tự trọng cao, không chấp nhận cuộc sống dưới sự hoài nghi và chỉ trích. Sita còn thể hiện sự thông cảm và lòng nhân ái đối với Ha-nu-man, người bị đặt vào tình thế khó khăn bởi nhiệm vụ mà anh phải thực hiện. Sita thấu hiểu sự đau khổ của Ha-nu-man và cảm nhận được sự tàn nhẫn của hoàn cảnh mà cô phải đối mặt. Lời thoại của Sita không chỉ thể hiện sự đau đớn và thất vọng mà còn thể hiện một chiều sâu triết lý về tình yêu, sự công bằng và cái chết.
Câu 5 (trang 97 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Xác định chủ đề của văn bản.
Trả lời: Chủ đề của văn bản là cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác. Văn bản tập trung vào xung đột nội tâm và ngoại cảnh của nhân vật, đặc biệt là sự đấu tranh giữa lòng tốt và sự tàn ác. Sita, với sự trong sáng và nhân ái của mình, phải đối mặt với những thế lực đen tối và sự nghi ngờ từ những người xung quanh. Chủ đề này được thể hiện qua sự xung đột giữa Sita và các nhân vật phản diện, cũng như sự đau khổ của Sita khi tình yêu và lòng tin bị đặt vào thử thách.
Câu 6 (trang 97 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Theo em, văn bản trên thể hiện những đặc điểm nào của thể loại bi kịch? Cho biết dựa vào đâu để em xác định được như vậy.
Trả lời:
Văn bản trên thể hiện một số đặc điểm của thể loại bi kịch:
Mâu thuẫn bi kịch: Văn bản thể hiện mâu thuẫn sâu sắc giữa tình yêu và sự nghi ngờ. Sita, dù yêu thương chồng mình, vẫn phải chịu đựng sự nghi ngờ và sự phản bội từ chính người mà cô yêu quý. Mâu thuẫn này không thể được giải quyết hoàn toàn, dẫn đến sự đau khổ và bất hạnh cho nhân vật.
Nhân vật bi kịch: Sita là nhân vật bi kịch tiêu biểu, một người phụ nữ tốt đẹp và lương thiện phải đối mặt với sự tàn nhẫn và bất công. Cô chịu đựng sự nghi ngờ và oan ức, mặc dù cô không làm gì sai. Tính cách của Sita, cùng với những đau khổ mà cô phải trải qua, làm nổi bật đặc điểm của một nhân vật bi kịch.
Nhân vật phải chịu đựng nhiều đau khổ, bất hạnh: Sita phải đối mặt với sự bất công và nỗi đau không thể tránh khỏi. Sự chia ly với Pơ-liêm và sự đau đớn khi phải sống trong sự nghi ngờ thể hiện rõ sự bất hạnh của cô.
Cốt truyện bi kịch: Các sự kiện trong văn bản dẫn đến kết cục đau thương, với việc Sita phải ra đi trong nỗi đau và sự không hiểu biết từ những người xung quanh. Cốt truyện phản ánh sự mất mát và tổn thất, điều này là đặc trưng của thể loại bi kịch.
Lời đối thoại mang tính triết lý: Các lời thoại của Sita chứa đựng những suy ngẫm triết lý sâu sắc về tình yêu, sự công bằng và cái chết, điều này làm nổi bật thêm yếu tố bi kịch trong văn bản.
Câu 7 (trang 97 sgk Ngữ văn 9 Tập 2): Có ý kiến cho rằng nàng Sita trong tác phẩm của Lưu Quang Thuận – Lưu Quang Vũ là phiên bản phỏng theo nhân vật và cốt truyện dân gian. Mặc dù câu chuyện thuộc về một thời đã xa, nhưng tác phẩm vẫn có khả năng chạm đến cảm xúc của người đọc và người xem hiện đại. Em có đồng ý với nhận định này không? Vì sao?
Trả lời: Tôi hoàn toàn đồng ý với nhận định trên.
Tác phẩm của Lưu Quang Thuận – Lưu Quang Vũ quả thực đã được xây dựng dựa trên nhân vật và cốt truyện dân gian. Dù câu chuyện có nguồn gốc từ một thời kỳ xa xưa, nhưng nó vẫn giữ được sức hút và khả năng cảm động mạnh mẽ đối với người đọc và người xem ngày nay. Điều này chứng tỏ rằng giá trị nhân văn và tính phổ quát của văn hóa dân gian có thể vượt qua thời gian, tiếp tục chạm đến trái tim của nhiều thế hệ. Văn hóa và truyền thống dân gian không chỉ là di sản của quá khứ mà còn là nguồn cảm hứng và bài học quý giá cho hiện tại và tương lai.
Với những hướng dẫn soạn bài Pơ-liêm, quỷ Riếp và Ha-nu-man – Ngữ văn lớp 9 Chân trời sáng tạo (Tập 2) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
