Soạn bài Phân tích bài Khóc Dương Khuê – Ngữ văn 9 – Cánh diều ( Tập 2)

Hướng dẫn soạn bài Phân tích bài Khóc Dương Khuê -Ngữ văn lớp 9 – Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Đọc hiểu

Vấn đề cần làm sáng tỏ ở bài này là gì?

Trả lời: Vấn đề cần làm sáng tỏ ở bài này là tình bạn sâu sắc, thủy chung và cảm động giữa Nguyễn Khuyến và Dương Khuê, được thể hiện qua bài thơ “Khóc Dương Khuê”. Tác giả bài phân tích tập trung vào việc làm rõ mạch cảm xúc của Nguyễn Khuyến khi nghe tin Dương Khuê qua đời, từ đó phản ánh tình bạn đẹp đẽ giữa hai người, cũng như nỗi đau mất mát sâu sắc của Nguyễn Khuyến.

Các ý gạch đầu dòng làm rõ nội dung nào?

Trả lời: Các ý gạch đầu dòng làm rõ nội dung về diễn biến tâm trạng của Nguyễn Khuyến khi nghe tin Dương Khuê qua đời. Cụ thể, các ý này diễn tả:

• Sự bất ngờ và đau đớn trước tin dữ.
• Sự hồi tưởng về những kỷ niệm của thời tuổi trẻ khi cả hai chưa thành đạt.
• Cảnh gặp gỡ cuối cùng và nỗi đau khi bạn đã ra đi.

Chữ nào được chú ý phân tích?

Trả lời: Chữ “thôi” trong câu “Thôi đã thôi rồi” được chú ý phân tích. Từ “thôi” ở đây được lặp lại hai lần nhằm nhấn mạnh sự mất mát, sự chấm dứt, và nỗi đau không thể nào bù đắp được. Nó thể hiện sự tiếc nuối, thất vọng và đau xót của Nguyễn Khuyến khi mất đi người bạn thân thiết.

Dấu ba chấm giữa đoạn thơ có ý nghĩa gì?

Trả lời: Dấu ba chấm giữa đoạn thơ có ý nghĩa diễn tả sự nghẹn ngào, đau đớn của Nguyễn Khuyến khi nhớ lại những kỷ niệm và tình bạn đẹp với Dương Khuê. Nó biểu thị sự ngắt quãng trong mạch cảm xúc, như một khoảng lặng, nơi tác giả ngừng lại để suy ngẫm và cảm nhận nỗi đau mất mát.

Chú ý cách tóm tắt ý thơ.

Trả lời: Cách tóm tắt ý thơ trong đoạn văn trên rất rõ ràng và có hệ thống. Tác giả đã chọn lọc những chi tiết quan trọng, sau đó giải thích ý nghĩa và cảm xúc của các câu thơ. Ví dụ, khi nhắc đến những dòng thơ như “Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau” hay “Buổi sớm hôm tôi bác cùng nhau hoạn nạn…”, tác giả tóm tắt những kỷ niệm về tình bạn thắm thiết, những niềm vui và khó khăn mà Nguyễn Khuyến và Dương Khuê đã trải qua. Cách tóm tắt này giúp người đọc dễ dàng nắm bắt nội dung và cảm xúc mà bài thơ muốn truyền tải.

Tại sao phần còn lại của bài thơ lại là phần quan trọng?

Trả lời: Phần còn lại của bài thơ “Khóc Dương Khuê” là phần quan trọng vì nó thể hiện sâu sắc nỗi đau khôn nguôi của Nguyễn Khuyến trước sự ra đi của người bạn tri kỷ. Đặc biệt, các câu thơ như “Kể tuổi tôi còn hơn tuổi bác… Hơi đâu chuốc lấy hai hàng chứa chan!” diễn tả nỗi tiếc nuối và ân hận của tác giả vì không thể ở bên cạnh bạn mình trong những giây phút cuối cùng. Phần thơ này còn nhấn mạnh đến sự mất mát lớn lao và khoảng trống không thể lấp đầy trong cuộc đời của Nguyễn Khuyến khi mất đi người bạn thân thiết nhất.

Câu văn nào nêu nhận xét chủ quan của người viết?

Trả lời: Câu văn “Rất mừng là ngày nay chúng ta vẫn có thể cảm nhận được cái đẹp đẽ, quý hiếm bồi vì tấm lòng, tài nghệ của tác giả đã để lại cho hậu thế những ấn tượng đẹp, những cảm xúc sâu sắc và chân thành về tình bạn” nêu nhận xét chủ quan của người viết. Câu văn này thể hiện cảm xúc cá nhân của người viết, đồng thời khẳng định giá trị của bài thơ và tài năng của Nguyễn Khuyến trong việc diễn đạt tình bạn.

Phần kết bài, tác giả nêu lên nội dung gì?

Trả lời: Phần kết bài, tác giả nêu lên nội dung tổng kết về giá trị của bài thơ “Khóc Dương Khuê” trong lòng người đọc. Tác giả khẳng định rằng bài thơ là một kiệt tác của Nguyễn Khuyến, thể hiện tình bạn thắm thiết và chân thành giữa hai người bạn tri kỷ. Tác giả cũng nhấn mạnh rằng “Khóc Dương Khuê” không chỉ là một bài thơ để tiễn biệt một người bạn mà còn là một viên ngọc quý trong vườn hoa văn học nước nhà, để lại dấu ấn sâu sắc về tình bạn trong văn học Việt Nam.

Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1. Mục đích của văn bản “Phân tích bài Khóc Dương Khuê” là gì?

Trả lời: Mục đích của văn bản “Phân tích bài Khóc Dương Khuê” là để làm rõ tình bạn thắm thiết, thủy chung và nỗi đau sâu sắc của Nguyễn Khuyến khi mất đi người bạn tri kỷ Dương Khuê. Văn bản cũng nhằm giúp người đọc hiểu sâu hơn về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ, đồng thời nhấn mạnh sự thành công của Nguyễn Khuyến trong việc thể hiện cảm xúc chân thành qua tác phẩm này.

Câu 2. Bố cục của văn bản gồm mấy phần? Nêu nội dung chính của mỗi phần.

Trả lời: Bố cục của văn bản gồm 3 phần:

• Phần 1: (Mở đầu) Giới thiệu về tình bạn giữa Nguyễn Khuyến và Dương Khuê, đồng thời nêu lên hoàn cảnh ra đời của bài thơ “Khóc Dương Khuê”.
• Phần 2: (Thân bài) Phân tích chi tiết nội dung và cảm xúc trong từng đoạn thơ của bài “Khóc Dương Khuê”, tập trung vào các khía cạnh như nỗi đau mất mát, những kỷ niệm và cảm xúc chân thành của Nguyễn Khuyến khi nhớ về người bạn đã mất.
• Phần 3: (Kết bài) Tổng kết và khẳng định giá trị nghệ thuật của bài thơ, đồng thời nhấn mạnh vai trò của “Khóc Dương Khuê” trong văn học Việt Nam, là một minh chứng cho tình bạn cao đẹp.

Câu 3. Tác giả đã phân tích bài thơ theo cách nào? Cách phân tích ấy có tác dụng gì trong việc làm rõ nội dung chính của bài thơ?

Trả lời: Tác giả đã phân tích bài thơ theo cách đi sâu vào từng câu chữ, hình ảnh và cảm xúc được thể hiện trong mỗi phần của bài thơ. Từng đoạn thơ được tác giả phân tích một cách tỉ mỉ, từ những kỷ niệm, cảm xúc đến sự tiếc nuối và nỗi đau mất mát của Nguyễn Khuyến. Cách phân tích này có tác dụng làm sáng tỏ nội dung chính của bài thơ, giúp người đọc cảm nhận được tình bạn sâu sắc, nỗi đau đớn của nhà thơ khi mất đi người bạn thân thiết, và giá trị nghệ thuật tinh tế trong cách diễn đạt của Nguyễn Khuyến.

Câu 4. Chỉ ra luận đề và các luận điểm chính trong văn bản. Theo em, các luận điểm trong văn bản có làm sáng tỏ được luận đề không? Vì sao?

Trả lời:

• Luận đề: Bài thơ “Khóc Dương Khuê” thể hiện tình bạn sâu sắc, thủy chung và nỗi đau khôn nguôi của Nguyễn Khuyến trước sự ra đi của người bạn tri kỷ.
• Các luận điểm chính:
  1. Phân tích nỗi đau mất mát của Nguyễn Khuyến: Qua từng đoạn thơ, tác giả đã làm nổi bật sự đau đớn, hụt hẫng của Nguyễn Khuyến khi nghe tin Dương Khuê qua đời.
  2. Tình bạn cao đẹp: Tác giả phân tích những câu thơ miêu tả kỷ niệm và tình cảm chân thành giữa hai người, từ đó làm sáng tỏ tình bạn cao đẹp giữa Nguyễn Khuyến và Dương Khuê.
  3. Giá trị nghệ thuật của bài thơ: Tác giả nhấn mạnh phong cách nghệ thuật tinh tế của Nguyễn Khuyến trong việc diễn đạt cảm xúc và xây dựng hình ảnh thơ.

Nhận xét: Các luận điểm trong văn bản đã làm sáng tỏ được luận đề vì chúng giải thích rõ ràng, chi tiết từng khía cạnh của bài thơ, giúp người đọc hiểu sâu hơn về tình cảm và nghệ thuật mà Nguyễn Khuyến muốn truyền tải.

Câu 5. Dẫn ra một số bằng chứng cho thấy tác giả đã sử dụng cách trình bày kết hợp: nêu vấn đề khách quan và phát biểu ý kiến chủ quan.

Trả lời:

• Nêu vấn đề khách quan:
  • Ví dụ: “Bài thơ được viết trong bối cảnh Dương Khuê qua đời, để lại nỗi đau không nguôi cho Nguyễn Khuyến.”
  • Câu này nêu lên hoàn cảnh sáng tác bài thơ một cách khách quan, giúp người đọc hiểu được bối cảnh thực tế của tác phẩm.
• Phát biểu ý kiến chủ quan:
  • Ví dụ: “Rất mừng là ngày nay chúng ta vẫn có thể cảm nhận được cái đẹp đẽ, quý hiếm bồi vì tấm lòng, tài nghệ của tác giả đã để lại cho hậu thế.”
  • Câu này thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả về giá trị của bài thơ “Khóc Dương Khuê”, đồng thời bày tỏ sự cảm kích trước tài năng của Nguyễn Khuyến.

Câu 6. Từ văn bản trên, em rút ra được kinh nghiệm nào về cách thức phân tích một bài thơ?

Trả lời: Từ văn bản trên, em rút ra được kinh nghiệm rằng khi phân tích một bài thơ, cần phải chú ý đến:

• Hoàn cảnh sáng tác: Hiểu rõ bối cảnh ra đời của bài thơ sẽ giúp người đọc cảm nhận sâu hơn về ý nghĩa và cảm xúc của tác giả.
• Phân tích từng câu, từng từ ngữ: Từng chi tiết nhỏ trong câu thơ đều mang một ý nghĩa nhất định và có thể phản ánh rõ ràng tâm trạng, cảm xúc của tác giả.
• Kết hợp giữa phân tích khách quan và ý kiến chủ quan: Sự kết hợp này giúp bài phân tích vừa mang tính khoa học, vừa thể hiện được sự đồng cảm và cảm nhận cá nhân về tác phẩm.
• Tổng kết và nhấn mạnh giá trị nghệ thuật: Sau khi phân tích chi tiết, việc tổng kết và đánh giá giá trị nghệ thuật của bài thơ là cần thiết để làm nổi bật sự đặc sắc và ý nghĩa của tác phẩm trong văn học.

Với những hướng dẫn soạn bài  Phân tích bài “Khóc Dương Khuê” – Ngữ văn lớp 9 – Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.