Soạn bài Nhớ rừng – Ngữ văn 9 – Chân trời sáng tạo
Hướng dẫn Soạn bài Nhớ rừng – Lớp 9 – Chân trời sáng tạo chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Chuẩn bị đọc
Theo em, trong những trường hợp nào, con người cảm thấy nhớ nhung và thương tiếc quá khứ của mình?
Con người thường cảm thấy nhớ nhung và thương tiếc quá khứ khi họ đối diện với những ký ức về một thời kỳ đẹp đẽ đã qua, những kỷ niệm thân thương với gia đình, bạn bè, hoặc khi họ không thể trở lại những ngày tháng cũ nữa. Điều này cũng thường xảy ra khi con người đang trải qua những khó khăn, thất bại và tìm kiếm sự an ủi từ những ký ức tốt đẹp của quá khứ.
Trải nghiệm cùng văn bản
Em hình dung thế nào về cuộc sống “những ngày xưa” của con hổ trong đoạn thơ này?
Cuộc sống “những ngày xưa” của con hổ trong đoạn thơ này có thể được hình dung là một thời kỳ hoàng kim, đầy uy quyền và tự do. Đó là khi con hổ là chúa tể của rừng xanh, với sự hùng vĩ, oai phong và không bị giới hạn bởi bất kỳ thứ gì. Đoạn thơ gợi lên hình ảnh một cuộc sống đầy quyền lực và tự do, nơi con hổ được tung hoành trong rừng xanh rộng lớn mà không bị kiềm chế.
Cách thể hiện nỗi “nhớ rừng” của con hổ trong đoạn thơ này có gì khác so với các đoạn thơ trước?
Trong đoạn thơ này, nỗi “nhớ rừng” của con hổ được thể hiện một cách da diết và cụ thể hơn. Con hổ nhớ về từng chi tiết của cuộc sống tự do trong rừng, từ những đêm vàng bên bờ suối đến những ngày mưa, những buổi bình minh, và những chiều lặng lẽ trong rừng. So với các đoạn trước, đoạn thơ này nhấn mạnh vào nỗi tiếc nuối sâu sắc và cảm giác mất mát khi phải rời xa cuộc sống hoang dã tự do và đầy kiêu hãnh.
Các dòng thơ: “– Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?, – Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!” gợi cảm xúc gì của con hổ?
Các dòng thơ này gợi lên cảm xúc đau đớn, tiếc nuối và tuyệt vọng của con hổ. Nó nhận ra rằng thời kỳ oanh liệt, tự do và uy quyền của mình đã qua đi mãi mãi, và giờ đây, nó chỉ còn lại ký ức về những ngày tháng huy hoàng đã mất, không bao giờ trở lại.
Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1. Giải thích hoàn cảnh và lí do “nhớ rừng” của nhân vật con hổ trong văn bản:
Hoàn cảnh: Con hổ hiện đang bị giam cầm trong một vườn bách thú, xa rời cuộc sống tự do ở chốn rừng xanh. Nó phải sống trong một không gian tù túng, không còn được tung hoành, làm chúa tể như trước đây.
Lí do: Con hổ “nhớ rừng” vì nó không chấp nhận được cuộc sống bị giam cầm, mất tự do và oai phong. Nó nhớ về những ngày tháng tự do, oai hùng, nơi nó được làm chủ rừng xanh, nơi những ký ức của nó tràn đầy sự kiêu hãnh và quyền lực. Cuộc sống hiện tại chỉ mang lại cho nó cảm giác tù túng, tầm thường và bị khinh miệt.
Câu 2. Phân tích tâm trạng của nhân vật con hổ trong đoạn 1, 2 và trả lời các câu hỏi:
- Tâm trạng trong đoạn 1: Con hổ thể hiện sự chán chường, bất mãn và uất hận với cuộc sống hiện tại. Nó nhớ về thời kỳ huy hoàng của mình, cảm thấy sự tù túng của chiếc cũi sắt là điều không thể chấp nhận được.
- Tâm trạng trong đoạn 2: Con hổ thể hiện nỗi nhớ về quá khứ, nơi nó đã từng là chúa tể của rừng xanh. Nó nhớ về những ngày tháng oai hùng, tự do, khi nó là chủ của thiên nhiên, của cả muôn loài.
a) Cuộc sống trong những ngày xưa” ở chốn đại ngàn và cuộc sống hiện tại trong vườn bách thú của con hổ có những điểm gì khác biệt; sự khác biệt đó được thể hiện bằng hình thức nghệ thuật như thế nào?
Sự khác biệt:
+) Cuộc sống xưa: Con hổ sống trong tự do, oai phong, làm chủ cả rừng xanh.
+) Cuộc sống hiện tại: Con hổ bị giam cầm trong vườn bách thú, mất tự do, mất quyền lực.
Hình thức nghệ thuật: Sự khác biệt này được thể hiện qua biện pháp đối lập, so sánh và sử dụng hình ảnh ẩn dụ. Con hổ trong rừng xanh là biểu tượng của tự do, quyền lực, trong khi con hổ trong vườn bách thú là hình ảnh của sự mất mát, đau khổ.
b) Qua nỗi “nhớ rừng”, nhân vật con hổ đã bày tỏ niềm yêu quý và khinh ghét những gì?
+) Niềm yêu quý: Con hổ yêu quý sự tự do, quyền lực và cuộc sống oai hùng trong rừng xanh.
+) Khinh ghét: Con hổ khinh ghét sự tù túng, giam cầm, và cuộc sống tầm thường trong vườn bách thú.
Câu 3. Phân tích nghệ thuật miêu tả bức tranh đại ngàn và thể hiện cảm xúc của con hổ trong đoạn 3.
Nghệ thuật miêu tả bức tranh đại ngàn: Bức tranh đại ngàn được miêu tả bằng những hình ảnh hùng vĩ, hoang dại và đầy màu sắc. Sử dụng biện pháp nhân hóa, ẩn dụ và so sánh, nhà thơ đã khắc họa một bức tranh rừng xanh đầy sự sống, nơi con hổ là chúa tể.
Thể hiện cảm xúc của con hổ: Con hổ nhớ về những ngày tháng tự do, mạnh mẽ trong rừng xanh. Nó cảm thấy đau đớn và uất hận khi phải sống trong cảnh tù túng, mất đi sự tự do và quyền lực.
Câu 4. Ẩn sau nỗi nhớ của nhân vật con hổ là nỗi nhớ của ai? Theo đó, “nhớ rừng” thực chất là nhớ về những điều gì?
Ẩn sau nỗi nhớ của con hổ là nỗi nhớ của nhà thơ Thế Lữ, thể hiện nỗi nhớ về tự do, về thời kỳ hoàng kim của dân tộc trước khi bị đô hộ. “Nhớ rừng” thực chất là nỗi nhớ về quá khứ huy hoàng, về sự tự do, độc lập và quyền lực đã mất.
Câu 5. Hình tượng con hổ “nhớ rừng” trong bài thơ được xây dựng bằng biện pháp nghệ thuật nào? Việc sử dụng biện pháp nghệ thuật đó có tác dụng như thế nào?
Biện pháp nghệ thuật: Hình tượng con hổ được xây dựng bằng biện pháp nhân hóa, ẩn dụ và so sánh. Con hổ được miêu tả như một con người có cảm xúc, có tâm trạng nhớ nhung và uất hận.
Tác dụng: Việc sử dụng biện pháp nhân hóa giúp con hổ trở nên gần gũi hơn với con người, từ đó thể hiện rõ ràng nỗi đau khổ, nhớ nhung và uất hận của nó. Đồng thời, nó cũng làm nổi bật lên sự đối lập giữa quá khứ và hiện tại, giữa sự tự do và sự giam cầm.
Câu 6. Nêu chủ đề, cảm hứng chủ đạo và thông điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc.
Chủ đề: Sự đối lập giữa tự do và tù túng, giữa quá khứ huy hoàng và hiện tại đau khổ.
Cảm hứng chủ đạo: Nỗi nhớ về quá khứ oai hùng và niềm đau khi phải sống trong cảnh giam cầm, mất tự do.
Thông điệp: Tự do là điều quý giá nhất của mỗi sinh vật, và mất đi tự do là mất đi tất cả những gì đáng sống.
Câu 7. Phát biểu cảm nhận của em về cách xưng hô và tình cảm, cảm xúc của con hổ qua âm điệu của thể thơ tám chữ trong bài thơ.
Cách xưng hô: Con hổ tự xưng “ta”, thể hiện sự oai phong, quyền lực của nó trong quá khứ, nhưng đồng thời cũng thể hiện sự cô đơn, uất hận trong hiện tại.
Tình cảm, cảm xúc: Con hổ thể hiện một cách rõ ràng nỗi nhớ nhung, tiếc nuối và uất hận về quá khứ tự do. Thể thơ tám chữ với nhịp điệu chậm rãi, trầm buồn càng làm nổi bật cảm xúc đau khổ, tiếc nuối của con hổ.
Câu 8. Bảng biểu: Sự phù hợp giữa các yếu tố hình thức và nội dung của văn bản
| Yếu tố hình thức | Đặc điểm | Sự phù hợp trong việc biểu đạt nội dung |
| Thể thơ | Các dòng thơ tám chữ, gieo vần thành từng cặp liên tiếp, có nhịp điệu rõ ràng | Phù hợp để biểu đạt sự trang trọng, mạnh mẽ, và nỗi nhớ sâu sắc của con hổ |
| Hình ảnh, từ ngữ | Hình ảnh mạnh mẽ, sinh động về rừng già, từ ngữ gợi cảm, tạo nên bức tranh thiên nhiên hùng vĩ | Diễn tả được nỗi nhớ về quá khứ huy hoàng và sự đối lập với hiện tại tẻ nhạt |
| Biện pháp tu từ | Ẩn dụ, nhân hóa, so sánh, điệp từ | Tạo nên chiều sâu cảm xúc, khắc họa tâm trạng phẫn uất và khát vọng tự do của con hổ |
| Vần, nhịp | Vần liên tiếp, nhịp thơ chậm rãi hoặc dồn dập tùy từng đoạn | Nhấn mạnh cảm xúc, tâm trạng bất an, và sự mãnh liệt trong nỗi nhớ của con hổ |
Với những hướng dẫn Soạn bài Nhớ rừng – Lớp 9 – Chân trời sáng tạo chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
