Soạn bài Viết bài nghị luận về một vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ

Hướng dẫn soạn bài Viết bài nghị luận về một vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ Ngữ văn 12 tập 1 Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về bài học này.

Định hướng

1.1 Viết bài nghị luận về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ

Khi viết một bài nghị luận về tuổi trẻ, điều quan trọng là phải trình bày quan điểm và đánh giá của mình về những vấn đề thiết thực và ý nghĩa, như lối sống, khát vọng, và cống hiến của thế hệ trẻ. Để đạt được điều này, cần phải nêu rõ quan điểm, đồng thời đưa ra những lý lẽ và bằng chứng thuyết phục.

Tuổi trẻ thường được xem là giai đoạn của sự nhiệt huyết và đầy ắp tiềm năng. Những đặc điểm nổi bật của tuổi trẻ bao gồm sự sáng tạo, tinh thần cống hiến và khát vọng vươn lên. Những phẩm chất này không chỉ giúp thanh niên đạt được thành công cá nhân mà còn góp phần vào sự phát triển của xã hội. Tuy nhiên, cũng không thể phủ nhận rằng tuổi trẻ đôi khi đối mặt với những thách thức như sự bốc đồng, thiếu kiên nhẫn, và những áp lực từ xã hội. Đây là những khía cạnh cần được xem xét một cách công bằng và sâu sắc.

Để có cái nhìn toàn diện về vấn đề, cần đánh giá trong bối cảnh thời đại và văn hóa cụ thể. Mỗi thế hệ trẻ có những đặc điểm riêng biệt liên quan đến thời điểm và điều kiện sống của họ. Do đó, việc nhìn nhận phải bao gồm sự đa dạng và sự phát triển của từng cá nhân cũng như cộng đồng. Điều này giúp tránh cái nhìn phiến diện và đảm bảo đánh giá được thực chất và công bằng.

Cuối cùng, khi thảo luận về bất kỳ vấn đề nào liên quan đến tuổi trẻ, hãy chỉ ra ý nghĩa và bài học từ vấn đề đó. Những hiểu biết và phân tích sâu sắc không chỉ giúp chúng ta nhận thức rõ hơn về thế hệ trẻ mà còn khuyến khích mỗi cá nhân tự hoàn thiện mình, góp phần xây dựng một tương lai tươi sáng hơn.

1.2. Để viết bài văn nghị luận về một vấn đề của tuổi trẻ, cần chú ý:

• Xác định rõ mục đích của bài viết, chẳng hạn như nâng cao nhận thức, khuyến khích hành động, hoặc phân tích vấn đề. Mục đích này sẽ định hướng cách tiếp cận và trình bày của bạn.
• Lựa chọn một vấn đề cụ thể và quan trọng đối với tuổi trẻ, như áp lực học tập hoặc khát vọng nghề nghiệp. Đảm bảo vấn đề đó phổ biến và có ảnh hưởng lớn, và xác định dựa trên sự phổ biến và dữ liệu sẵn có.
• Nghiên cứu thông tin đầy đủ và chính xác về vấn đề. Sử dụng số liệu, nghiên cứu và các nguồn tin cậy để có cái nhìn rõ ràng và chi tiết.
• Xem xét vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau, bao gồm cả mặt tích cực và tiêu cực. Điều này giúp bạn có cái nhìn toàn diện và cân nhắc hơn.
• Tránh bị ảnh hưởng bởi các định kiến hay quan điểm có sẵn. Hãy đưa ra phân tích dựa trên thông tin đã thu thập và quan điểm cá nhân của bạn.
• Bám sát cấu trúc văn bản nghị luận với mở bài, thân bài và kết luận. Mở bài giới thiệu vấn đề, thân bài phân tích và đưa ra luận điểm, kết luận tổng kết và nhấn mạnh ý nghĩa.

Thực hành

2.1. Thực hành viết theo các bước

Đề bài: Trong đoạn trích từ “Nhật kí Đặng Thuỳ Trâm,” có viết: “Những năm tháng tuổi trẻ của tôi đã nhuốm đầy mồ hôi, nước mắt, và máu của cả những người đang sống lẫn những người đã ngã xuống. Chính trong những thử thách gian khổ của chiến trường, tuổi trẻ của tôi đã trở nên kiên cường. Cảm xúc tuổi trẻ của tôi cũng bị đốt cháy bởi ngọn lửa căm thù không ngừng. Tuy nhiên, có lẽ mùa xuân của tuổi trẻ cũng được tô thêm màu sắc bởi những ước mơ và tình yêu vẫn ánh lên trong ánh mắt của chúng tôi.”

Từ đoạn trích trên, bạn nghĩ gì về tinh thần sống của tuổi trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến bảo vệ Tổ quốc? Và từ đó, hãy bàn luận về tinh thần sống của thế hệ trẻ ngày nay.

a) Chuẩn bị

• Đọc kỹ đề bài để hiểu rõ vấn đề cần thảo luận, xác định các thao tác lập luận cần thiết và phạm vi dẫn chứng cần sử dụng.
• Tìm đọc tác phẩm “Nhật kí Đặng Thuỳ Trâm” cùng với các tài liệu về lịch sử, văn học, và điện ảnh liên quan đến chiến tranh cách mạng Việt Nam. Trao đổi với những người đã sống qua những năm tháng gian khổ trong cuộc kháng chiến.
• Liên hệ với kinh nghiệm, quan sát và suy nghĩ của bản thân về lối sống của thanh niên trong bối cảnh hiện tại của đất nước.

b) Tìm ý và lập dàn ý

• Xây dựng dàn ý cho bài viết với ba phần: mở bài, thân bài, và kết bài.

c) Viết

• Viết bài văn dựa trên dàn ý đã lập. Có thể trình bày theo cách khác, nhưng phải hợp lý.
• Trong quá trình viết, nếu cần có thể bổ sung ý mới, nhưng phải phù hợp với chủ đề và logic của bài viết.
• Kết hợp các thao tác lập luận và phương thức biểu đạt để làm cho bài viết trở nên sinh động và hấp dẫn.
• Đảm bảo các dẫn chứng là chính xác và dựa trên nguồn tin cậy.

Bài mẫu tham khảo:

Lẽ sống là mục tiêu cao cả nhất mà mỗi người theo đuổi, giống như một lý tưởng – ngọn đèn dẫn lối giúp con người định hướng và thúc đẩy phát triển. Đặc biệt đối với thanh niên, việc tìm ra một lý tưởng sống là rất quan trọng. Dù trong thời kháng chiến hay thời bình, thanh niên đều có lý tưởng để theo đuổi, tuy nhiên, lẽ sống của các thế hệ ở những thời kỳ khác nhau có thể khác biệt.

Trong những năm kháng chiến bảo vệ Tổ quốc, lẽ sống của thanh niên Việt Nam là sự hy sinh để bảo vệ đất nước và giành lại độc lập, tự do cho nhân dân.

Như được nhắc đến trong “Nhật kí Đặng Thùy Trâm,” “tuổi trẻ đã bị đốt cháy bởi ngọn lửa căm thù” và “tuổi trẻ đã thấm đẫm mồ hôi, nước mắt, máu xương.” Đây là hình ảnh của một thế hệ thanh niên sẵn sàng hy sinh tất cả trong cuộc chiến. Họ gạt bỏ những mong muốn cá nhân để theo đuổi lý tưởng chung của dân tộc: độc lập và tự do. Dù phải đối mặt với nhiều khó khăn và hi sinh, họ vẫn kiên cường và quyết tâm, và đó chính là lẽ sống của thế hệ thanh niên thời chống Mỹ.

Thời kỳ kháng chiến chống Pháp cũng vậy, nhiều tác phẩm đã mô tả tinh thần của tuổi trẻ trong chiến tranh. Ví dụ, trong bài thơ “Tây Tiến,” đoàn quân Tây Tiến chủ yếu là sinh viên, học sinh tình nguyện tham gia chiến đấu. Họ sẵn sàng đối mặt với nguy hiểm, sống trong điều kiện thiếu thốn và khổ cực, nhưng không gì có thể làm giảm đi ý chí kiên cường của họ, được nuôi dưỡng bởi lý tưởng cách mạng.

Bài thơ “Ngã ba Đồng Lộc” của Huy Cận cũng thể hiện rõ lẽ sống của thế hệ thanh niên thời kháng chiến. Các cô gái ở ngã ba Đồng Lộc hy sinh tuổi thanh xuân của mình để đảm bảo con đường thông suốt cho sự nghiệp giải phóng. Họ kiên nhẫn chờ đợi để lấp hố bom, hoàn thành nhiệm vụ trước khi được yên lòng.

Với tinh thần nhiệt huyết của tuổi trẻ, họ sẵn sàng xả thân vì lý tưởng của Đảng và sự nghiệp giải phóng dân tộc, sống và chiến đấu vì độc lập tự do của Tổ quốc. Lẽ sống của họ là dâng hiến cuộc đời cho Tổ quốc, đúng như tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh.”

Trong thời đại hòa bình hiện nay, lẽ sống của thế hệ trẻ có sự thay đổi. Mỗi người có thể theo đuổi lý tưởng riêng, như khát vọng thể hiện bản thân, đóng góp cho gia đình và cộng đồng.

Tuy nhiên, sự phát triển của nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế mang đến nhiều cám dỗ, khiến thanh niên dễ đánh mất bản ngã. Một số thanh niên có thể thờ ơ với sự phát triển của đất nước và lý tưởng cách mạng, thậm chí có thể chống phá hoặc thiếu ước mơ. Vì vậy, cần phải cảnh giác với các âm mưu diễn biến hòa bình và xây dựng cho mình một lý tưởng sống cao đẹp, đóng góp cho sự phát triển của quê hương.

Lẽ sống của thanh niên trước đây là hy sinh tuổi thanh xuân cho độc lập và tự do của Tổ quốc, trong khi lẽ sống của thanh niên hôm nay là xây dựng một Việt Nam hùng mạnh, sánh vai với các cường quốc. Dù là thế hệ nào, lý tưởng vẫn chung một mục tiêu: độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Mỗi người, đặc biệt là thanh niên, cần nỗ lực phấn đấu, vượt qua khó khăn, và không ngừng học hỏi để xây dựng quê hương đất nước.

Như Bác Hồ đã dạy: 

“Không có việc gì khó

Chỉ sợ lòng không bền 

Đào núi và lấp biển 

Quyết chí ắt làm nên.” 

Dù ở thời đại nào, thanh niên cũng cần một lý tưởng sống tốt đẹp để theo đuổi và xây dựng.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Thực hiện theo các yêu cầu đã được nêu trong Bài 1, phần Viết, mục d (trang 39 – 40); so sánh với dàn ý đã lập cho đề văn này để rà soát và hoàn thiện bài viết.

2.2. Rèn luyện kĩ năng viết: Thao tác giải thích

a) Phương pháp

Trong việc viết văn nghị luận, giải thích là một bước quan trọng giúp người đọc hiểu rõ vấn đề trước khi đi vào chứng minh hoặc bình luận. Giải thích bao gồm việc trình bày các lý lẽ để làm sáng tỏ luận đề hoặc luận điểm mà người viết đề xuất. Đây là cơ sở để đưa ra các bằng chứng trong bài viết. Để viết một đoạn văn giải thích, người viết thường phải làm rõ một khái niệm hoặc vấn đề bằng cách trả lời các câu hỏi như: Nó là gì? Tại sao lại như vậy? Nguyên nhân là gì? Có ý nghĩa gì?

b) Bài tập

Viết đoạn văn giải thích ý nghĩa của nhan đề “Quyết định khó khăn nhất” (Võ Nguyên Giáp) hoặc “Khúc tráng ca nhà giàn” (Xuân Ba).

Bài mẫu tham khảo:

Võ Nguyên Giáp, một nhân vật kiệt xuất của cách mạng Việt Nam, đã ghi dấu ấn sâu đậm qua tác phẩm “Quyết định khó khăn nhất”. Đoạn trích này đề cập đến một sự kiện quan trọng trong chiến dịch Điện Biên Phủ, một bước ngoặt lớn trong cuộc kháng chiến. Nhan đề “Quyết định khó khăn nhất” không chỉ trực tiếp phản ánh chủ đề mà còn làm rõ nội dung của văn bản. Cụ thể, nhan đề này nhấn mạnh việc thay đổi chiến lược tác chiến, và toàn bộ văn bản xoay quanh các cuộc họp quan trọng nhằm đưa ra quyết định cuối cùng về vấn đề này. Nhan đề không chỉ giúp người đọc nhanh chóng hiểu được trọng tâm của văn bản mà còn khơi gợi sự tò mò về quyết định mang tính chất then chốt này. Dù có vẻ đơn giản, nhan đề “Quyết định khó khăn nhất” lại chứa đựng nhiều ý nghĩa, vừa giúp xác định nội dung chính, vừa thu hút sự chú ý và làm nổi bật sự quan trọng của quyết định trong lịch sử dân tộc.

Với những hướng dẫn soạn bài Viết bài nghị luận về một vấn đề có liên quan đến tuổi trẻ Ngữ văn 12 tập 1 Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của bài học này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.