Soạn bài Viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện, kí hoặc kịch – Ngữ văn lớp 12 Chân trời sáng tạo (Tập 1)
Hướng dẫn soạn bài Viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện, kí hoặc kịch – Ngữ văn lớp 12 Chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Phân tích và so sánh ngữ liệu tham khảo
Đọc và phân tích hai tác phẩm: “Người lái đò Sông Đà” của Nguyễn Tuân và “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Xem xét những điểm tương đồng và khác biệt giữa chúng qua thể loại và phong cách.
Giới thiệu về tác phẩm, tác giả, thể loại và vấn đề nghị luận.
Luận điểm làm rõ sự tương đồng giữa hai tác phẩm.
Tương đồng giữa hai tác phẩm:
- Sự tương đồng trong việc lựa chọn thể loại và đề tài
- Sự tương đồng trong việc phát hiện những nét đặc sắc của dòng sông
Luận điểm chỉ ra sự khác biệt giữa hai tác phẩm:
- Sự khác biệt trong cách quan sát và miêu tả đối tượng
- Sự khác biệt trong cách sử dụng kiến thức và ngôn từ
- Sự khác biệt trong việc thể hiện cái tôi của tác giả qua tùy bút
Đánh giá chung về giá trị của hai tác phẩm và mở rộng thêm vấn đề nghị luận. Khẳng định giá trị chung của cách viết tùy bút của hai tác giả
Trả lời câu hỏi
Câu 1: Đề tài bài viết đã được xác định rõ ràng qua các cụm từ nào trong nhan đề và các đoạn mở bài, kết bài?
Trả lời:
- Nhan đề: “Những điểm tương đồng và khác biệt”
- Mở bài: “Sự tương đồng và khác biệt trong lối viết giữa hai tác giả”
- Kết bài: “Hai tác phẩm cũng cho thấy… dù…”
Câu 2: Các tiêu chí nào được tác giả sử dụng để so sánh và đánh giá hai tác phẩm?
Trả lời:
- Thể loại
- Đề tài
- Cách quan sát và miêu tả đối tượng
- Cách sử dụng kiến thức đời sống
- Ngôn từ
- Cái “tôi” trữ tình
Câu 3: Nhận xét về cách sử dụng lí lẽ và bằng chứng khi so sánh và đánh giá hai tác phẩm.
Trả lời:Khi đưa ra luận điểm, tác giả luôn kết hợp lí lẽ và bằng chứng cụ thể trong văn bản.
VD: Khi phân tích sự khác biệt trong việc miêu tả dòng sông:
Nguyễn Tuân nhấn mạnh vẻ đẹp tự nhiên hùng vĩ của sông Đà: “hung bạo”, cuộc sống kịch tính…
Hoàng Phủ Ngọc Tường lại chú trọng vẻ đẹp văn hóa trữ tình: “thiên tính nữ”, nữ tính man dại của cô gái Di gan…
Câu 4: Một số mẫu câu thường dùng để làm rõ sự tương đồng/khác biệt giữa hai tác phẩm là gì?
Trả lời:
- Sự tương đồng trong thể loại và đề tài…
- Tuy nhiên, hai bài viết mang hai phong cách khác nhau.
- Nét khác biệt trong cách quan sát và miêu tả
- Đặc điểm riêng trong cách sử dụng kiến thức và ngôn từ
Câu 5: Những lưu ý gì khi viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm văn học?
Trả lời:
Làm rõ các điểm tương đồng và khác biệt giữa hai tác phẩm bằng cách sử dụng các mẫu câu so sánh như: “nếu… thì…”, “tác phẩm A cho thấy… còn tác phẩm B…”, “trong khi tác phẩm A… thì tác phẩm B…”
Duy trì thái độ khách quan, tránh lối diễn đạt cảm tính và chủ quan khi so sánh và đánh giá.
Thực hành viết theo quy trình
Đề bài (trang 96 SGK Ngữ văn 12 Tập 1): Viết một bài văn nghị luận so sánh và đánh giá hai tác phẩm văn học, bao gồm truyện, kí, hoặc kịch, mà theo bạn có những điểm tương đồng hoặc khác biệt đáng chú ý.
Bước 1: Chuẩn bị Viết
Trước khi bắt tay vào viết, bạn cần thực hiện các bước chuẩn bị tương tự như những bài viết trước. Với đề bài có phạm vi rộng, cần xác định rõ mục đích của việc so sánh để định hình đề tài cụ thể. Ví dụ:
So sánh tùy bút “Người lái đò Sông Đà” (Nguyễn Tuân) và “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” (Hoàng Phủ Ngọc Tường) qua thể loại và phong cách.
Phân tích vai trò và tác dụng của yếu tố kì ảo trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” (Nguyễn Dữ) và “Trên đỉnh non Tản” (Nguyễn Tuân).
Bước 2: Tìm Ý và Lập Dàn Ý
Đặt câu hỏi để xác định mục đích so sánh: Bạn so sánh hai tác phẩm nhằm mục đích gì? (Chỉ ra điểm tương đồng/khác biệt; Đúc kết đặc trưng của thể loại; Phân tích sự phát triển trong sáng tác của tác giả; Xác định điểm kế thừa và sáng tạo trong tác phẩm).
Trả lời câu hỏi về các điểm tương đồng và khác biệt giữa hai tác phẩm về nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật. Tìm hiểu nguyên nhân và ý nghĩa của sự tương đồng/khác biệt đó.
Chẳng hạn, khi tìm ý cho bài viết, có thể phân tích sự khác biệt trong cách chọn đề tài, thể loại, cách quan sát và miêu tả, cách sử dụng ngôn từ, và thể hiện cái tôi của tác giả. Dựa trên những điểm đó, đánh giá sự đóng góp của từng tác giả và giải thích sự khác biệt trong phong cách viết của họ.
Có nhiều cách để tổ chức và sắp xếp ý tưởng vào dàn ý. Bạn có thể chọn cách sắp xếp theo các luận điểm tương đồng trước, sau đó là khác biệt, hoặc kết hợp tương đồng và khác biệt trong từng khía cạnh của hai tác phẩm như đề tài và bút pháp nghệ thuật.
Bước 3: Viết Bài
Khi viết bài, lưu ý:
Nêu rõ những điểm tương đồng và khác biệt giữa hai tác phẩm bằng cách sử dụng các mẫu câu so sánh như: “nếu… thì…”; “Tác phẩm A cho thấy… còn tác phẩm B…”; “Trong khi tác phẩm A… thì tác phẩm B…”
Duy trì thái độ khách quan, tránh lối diễn đạt cảm tính và chủ quan khi so sánh và đánh giá (tránh so sánh theo hướng hạ thấp tác phẩm này để nâng cao tác phẩm kia).
Bài viết tham khảo:
Tại những góc nhìn khác nhau của nghệ thuật, chúng ta khám phá hiện thực với các chiều sâu và góc khuất của nó. Thạch Lam và Nguyễn Minh Châu cung cấp cho chúng ta những bức tranh hiện thực khác nhau. Thạch Lam khắc họa phố huyện nghèo với ánh sáng lờ mờ, thể hiện sự mỏi mệt và chán nản của con người trong thời kỳ đất nước chưa độc lập. Trong khi đó, Nguyễn Minh Châu mô tả cảnh con thuyền ngoài xa đẹp và bình yên, nhưng sự thật ẩn sau là một hiện thực đau đớn, thể hiện những vấn đề sâu xa về xã hội và nhân văn sau khi đất nước giành lại độc lập.
Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa
Với những hướng dẫn soạn bài Viết bài văn nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện, kí hoặc kịch – Ngữ văn lớp 12 Chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
