Soạn bài Hai đứa trẻ – Ngữ văn lớp 12 chân trời sáng tạo (Tập 1)

Hướng dẫn soạn bài Hai đứa trẻ – Ngữ văn lớp 12 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 40 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Khi bạn mong chờ điều gì đó quan trọng với bản thân, cảm xúc của bạn thường như thế nào? Hãy chia sẻ cảm xúc của bạn với các bạn trong lớp.

Trả lời: Khi mong đợi một sự kiện hay điều gì đó quan trọng, tôi thường cảm thấy hồi hộp và hào hứng, và tôi không ngừng nghĩ về nó, tưởng tượng những gì có thể xảy ra.

Đọc văn bản

1, Theo dõi: Hãy chú ý các từ ngữ và hình ảnh được dùng để mô tả cảnh hoàng hôn trong phần văn bản này.

Từ ngữ và hình ảnh mô tả cảnh hoàng hôn: tiếng trống thu không, ánh sáng phương tây đỏ rực như lửa, những đám mây hồng như những viên than sắp tàn, tiếng ếch nhái kêu, tiếng muỗi vo ve, và các âm thanh khác.

2, Suy luận: Chi tiết này cho thấy hoạt động buôn bán của người dân phố huyện như thế nào?

Chi tiết này cho thấy việc buôn bán ở phố huyện rất ế ẩm và khó khăn, với lượng khách hàng ít ỏi và ít có người mua hàng.

3, Suy luận: Qua chi tiết này, bạn hiểu thêm điều gì về nhân vật Liên?

Nhân vật Liên là một cô gái trưởng thành và chăm chỉ, luôn quan tâm và lo lắng cho gia đình.

4, Theo dõi: Bầu trời đêm và không gian phố huyện trong đoạn văn này được miêu tả qua điểm nhìn của ai?

Bầu trời đêm và không gian phố huyện trong đoạn văn này được miêu tả qua điểm nhìn của người kể chuyện.

5, Chú ý tâm trạng và cảm xúc của chị em Liên khi đoàn tàu đến

Khi đoàn tàu đến, tâm trạng của Liên và An là:

Liên vội vàng đánh thức An, lo lắng không muốn bỏ lỡ điều gì quan trọng.

Liên ngắm nhìn và cảm nhận “các toa đèn sáng rực, chiếu sáng cả con đường”, cô cảm thấy xúc động và lặng lẽ mơ về “Hà Nội xa xôi, Hà Nội rực rỡ và nhộn nhịp”.

Khi nhìn những đoàn tàu vụt qua phố huyện, Liên như được mở ra một thế giới mới đầy màu sắc và sôi động hơn.

Sau khi đọc

Nội dung chính: Tác phẩm phản ánh cuộc sống khó khăn và tăm tối của cư dân phố huyện nghèo trước Cách mạng tháng Tám, đồng thời thể hiện sự cảm thông, thương xót và trân trọng của tác giả Thạch Lam đối với những số phận nghèo khổ.

Câu 1 (trang 46 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Tóm tắt nội dung câu chuyện và chỉ ra đặc điểm về cách xây dựng cốt truyện trong “Hai đứa trẻ”.

Tóm tắt:

Truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam kể về cuộc sống của hai chị em Liên và An trong một phố huyện nghèo khó. Trước đây, hai chị em từng sống trong sự đầy đủ ở Hà Nội, nhưng khi gia đình gặp khó khăn, họ phải chuyển đến phố huyện và sống một cuộc sống khó nhọc. Hằng ngày, hai chị em trông coi cửa hàng tạp hóa bên bến tàu. Trong một buổi chiều tối, Liên cảm thấy sự buồn tẻ và đơn điệu của phố huyện qua hình ảnh những đứa trẻ nhặt nhạnh đồ thừa, và cuộc sống khổ cực của các hàng xóm như chị Tí, bác Siêu, và vợ chồng bác Xẩm. Mặc dù vậy, niềm hy vọng của họ vẫn sáng lên qua việc chờ đợi chuyến tàu đêm, nhưng chuyến tàu chỉ lướt qua nhanh chóng, để lại sự tịch mịch và tối tăm của đêm khuya.

Đặc điểm về cách xây dựng cốt truyện: “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam không có cốt truyện theo kiểu truyền thống với xung đột và biến cố. Cốt truyện chủ yếu là mô tả cuộc sống hàng ngày của phố huyện qua một buổi chiều và tối. Truyện không có tình huống gay cấn hay mâu thuẫn, mà tập trung vào việc ghi lại những diễn biến nhẹ nhàng của thời gian và cảm xúc của nhân vật trong một không gian tăm tối và nghèo nàn.

Câu 2 (trang 46 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Bức tranh phố huyện được tác giả miêu tả theo trình tự nào và có đặc điểm gì? Ý nghĩa của việc miêu tả bức tranh ấy trong văn bản là gì?

Trả lời:

Trình tự miêu tả: Bức tranh phố huyện được mô tả theo trình tự thời gian tuyến tính, gồm ba phần chính: cảnh chiều tàn (chợ vắng), cảnh đêm đến và cảnh đêm khuya.

Đặc điểm: Toàn bộ bức tranh phố huyện được nhìn qua cảm nhận của Liên, một cô bé nhạy cảm và đa cảm. Việc miêu tả này tạo ra một chất trữ tình cho câu chuyện, phản ánh tâm trạng buồn bã, mơ hồ của Liên và cảm nhận về cuộc sống nghèo khổ. Cảnh chiều xuống với sự tĩnh lặng của chợ, cảnh đêm với sự mong đợi chuyến tàu, và cảnh đêm khuya với sự tịch mịch đều góp phần làm nổi bật sự nghèo nàn và sự khao khát về điều tốt đẹp hơn trong cuộc sống.

Câu 3 (trang 46 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Xác định ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản và cho biết tác dụng của ngôi kể, điểm nhìn ấy trong việc khắc họa nhân vật, thể hiện chủ đề và cảm hứng của tác phẩm.

Trả lời:

Ngôi kể: Ngôi thứ ba

Điểm nhìn: Điểm nhìn trần thuật được đặt vào nhân vật Liên.

Tác dụng: Việc sử dụng ngôi kể thứ ba và điểm nhìn của Liên giúp tác giả khai thác sâu sắc tâm trạng và cảm xúc của nhân vật. Điều này làm cho các chi tiết về cuộc sống và tâm trạng của Liên trở nên rõ nét và chân thực hơn, đồng thời thể hiện chủ đề về cuộc sống nghèo khổ và niềm hy vọng mỏng manh trong một xã hội tăm tối.

Câu 4 (trang 46 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Nêu và phân tích ý nghĩa:

Một số câu văn, đoạn văn sử dụng kết hợp yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm:

“Liên ngồi bên cửa sổ, mắt nhìn ra đường phố hẻo lánh, trong lòng dâng lên cảm giác buồn bã và mơ hồ không nói nên lời.”

“Những ánh đèn lấp lánh từ đoàn tàu làm cho Liên cảm thấy trái tim mình chùng xuống, và khát khao về một thế giới khác tươi sáng hơn.”

Ý nghĩa: Những câu văn trên kết hợp giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm để thể hiện tâm trạng của nhân vật Liên. Cảm giác buồn bã, mơ hồ và khát khao một cuộc sống tốt đẹp hơn được làm nổi bật qua việc mô tả cảnh vật và trạng thái cảm xúc của Liên. Sự kết hợp này không chỉ giúp người đọc cảm nhận rõ hơn nỗi lòng của nhân vật mà còn làm nổi bật sự mâu thuẫn giữa thực tại tăm tối và mong ước về một tương lai tươi sáng.

Một số hình ảnh, chi tiết xuất hiện nhiều lần trong văn bản:

• Hình ảnh phố huyện
• Hình ảnh đoàn tàu
• Hình ảnh con người ở phố huyện

Ý nghĩa: Các hình ảnh này xuất hiện nhiều lần nhằm nhấn mạnh sự đối lập giữa cuộc sống buồn tẻ, nghèo nàn của phố huyện và những khoảnh khắc mong chờ hy vọng qua sự xuất hiện của đoàn tàu. Hình ảnh phố huyện với nhịp sống u ám, đoàn tàu với sự rực rỡ và nháy mắt vội vã, và các nhân vật quanh Liên đều góp phần làm nổi bật cảm xúc xót xa, đồng cảm của tác giả với số phận những con người nhỏ bé và cuộc sống đầy thử thách của họ.

Câu 5 (trang 46 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Theo bạn, truyện “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam được viết theo phong cách sáng tác nào? Dựa vào đâu để bạn khẳng định như vậy?

Trả lời:

Truyện “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam được viết theo phong cách lãng mạn và hiện thực.

Phong cách hiện thực: Thể hiện qua sự miêu tả chân thực về cuộc sống nghèo khổ và tăm tối của phố huyện, cùng với những số phận kém may mắn của người dân nơi đây.

Phong cách lãng mạn: Biểu hiện qua cảnh đợi tàu đêm với sự chờ đợi đầy mơ mộng và cảm xúc sâu lắng của nhân vật Liên, đồng thời tạo ra một bức tranh huyền ảo về niềm hy vọng và khao khát về một cuộc sống tươi sáng hơn.

Câu 6 (trang 46 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Một tác phẩm văn học có giá trị thẩm mĩ và nhân văn thường đánh thức ở người đọc ít nhất một điều gì đó sâu xa, tốt đẹp trong tư tưởng, tình cảm. Đối với bạn, “Hai đứa trẻ” có khả năng đánh thức như vậy không? Vì sao?

Trả lời: “Hai đứa trẻ” có khả năng đánh thức những cảm xúc sâu xa và tốt đẹp trong tư tưởng và tình cảm của người đọc bởi vì tác phẩm phản ánh chân thực sự bi kịch và nỗi đau của những số phận nhỏ bé, nghèo khổ trong xã hội. Qua diễn biến tâm trạng của nhân vật Liên và sự miêu tả cuộc sống tăm tối của phố huyện, tác phẩm giúp người đọc cảm nhận được sự đồng cảm sâu sắc và lòng thương xót đối với những con người bị lãng quên. Tác phẩm khơi dậy ý thức về giá trị nhân văn và sự cảm thông đối với số phận con người trong hoàn cảnh khó khăn.

Câu 7 (trang 46 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Tìm hiểu thêm về các tác giả sáng tác theo phong cách lãng mạn, phong cách hiện thực trong văn học Việt Nam giai đoạn 1930 – 1945 và hoàn tất bảng bằng cách đánh dấu xác định phong cách sáng tác của tác phẩm, tác giả trong văn bản (làm vào vở) và lí giải:

Trả lời:

Lí giải:

Phong cách sáng tác Thạch Lam:

• Phong cách lãng mạn: Thạch Lam thường tạo ra các bức tranh đầy cảm xúc và màu sắc tươi đẹp về cuộc sống thường nhật, nhấn mạnh vẻ đẹp và cảm xúc lãng mạn trong những hoàn cảnh đơn giản.
• Phong cách hiện thực: Đồng thời, tác giả cũng không ngần ngại phản ánh những khó khăn và nỗi khổ của cuộc sống thực tế, mang đến một cái nhìn chân thật và sâu sắc về đời sống xã hội.
• Sự kết hợp này giúp tác phẩm vừa thể hiện được vẻ đẹp trữ tình, vừa phản ánh hiện thực xã hội một cách rõ nét.

Phong cách sáng tác Vũ Trọng Phụng:

• Phong cách hiện thực: Vũ Trọng Phụng nổi bật với sự phản ánh chân thực và phê phán sâu sắc những vấn đề xã hội qua các tác phẩm, sử dụng giọng điệu châm biếm và trào phúng để chỉ trích các thói hư tật xấu trong xã hội.
• Tác giả thể hiện sự quan tâm đến các vấn đề xã hội một cách sắc sảo, đồng thời thể hiện sự đồng cảm và nhân ái đối với số phận con người.

Phong cách sáng tác Nam Cao:

• Phong cách hiện thực: Nam Cao tập trung vào việc khám phá sâu sắc tâm lý và đời sống nội tâm của nhân vật, thể hiện những vấn đề xã hội và cá nhân thông qua góc nhìn hiện thực.
• Tác phẩm của Nam Cao thường phản ánh sự phức tạp của đời sống con người, đưa ra những triết lý sâu xa thông qua những chi tiết nhỏ nhặt nhưng có ý nghĩa lớn.

Với những hướng dẫn soạn bài Hai đứa trẻ – Ngữ văn lớp 12 chân trời sáng tạo (Tập 1) chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.