Soạn bài Về chuyện Làng của Kim Lân - Ngữ văn 9 - Cánh diều

Hướng dẫn soạn bài Về chuyện Làng của Kim Lân – Ngữ văn lớp 9 – Cánh diều chi tiết, đưa học sinh vào không gian làng quê Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Tác phẩm không chỉ khắc họa hình ảnh một làng quê yêu nước mà còn làm nổi bật tâm hồn của người nông dân với lòng yêu quê hương đất nước sâu nặng. Qua câu chuyện của ông Hai, Kim Lân đã thành công trong việc thể hiện tình yêu làng, tình yêu nước gắn liền với cuộc sống và số phận của con người.

Đọc hiểu

Câu 1: Người viết đã dựa vào yếu tố nào để phân tích tâm trạng ông Hai?

Trả lời:
Người viết đã dựa vào diễn biến tình huống và chi tiết trong câu chuyện để phân tích tâm trạng của ông Hai. Cụ thể, tác giả đã nhấn mạnh đến những biến chuyển trong cảm xúc của ông Hai khi nghe tin đồn thất thiệt về làng mình. Từ niềm tự hào và tình yêu đối với làng, ông Hai trải qua cảm giác buồn bực, lo lắng, thậm chí là tuyệt vọng khi nghe tin làng mình theo giặc. Người viết còn dựa vào hành động, lời nói và biểu cảm của ông Hai để phân tích sự thay đổi tâm lý phức tạp của nhân vật này.

Câu 2: Chú ý lời văn của người phân tích và lời của tác giả Kim Lân.

Trả lời:
Lời văn của người phân tích thường mang tính chất lý luận, phân tích, và giải thích nhằm làm rõ ý nghĩa của những chi tiết trong truyện. Người phân tích sử dụng các câu văn để giải thích những hành động, suy nghĩ và cảm xúc của ông Hai khi đối diện với tình huống khó khăn.

Lời của tác giả Kim Lân trong truyện thường là những câu tả thực, mô tả cụ thể cảm xúc và tình huống mà nhân vật ông Hai phải trải qua. Kim Lân sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi để khắc họa tâm trạng đau đớn, bế tắc của ông Hai khi phải đối diện với tin đồn về làng mình.

Người phân tích và tác giả Kim Lân phối hợp chặt chẽ, người phân tích dựa vào chi tiết và lời văn của Kim Lân để làm sáng tỏ sự phức tạp trong tâm trạng ông Hai.

Câu 3: Tác giả đã phân tích tình thế nào ở đoạn này?

Trả lời: Tác giả đã phân tích tình thế đặc biệt của ông Hai khi nghe tin làng mình theo Tây. Đây là một tình thế đầy mâu thuẫn và đau khổ đối với ông Hai, khi tình yêu làng quê của ông – nơi chứa đựng bao kỷ niệm, niềm tự hào – bỗng nhiên trở thành nỗi nhục nhã khi làng bị đồn thổi theo giặc. Sự mâu thuẫn giữa lòng yêu nước và tình yêu làng đã làm ông Hai bối rối và khổ sở, không biết nên làm gì trong hoàn cảnh này. Đặc biệt, tác giả nhấn mạnh đến quyết định dứt khoát của ông Hai: dù rất yêu làng, nhưng khi làng đã theo Tây thì ông quyết tâm không quay lại, thậm chí ông cảm thấy phải căm ghét cái làng đó.

Câu 4: Việc so sánh với một số tác phẩm khác ở đây nhằm làm rõ điều gì?

Trả lời: Việc so sánh với một số tác phẩm khác, như các bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu và “Nhớ” của Hồng Nguyên, nhằm làm rõ thêm tình yêu quê hương đất nước sâu sắc và thiêng liêng của những người dân, những người lính trong hoàn cảnh chiến tranh. Tác giả muốn nhấn mạnh rằng, giống như những người lính trong thơ ca cách mạng, ông Hai cũng thể hiện tình yêu quê hương một cách đầy xúc động và cao cả, dù rằng tình yêu ấy phải đối diện với những thử thách lớn lao khi làng của ông bị cho là đã phản bội. Sự so sánh này giúp người đọc hiểu rõ hơn về sức mạnh và ý nghĩa của tình yêu quê hương trong bối cảnh lịch sử đặc biệt.

Câu 5: Bằng chứng ở đây làm sáng tỏ cho ý kiến nào?

Trả lời: Bằng chứng ở đây là đoạn đối thoại giữa ông Hai và con trai khi ông hỏi đứa trẻ xem nó có thích làng Chợ Dầu không và đứa bé trả lời rằng “có”. Điều này làm sáng tỏ cho ý kiến rằng tình yêu làng của ông Hai vẫn sâu sắc và bền chặt, dù ông đang phải đối mặt với tin tức đau lòng rằng làng mình đã theo Tây. Tuy nhiên, ông Hai vẫn duy trì lòng trung thành với kháng chiến và Cụ Hồ, và tình yêu làng của ông đã trở thành tình cảm gắn bó với cách mạng và lòng yêu nước.

Câu 6: Phần 3 này có phải là kết luận của văn bản không?

Trả lời: Phần 3 không phải là kết luận của văn bản mà là phần mở rộng và tổng kết về ý nghĩa của truyện ngắn “Làng” trong văn học cách mạng Việt Nam. Ở đây, tác giả nhấn mạnh rằng “Làng” của Kim Lân là một tác phẩm tiêu biểu trong việc diễn tả tình cảm yêu nước sâu nặng của nhân dân trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Tác giả khẳng định rằng thành công của tác phẩm đến từ việc phản ánh chân thực tình cảm và cuộc sống của người nông dân trong bối cảnh chiến tranh, điều mà nhiều tác phẩm văn học cùng thời cũng đã thực hiện.

Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1. Xác định nội dung chính của ba phần được đánh số trong văn bản trên.

• Phần 1: Phân tích tình yêu làng của ông Hai trong bối cảnh tin đồn làng Chợ Dầu theo Tây. Tác giả nhấn mạnh rằng tình yêu làng của ông Hai vẫn rất sâu đậm, nhưng đã bị thử thách bởi lòng yêu nước và lòng trung thành với cách mạng.
• Phần 2: Phân tích cuộc trò chuyện giữa ông Hai và con trai để làm rõ thêm về tình cảm sâu nặng của ông Hai đối với làng, đồng thời khẳng định lòng trung thành của ông đối với cách mạng và Cụ Hồ. Qua đó, tác giả nêu bật tình cảm yêu nước, lòng trung kiên của nhân vật ông Hai.
• Phần 3: Khẳng định giá trị của truyện ngắn “Làng” trong văn học cách mạng Việt Nam. Tác giả đề cao sự thành công của Kim Lân trong việc phản ánh tình cảm yêu nước và cuộc sống của người nông dân trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.

Câu 2. Qua văn bản “Về truyện Làng của Kim Lân”, tác giả Nguyễn Văn Long đã tập trung làm rõ vấn đề gì? Vấn đề ấy được nêu ở phần nào?

Vấn đề được làm rõ: Tình yêu làng và lòng yêu nước của nhân vật ông Hai trong truyện “Làng” của Kim Lân, cũng như giá trị nghệ thuật và ý nghĩa sâu sắc của truyện ngắn này trong văn học cách mạng Việt Nam.

Phần nêu vấn đề: Vấn đề này được nêu ra từ phần mở đầu và tiếp tục được triển khai và làm rõ qua các phần tiếp theo của văn bản.

Câu 3. Nhận xét về cách nêu và cách triển khai làm rõ luận điểm của người viết ở văn bản trên.

Cách nêu luận điểm: Người viết đã nêu luận điểm một cách rõ ràng và có hệ thống. Từng luận điểm được đưa ra đều gắn liền với các tình tiết cụ thể trong truyện “Làng”, giúp người đọc dễ dàng theo dõi và hiểu được ý kiến của tác giả.

Cách triển khai: Người viết sử dụng cách phân tích chi tiết các đoạn văn trong truyện, kết hợp với các bằng chứng từ lời thoại và hành động của nhân vật. Từ đó, người viết làm sáng tỏ các luận điểm về tình cảm của ông Hai đối với làng, với đất nước, và giá trị nhân văn của tác phẩm.

Câu 4. Để làm rõ vấn đề, người viết đã phân tích những điểm đặc sắc nào của truyện ngắn Làng? Em hiểu thêm được điều gì về truyện “Làng” của Kim Lân sau khi học văn bản trên?

Những điểm đặc sắc phân tích

• Tình yêu làng của ông Hai và sự mâu thuẫn giữa tình yêu làng và lòng trung thành với đất nước.
• Cuộc đối thoại giữa ông Hai và con trai, từ đó làm nổi bật tình cảm chân thành và lòng trung thành của ông Hai với Cụ Hồ và cách mạng.
• Sự thành công của Kim Lân trong việc khắc họa tâm lý nhân vật và phản ánh hiện thực xã hội.

Điều hiểu thêm về truyện “Làng”

Em hiểu rõ hơn về tâm lý phức tạp của nhân vật ông Hai, đặc biệt là sự mâu thuẫn và đau khổ khi phải đối mặt với tin đồn về làng mình. Đồng thời, em cũng nhận thấy tình cảm yêu nước mạnh mẽ và lòng trung thành với cách mạng của ông Hai, qua đó thấy được giá trị nhân văn và nghệ thuật sâu sắc của tác phẩm.

Câu 5. Nêu và phân tích một số câu văn thể hiện cách trình bày khách quan và cách trình bày chủ quan của tác giả trong văn bản “Về truyện Làng của Kim Lân”.

Cách trình bày khách quan:

• “Trong văn học cách mạng Việt Nam đã có nhiều tác phẩm để hiến tặng cảm giác sâu nặng của nhân dân đối với cách mạng và đất nước.”
• Phân tích: Câu này thể hiện sự nhìn nhận chung về văn học cách mạng Việt Nam, không mang tính chất cá nhân mà là sự đánh giá chung của nhiều người.

Cách trình bày chủ quan:

• “Có thể nói, với tấm lòng yêu nước sâu nặng và niềm tự hào về làng quê, ông Hai đã trở thành hình tượng tiêu biểu cho những người nông dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến.”
• Phân tích: Câu này thể hiện ý kiến cá nhân của tác giả, đưa ra nhận định chủ quan về nhân vật ông Hai và giá trị của truyện “Làng”.

Câu 6. Em thích nhất đoạn văn nào trong văn bản trên? Vì sao?

Đoạn văn thích nhất:

“Trong tâm trạng buồn khổ quá mà không thể tả xiết, ông Hai chỉ còn biết thú thật với đứa con nhỏ của mình. Ông nói như để ngỏ lòng mình, như để mình lại mình an cho mình nữa. Đó là tấm lòng trước sau gắn bó với quê hương, một lòng một dạ với đất nước, với Cụ Hồ: ‘Cái lòng bố con ông là như thế đấy, có bao giờ dám đơn sai. Chết thì chết cũng dám đơn sai.'”

Vì sao:

Em thích đoạn văn này vì nó thể hiện một cách rất sâu sắc và chân thật tình cảm yêu nước và lòng trung thành của ông Hai. Câu nói của ông Hai với con trai không chỉ là lời tâm sự mà còn là lời thề với bản thân về lòng trung thành với Cụ Hồ, với đất nước. Đoạn văn này cũng thể hiện rõ nét nhân cách cao đẹp của nhân vật ông Hai, đồng thời khắc họa một cách đầy cảm động tình cảm của người dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến.

Với những hướng dẫn soạn bài Về chuyện “Làng” của Kim Lân – Ngữ văn lớp 9 – Cánh diều không chỉ là câu chuyện về một ngôi làng trong thời kỳ kháng chiến mà còn là bài ca về lòng yêu nước, tình yêu làng quê mộc mạc mà sâu sắc. Tác phẩm đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc về tinh thần dân tộc, đồng thời truyền tải những giá trị nhân văn cao đẹp.