Soạn bài Thuế máu
Hướng dẫn Soạn bài Thuế máu (trích Bản án chế độ thực dân Pháp) SGK Ngữ văn 8 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Câu 1. Nhận xét về cách đặt tên chương, tên các phần trong văn bản.
+ **Thuế máu:** Đây là cái tên chọn lựa bởi tác giả để gợi lên sự dã man và tàn bạo của chính quyền thực dân. Nó không chỉ là một biểu hiện của việc bóc lột đến tận xương tủy mà còn thể hiện số phận bi thảm của những người bản xứ. Đồng thời, cái tên này thể hiện thái độ căm giận và phê phán mạnh mẽ của tác giả đối với hành động áp đặt và những tác động tiêu cực mà thuế máu mang lại cho cộng đồng.
+ **Tên các phần trong văn bản:**
– **Phần một:** “Chiến tranh và người bản xứ”: Tập trung vào thủ đoạn dụ dỗ mộ lính ở các thuộc địa của thực dân Pháp và sự bi thảm của họ trong bối cảnh chiến tranh. Tiếp cận từ góc độ của những người bị ảnh hưởng, phần này thể hiện sự tàn nhẫn của hệ thống thực dân.
– **Phần hai:** “Chế độ lính tình nguyện”: Thảo luận về thủ đoạn dùng vũ lực để bắt lính của thực dân Pháp ở Đông Dương. Phần này làm nổi bật sự tàn ác và độc tài của chính quyền thực dân trong việc ép buộc người bản xứ tham gia chiến tranh.
– **Phần ba:** “Kết quả của sự hi sinh”: Đề cập đến sự tráo trở đê hèn của thực dân Pháp đối với những người lính thuộc địa. Phần này tập trung vào hậu quả của những sự hi sinh và làm lộ rõ thái độ đối xử bất công của chính quyền thực dân.
Tên các phần của chương sách không chỉ là một cách chia nhỏ nội dung mà còn là một biểu hiện của sự mỉa mai và châm biếm của tác giả đối với những chiến thuật và hành động độc ác của thực dân Pháp. Nó thể hiện sự chống đối mạnh mẽ và tinh thần biểu tình của tác giả trước bức tranh khốc liệt của thời kỳ thuế máu.
Câu 2. So sánh thái độ của các quan cai trị thực dân đối với người dân thuộc địa ở hai thời điểm: trước khi có chiến tranh và sau khi chiến tranh xảy ra. Số phận bi thảm của họ được miêu tả như thế nào?
**Thái độ của các quan cai trị đối với người dân thuộc địa**
Trước Chiến tranh
– **Bị gọi:** Bị xem thường, được đặt những biệt danh nhục nhã như “những tên da đen bẩn thỉu” hay “những tên An-nam-mít bẩn thỉu.” Họ bị coi như súc vật và bị đối xử không công bằng.
– **Công việc:** Thường bị áp đặt công việc nhọc nhằn như kéo xe và phải chịu đựng những đòn đánh từ các quan cai trị.
Sau Chiến tranh
– **Được gọi:** Thay đổi thái độ, bắt đầu được gọi là “con yêu” hay “người bạn hiền của các quan cai trị,” có thể làm lính đánh thuê để đảm bảo quyền lợi cho kẻ thông trị. Thái độ này thể hiện sự bịp bợm giả dối của thực dân.
– **Công việc:** Trở thành lính đánh thuê, tham gia vào những cuộc chiến tranh, góp máu cho mục tiêu của các quan cai trị.
**Số phận bi thảm của họ**
– **Không được hưởng quyền lợi:** Người dân thuộc địa không được hưởng tí nào về quyền lợi, mặc dù đã hi sinh và thực hiện những công việc gian khổ.
– **Tách biệt từ gia đình và quê hương:** Phải xa vợ con, quê hương, đối mặt với cuộc sống khắc nghiệt và cô đơn.
– **Làm việc kiệt sức:** Phải tham gia vào những nhiệm vụ đau đớn và nguy hiểm như khắc ra từng miếng phổi, phơi thây trên các bãi chiến trường châu u, hoặc xuống biển bảo vệ tổ quốc của loài thuỷ quái.
– **Kết quả bi thảm:** Họ trở thành những người hi sinh, không bao giờ thấy mặt trời trên quê hương, và sống trong cảnh đau đớn và thiệt hại không thể hồi phục. Sự hy sinh của họ chỉ là để đổi lấy những lợi ích cho người độc tài và thực dân.
Những người bản xứ thực sự trở thành những nạn nhân của chính quyền thực dân, chịu đựng những đau đớn và hy sinh không có lợi ích cho bản thân mình, mà chỉ làm tăng thêm quyền lực và lợi ích cho những người độc tài.
Câu 3. Nêu rõ các thủ đoạn mánh khóe bắt lính của bọn thực dân. Người dân thuộc địa có thực tỉnh nguyện hiến dâng xương máu như lời lẽ bịp bợm của bọn cầm quyền không?
**Thủ đoạn bắt lính của thực dân Pháp**
Bọn thực dân Pháp triển khai các chiến dịch lùng ráp khắp Đông Dương, sử dụng những thủ đoạn tinh vi và tàn bạo nhất để thu được tài chính.
+ **Chọn những người yếu đuối:** Thực dân tìm kiếm những người nghèo, khỏe mạnh, những người không có thế còn thế cô, vì họ hiểu rằng những người này thường không có khả năng tự vệ và không có sự ủng hộ đắc lực.
+ **Áp đặt lựa chọn cho con cái nhà giàu:** Bắt bí họ chọn giữa việc đi lính hoặc phải đóng tiền, nhằm mục đích chủ yếu là tìm kiếm tài chính.
**Thái độ của người bị bắt lính**
Người dân bị bắt lính phản đối việc này và xem đó là một sự bắt buộc, nơi họ tìm mọi cách để trốn thoát.
+ **Bỏ trốn:** Một số người chọn bỏ trốn để tránh việc phải đi lính, đặc tính mạng của mình lên trên hết.
+ **Môi trường lính đánh thuê khó khăn hơn bệnh tật:** Có người tự tạo bệnh tật nặng nhất như bệnh đau mắt toét chảy mủ, vì họ coi đó là lựa chọn tốt hơn so với việc phải làm lính.
**Luận điệu bịp bợm của phủ toàn quyền**
Phủ toàn quyền sử dụng các chiến thuật lừa dối và hứa hẹn để thu hút người đi lính.
+ **Hứa hẹn và thưởng cho người sống sót:** Hứa hẹn phúc lợi cho những người sống sót và truy tặng giải thưởng cho những người hi sinh, nhằm làm cho họ tin tưởng và hài lòng với quyết định của mình.
+ **Lời lẽ tán dương:** Sử dụng lời lẽ tán dương như “tấp nập đầu quân” để mô tả những người đi lính, tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn ngược lại.
**Sự vạch trần của tác giả**
Nguyễn Ái Quốc đặt ra hàng loạt câu hỏi chất vấn để vạch trần sự bịp bợm của thực dân Pháp.
+ **Câu hỏi phản biện:** Đặt những câu hỏi đòi hỏi sự giải thích về những đối sách của chính phủ và làm cho phủ toàn quyền không thể trả lời được, từ đó lộ rõ sự giả dối và không chắc chắn của họ.
Câu 4. Kết quả sự hi sinh của người dân thuộc địa trong các cuộc chiến tranh như thế nào? Nhận xét về cách đối xử của chính quyền thực dân đối với họ sau khi đã bóc lột hết “thuế máu” của họ?
**Sự Đối Xử Đôi Bại của Chính Quyền Thực Dân**
Sau những đổ máu và hi sinh của những người lính, chính quyền thực dân không chỉ không trân trọng, mà còn đối xử với họ như thể họ không có công lao gì.
**1. Trở về với Chế Độ Bản Xứ:**
Sự đối xử thất thường bắt đầu khi những người lính trở về, sau những nỗ lực đổ máu để bảo vệ công lí chính nghĩa. Thay vì được tôn vinh, họ bị đánh đập, kiểm soát vô cớ và trở thành người An-nam-mít bẩn thỉu, mất đi hình tượng “người con yêu, bạn hiền.”
**2. Lột Tả Tất Cả Của Cải:**
Chính quyền thực dân không chỉ hạ đọa họ về tâm hồn mà còn lấy đi tất cả của cải, từ những giá trị vật chất đến những vật kỷ niệm quý báu. Họ trở nên vô cùng nghèo đói, không chỉ về vật chất mà còn về tinh thần.
**3. Đối Xử Như Với Thú Vật:**
Người trở về bị đối xử như thú vật, từ thức ăn đến chỗ ở. Chính quyền không còn nhìn nhận họ như người đã hy sinh cho đất nước mà coi như súc vật không có linh hồn, không có nhân quyền.
**Nhận Xét về Cách Đối Xử:**
Chính quyền thực dân thể hiện sự tráo trở, đê hèn và bỉ ổi trong cách đối xử với những người lính trở về. Họ không những không đền đáp công lao mà còn biến đổi họ thành đối tượng bị đánh đập và bị lột tả đến cảm giác không thể chịu đựng nổi.
**Nhận Xét về Trình Tự Bố Cục:**
Bố cục của văn bản được sắp xếp theo trình tự thời gian, theo dõi sự thay đổi trong đối xử của chính quyền thực dân từ giai đoạn trước chiến tranh, qua chiến tranh và sau chiến tranh. Điều này giúp độc giả theo dõi quá trình biến đổi của chính quyền và cảm nhận sự đau lòng, thất vọng từ những người lính.
Câu 5. Nhận xét về trình tự bố cục, phân tích nghệ thuật châm biếm, đả kích sắc sảo của tác giả qua cách xây dựng hình ảnh, giọng điệu?
**I. Giống Người Hèn Hạ Bẩn Thỉu**
- Kéo Xe Tay Phục Vụ Các Quan Lớn:
– Hình ảnh: Những người lính, người lao động hèn hạ được miêu tả như những kẻ kéo xe tay phục vụ cho các quan lớn, như những công cụ phục vụ cho sự xa hoa và thống trị của quan toàn quyền.
– Tác dụng: Làm nổi bật sự bất công và bóc lột của chính quyền thực dân đối với những người bản xứ.
- Con Yêu, Bạn Thiết Của Các Quan Toàn Quyền:
– Hình ảnh: Sự nhục nhã khi những người đã đổ máu cho vòng nguyệt quế lại bị xem thường, coi thường như còn yêu, bạn hiền của các quan toàn quyền.
– Tác dụng: Chỉ ra sự đối xử phân biệt, làm rõ sự đạo đức giả tạo của chính quyền thực dân.
**Sau Chiến Tranh: Trở Lại Giống Người Hèn Hạ Bẩn Thỉu**
- Bị Lột Hết Tất Cả Các Của Cải và Bị Đối Xử Như Súc Vật:
– Hình ảnh: Họ không chỉ bị mất của cải mà còn bị đối xử như súc vật, bị lừa dối và bóc lột đến tận xương tuỷ.
– Tác dụng: Tô sáng sự thảm thương, lòng thánh người, và bức xúc trước bản chất độc ác và tàn bạo của chính quyền thực dân.
**Nghệ Thuật Châm Biếm Đả Kích**
- Hình Ảnh:
– Sử dụng hình ảnh ví von, ví dụ để làm nổi bật bản chất của chính quyền thực dân.
– “Lấy máu mình tưới những vòng nguyệt quế của các cấp chỉ huy và lẩy xương mình chạm nên những chiếc gậy của các ngài thống chế.”
– “Khi đại hắc đã ngấy thịt đen, thịt vàng…”
- Giọng Diệu:
– Sử dụng giọng điệu hài hước, châm biếm, trào phúng, sắc sảo để làm nổi bật sự mỉa mai, châm biếm đối với chính quyền thực dân.
– “Con yêu, bạn hiền, bảo vệ vương quốc của loài thuỷ quái, lời tuyên bố tình tứ…”
**Nhận Xét và Chỉnh Sửa:**
– Bạn có thể cân nhắc làm cho mô tả hình ảnh và ngôn ngữ châm biếm trở nên chặt chẽ và sắc nét hơn để tăng tính mạnh mẽ và thú vị của văn bản.
Câu 6. Nhận xét về yếu tố biểu cảm trong đoạn trích?
Trong văn bản, yếu tố tự sự và biểu cảm nghị luận xen kẽ một cách chặt chẽ. Biểu cảm được thể hiện thông qua việc lựa chọn chi tiết hình ảnh và cách sử dụng ngôn ngữ. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là sự hiện diện của câu hỏi tu từ và các câu văn chứa đựng căm hờn, làm nổi bật lòng yêu nước và tinh thần kiên quyết.
Với những hướng dẫn Soạn bài Thuế máu (trích Bản án chế độ thực dân Pháp) SGK Ngữ văn 8 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
