Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh
Hướng dẫn Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh ( trích Hoàng Lê Nhất Thống Chí, Ngô gia văn phái )- Ngữ văn 8 Kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 17 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Hãy kể tên một số nhân vật lịch sử mà em biết. Em thích nhất nhân vật nào? Vì sao?
Trả lời:
Tôi hoàn toàn hiểu tại sao bạn thích nhân vật Lê Lợi. Lê Lợi là một vị anh hùng lịch sử nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam, được biết đến chủ yếu qua chiến công “Lê Lợi nước nhà, Minh quân đánh đuổi.” Dưới đây là một số điểm nổi bật về nhân vật này:
- **Chiến công chống Minh:** Lê Lợi là nhà lãnh đạo của cuộc kháng chiến chống lại quân Minh xâm lược vào cuối thế kỷ 14. Anh đã giúp nước nhà giành lại độc lập sau thời kỳ bị chiếm đóng.
- **Chiếm chiếc kiếm Thuận Thiên:** Theo truyền thuyết, Lê Lợi đã nhặt được một thanh kiếm ở hồ Hoàn Kiếm, gọi là “Thuận Thiên” (Con Rùa Vàng), và sử dụng nó để dẫn dắt chiến binh và giành chiến thắng trước quân Minh.
- **Sự minh bạch và sáng tạo:** Lê Lợi được biết đến với sự minh bạch trong lãnh đạo và khả năng sáng tạo trong chiến thuật quân sự, đặc biệt là trong việc sử dụng đồng bào và địa lợi.
- **Thành lập nhà Hậu Lê:** Sau khi đánh bại quân Minh, Lê Lợi lên ngôi làm vua, mở đầu cho triều đại Hậu Lê. Ông đã đưa đất nước vào một giai đoạn ổn định và phát triển.
Đối với mỗi người, lý do thích một nhân vật lịch sử có thể khác nhau, nhưng chắc chắn, những đóng góp của Lê Lợi đã góp phần lớn vào lịch sử và văn hóa Việt Nam.
Câu hỏi 2 (trang 17 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Chia sẻ những hiểu biết của em về người anh hùng Quang Trung – Nguyễn Huệ.
Trả lời:
Quang Trung (hay Nguyễn Huệ) là một nhân vật lịch sử nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam, với những đóng góp quan trọng vào cuối thế kỷ 18. Dưới đây là một số điểm nổi bật về Quang Trung:
- Chiến công chống quân Thanh và Xiêm: Quang Trung đã lãnh đạo quân đội chiến thắng quân Mãn Thanh và quân Xiêm, đánh đổ cả hai chính quyền phản động ở Đàng Trong và Đàng Ngoài. Chiến thắng tại các trận Quyết Thắng (1788) và Rạch Gầm-Xoài Mút (1785) là những chiến tích nổi bật của ông.
- Thực hiện khát vọng thống nhất đất nước: Quang Trung có khát vọng thống nhất đất nước và lập ra một triều đại mới. Ông đã cố gắng thiết lập chính quyền mạnh mẽ và công bằng để đoàn kết dân chúng.
- Cải cách trong quân đội và hành chính: Quang Trung thực hiện nhiều cải cách trong quân đội và hành chính, tăng cường khả năng chiến đấu và quản lý của đất nước.
- Chiến công chống quân Thanh và lập ra triều đại Tây Sơn: Sau chiến thắng lớn tại Rạch Gầm-Xoài Mút, Quang Trung lên ngôi làm Hoàng đế và mở đầu cho triều đại Tây Sơn, một giai đoạn lịch sử quan trọng của Việt Nam.
Quang Trung – Nguyễn Huệ được nhớ đến là một nhà lãnh đạo có tầm nhìn và tài năng quân sự lớn, đặt ra những cơ sở cho sự phục hồi và thống nhất đất nước vào cuối thế kỷ 18. Tuy nhiên, đôi khi có thể có sự chênh lệch trong cách mô tả lịch sử tùy thuộc vào nguồn thông tin và quan điểm của người viết.
Đọc văn bản
Câu 1 (trang 20, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Theo em, kết quả trận đánh giữa quân Tây Sơn và quân Thanh sẽ như thế nào? Dựa vào đâu em dự đoán như vậy?
Phương pháp giải:
Kết quả quân Tây Sơn sẽ thắng dựa vào tài cầm quân của vua Quang Trung, người đã lãnh đạo quân đội của mình với tài năng quân sự xuất sắc. Vua Quang Trung được biết đến với khả năng chiến đấu và chiến thuật lão luyện, đã có những chiến công nổi bật như chiến thắng tại trận Rạch Gầm-Xoài Mút. Sự tài năng lãnh đạo của ông đã đóng góp lớn vào sức mạnh của quân Tây Sơn, giúp họ chiến thắng quân Thanh và thiết lập triều đại Tây Sơn.
Câu 2 (trang 21, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Em có đoán đúng kết quả trận đánh không?
Phương pháp giải:
Theo em, dựa vào bản lĩnh và tài năng lãnh đạo của Quang Trung, em tin rằng quân Tây Sơn sẽ giành chiến thắng và đánh bại quân Thanh. Bản lĩnh của Quang Trung thể hiện trong cách ông đưa ra chiến lược chiến đấu, kết hợp với khả năng tương tác và động viên binh lính. Ông đã hiệu quả trong việc tổ chức quân đội, sử dụng địa lợi và thiết lập chiến thuật linh hoạt để đối mặt với đối thủ mạnh mẽ. Điều này làm tăng khả năng thành công của quân Tây Sơn dưới sự lãnh đạo của Quang Trung trong cuộc chiến với quân Thanh.
Kết quả: Quân Thanh thất bại, rút về nước.
= > Em dự đoán đúng kết quả.
Sau khi đọc
Câu 1 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Đoạn trích có thể chia thành mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần.
Trả lời:
+ Phần 1 (từ đầu đến 25 tháng Chạp năm Mậu Thân (1788)): Quân Thanh xâm lược
+ Phần 2 (tiếp… rồi kéo vào thành): Nghĩa quân Tây Sơn dưới sự dẫn dắt tài ba và chiến lược tài tình của vua Quang Trung đã dành chiến thắng thần tốc.
+ Phần 3 (còn lại): Tình cảnh thảm hại vua Lê Chiêu Thống và sự thất bại của quân Thanh.
Câu 2 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Em hãy liệt kê những nhân vật và sự kiện lịch sử được tác giả đề cập trong văn bản.
Trả lời:
– Nhân vật lịch sử: Vua Quang Trung, Ngô Văn Sở, Nguyễn Văn Tuyết, Nguyễn Thiếp, Hám Hồ Hầu, Trưng Nữ Vương, Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, Trần Hưng Đạo, Lê Thái Tổ, Ngô Thì Nhậm, Sầm Nghi Đống, Tôn Sĩ Nghị, Lê Chiêu Thống…
- Tháng 11/1788: Quân Thanh xâm lược nước ta.
- Ngày 25 tháng Chạp năm 1788, Bắc Bình Vương lên ngôi hoàng đế với niên hiệu là Quang Trung.
- Tối 30 tháng Chạp, Bắc Bình Vương lên đường và hẹn đến ngày mồng 7 năm mới để vào thành Thăng Long mở tiệc ăn mừng.
- Nửa đêm ngày mồng 3 tháng Giêng năm Kỉ Dậu 1789, vua Quang Trung đến làng Hà Hồi, lặng lẽ vây kín làng.
- Mờ sáng ngày mồng 5, quân Thanh tiến sát đến đền Ngọc Hồi.
=> Kết quả là quân Thanh đại bại dưới tay lãnh đạo của vua Quang Trung.
Câu 3 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Tìm những chi tiết tiêu biểu miêu tả thái độ, lời nói và hành động của Bắc Bình Vương khi nghe tin báo quân Thanh xâm lược nước ta. Những chi tiết đó cho thấy đặc điểm tính cách nào của nhân vật?
Trả lời:
Những chi tiết tiêu biểu miêu tả thái độ, lời nói và hành động của Bắc Bình Vương khi nghe tin báo quân Thanh xâm lược nước ta:
- **Tính quyết đoán và hành động nhanh chóng:** Bắc Bình Vương, ngay khi nghe tin báo, tỏ ra giận dữ và liền họp các tướng sĩ, quyết định tự mình cầm quân đi ngay, thể hiện tính quyết đoán và sẵn sàng hành động ngay lập tức.
- **Niềm tin vào thần linh và văn minh truyền thống:** Bắc Bình Vương không chỉ tập trung vào phương án quân sự, mà còn thể hiện lòng tôn kính với thần linh, thần núi, thần sông và tế cáo trời đất khi lên ngôi hoàng đế. Điều này cho thấy sự kết hợp giữa niềm tin tâm linh và văn minh truyền thống.
- **Khả năng tư duy và tham khảo ý kiến:** Gặp Nguyễn Thiếp để hỏi cơ mưu là biểu hiện của việc Bắc Bình Vương không chỉ là một lãnh đạo quân sự mạnh mẽ mà còn là người có khả năng tư duy và tham khảo ý kiến của các cố vấn, đồng thời chấp nhận sự đóng góp của các nhân vật khác.
- **Tổ chức và lãnh đạo:** Tuyển mộ quân lính, duyệt binh, phủ dụ quân sĩ và lên kế hoạch tiến quân đánh giặc là các bước hành động tổ chức và lãnh đạo của Bắc Bình Vương, chỉ ra khả năng quản lý và tổ chức công việc một cách hiệu quả.
Tổng cộng, những chi tiết trên cho thấy Bắc Bình Vương (Quang Trung) là một nhà lãnh đạo có tầm nhìn, quyết đoán, và khả năng tổ chức lãnh đạo xuất sắc trong tình huống khẩn cấp như xâm lược của quân Thanh.
Câu 4 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1):Nêu cảm nhận của em về nhân vật vua Quang Trung được khắc họa trong đoạn trích, qua đó nhận xét cảm hứng của tác giả với vị anh hùng dân tộc này.
Trả lời:
Cảm nhận của em về nhân vật vua Quang Trung: Vua Quang Trung là hình ảnh của một lãnh tụ vô cùng ấn tượng và xuất sắc trong tình huống khó khăn của quê hương. Tính cách quyết đoán và sáng tạo trong chiến lược chiến đấu của ông làm nổi bật vẻ lãnh đạo mạnh mẽ và tầm nhìn dài hạn. Sự yêu nước và lòng nhân ái được thể hiện qua việc vua Quang Trung không chỉ tìm kiếm chiến thắng mà còn xem xét cơ hội hòa bình và thịnh vượng cho đất nước.
Cảm hứng của tác giả với vị anh hùng dân tộc Quang Trung: Tác giả dường như mang trong mình một tình cảm sâu sắc và tôn kính đặc biệt dành cho vua Quang Trung. Sự lựa chọn từ ngôn ngữ mô tả và cách diễn đạt sự kiện cho thấy sự hâm mộ và lòng ngưỡng mộ của tác giả đối với vị anh hùng này. Sự xuất sắc của vua Quang Trung trong cả tư duy chiến lược và tình cảm yêu nước có lẽ là nguồn cảm hứng lớn cho tác giả khi viết về nhân vật này.
Câu 5 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Nhân vật Lê Chiêu Thống được khắc họa rõ nét qua những chi tiết tiêu biểu nào? Phân tích một chi tiết đặc sắc, thể hiện rõ bản chất của nhân vật Lê Chiêu Thống, qua đó thấy được thái độ của tác giả đối với nhân vật này.
Trả lời:
Nhân vật Lê Chiêu Thống được khắc họa rõ nét qua những chi tiết:
- **Tháo chạy trước nguy cơ:** Khi nghe tin có biến, vua Lê vội vàng cùng bọn Lê Quýnh, Trịnh Hiến đưa thái hậu ra ngoài, thể hiện sự lo sợ và tháo chạy trước nguy cơ đối diện.
- **Cướp thuyền đánh cá:** Lê Chiêu Thống tháo chạy không chỉ bằng đất liền mà còn bằng cách cướp thuyền đánh cá để qua sông, chỉ rõ sự tuyệt vọng và bất lực của một người lãnh đạo đối diện với sự sụp đổ của triều đại.
- **Đến đồn Hòa Lạc và sự giúp đỡ:** Vua Lê khi đến đồn Hòa Lạc được một người thổ hào giúp đỡ, đây là một chi tiết thể hiện sự tận tâm và lòng nhân ái của vua Lê, mặc dù bị phản động, nhưng vẫn nhận được sự giúp đỡ từ dân làng.
Phân tích chi tiết đặc sắc
Chi tiết cướp thuyền đánh cá là một trong những điểm đặc sắc nhất, thể hiện sự tuyệt vọng và bất lực của vua Lê Chiêu Thống trước sự sụp đổ của triều đại. Hành động này không chỉ là biểu hiện của tình trạng hỗn loạn mà còn là hình ảnh tượng trưng cho sự chấp nhận thực tế đau lòng và cảm giác mất mát to lớn của nhân vật.
Thái độ của tác giả:
Tác giả, thông qua việc khắc họa chi tiết về cuộc sống và hành động của Lê Chiêu Thống, có thể thể hiện sự thương cảm và lắng nghe đối với số phận bi đát của nhân vật này. Thông qua việc miêu tả chi tiết, tác giả có thể muốn chú ý đến những khía cạnh nhân văn và nhân quả trong tình huống khó khăn này.
Câu 6 (trang 23 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Sự đối lập giữa hai nhân vật Quang Trung và Lê Chiêu Thống, giữa quân Tây Sơn và quân Thanh có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện chủ đề của đoạn trích? Hãy khái quát chủ đề đó.
Trả lời:
Sự đối lập giữa hai nhân vật Quang Trung và Lê Chiêu Thống, cũng như giữa quân Tây Sơn và quân Thanh, có tác dụng quan trọng trong việc thể hiện chủ đề của đoạn trích:
- **Nổi bật hình ảnh vua Quang Trung:** Quang Trung được mô tả như một anh hùng dũng mãnh, mưu lược và tận tụy với dân tộc. Sự đối lập giữa ông và Lê Chiêu Thống tạo nên một tình huống nghịch lý, làm nổi bật đặc điểm tích cực của Quang Trung trong bối cảnh hỗn loạn và hiểm nguy.
- **Khắc họa rõ nét vị vua Lê Chiêu Thống:** Lê Chiêu Thống, ngược lại, xuất hiện như một nhân vật yếu đuối, chỉ tìm kiếm lợi ích cho dòng họ mà không quan tâm đến lợi ích của cả dân tộc. Sự đối lập giữa ông và Quang Trung làm nổi bật sự đồng cảm và thấu hiểu về những tình cảm quê hương và tình yêu dân tộc.
- **Ngợi ca tinh thần và chiến công của quân Tây Sơn:** Chủ đề chính của đoạn trích là sự nổi lên của phong trào nông dân Tây Sơn, với sự lãnh đạo xuất sắc của Quang Trung. Bằng cách mô tả chiến thắng lịch sử của quân Tây Sơn trước quân Thanh, tác giả thể hiện lòng tự hào và khâm phục đối với những nỗ lực và chiến công của những người lính dũng cảm này.
Khái quát chủ đề: Chủ đề chính của đoạn trích là sự đối lập giữa sự hiện đại, dũng cảm của phong trào nông dân Tây Sơn do Quang Trung lãnh đạo, và sự lụt lịch, yếu đuối của triều đại Lê – Trịnh. Sự khác biệt giữa hai phái làm nổi bật tính chất tích cực của phong trào nông dân và lòng yêu nước của những nhà lãnh đạo như Quang Trung.
Câu 7 (trang 24 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Ở đoạn trích này, những yếu tố đặc trưng nào của truyện lịch sử đã được tác giả sử dụng? Hãy nhận xét về nghệ thuật kể chuyện lịch sử của tác giả.
Trả lời:
Ở đoạn trích này, những yếu tố đặc trưng của truyện lịch sử đã được tác giả sử dụng bao gồm:
- **Tái hiện sự kiện lịch sử:** Tác giả tái hiện một giai đoạn lịch sử cụ thể, trong đó có sự kiện xâm lược của quân Thanh và cuộc kháng chiến của quân Tây Sơn dưới sự lãnh đạo của Quang Trung.
- **Cốt truyện dựa trên sự kiện lịch sử:** Cốt truyện được xây dựng dựa trên các sự kiện lịch sử nhằm thể hiện chủ đề của tác phẩm, trong trường hợp này là sự đối lập giữa hai phe quân và lòng yêu nước.
- **Khắc họa nhân vật nổi tiếng:** Tác giả khắc họa nhân vật lịch sử nổi tiếng như vua Quang Trung, Lê Chiêu Thống, thể hiện đặc điểm tích cực hoặc tiêu cực của họ trong bối cảnh lịch sử.
- **Ngôn ngữ và ngữ cảnh phù hợp với thời đại:** Sử dụng ngôn ngữ và ngữ cảnh thích hợp với thời kỳ lịch sử được miêu tả, giúp độc giả hòa mình vào không khí và tình thế của thời đại đó.
Nghệ thuật kể chuyện lịch sử của tác giả được thể hiện qua:
- **Lối văn trần thuật đặc sắc:** Tác giả sử dụng lối văn trần thuật để diễn đạt sự kiện một cách rõ ràng, giúp độc giả dễ hiểu và đồng cảm với câu chuyện.
- **Miêu tả cụ thể hành động và lời nói:** Thay vì ghi chép sự kiện một cách gấp gáp, tác giả miêu tả cụ thể hành động, lời nói của nhân vật, làm cho câu chuyện sống động và sinh động.
- **Thể hiện thế đối lập giữa hai đội quân:** Tác giả tập trung vào việc mô tả thế đối lập giữa quân Tây Sơn và quân Thanh, tạo nên một không khí căng thẳng và hứng thú cho độc giả
Với những hướng dẫn Soạn bài Quang Trung đại phá quân Thanh ( trích Hoàng Lê Nhất Thống Chí, Ngô gia văn phái ) – Ngữ văn 8 Kết nối tri thức chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
