Soạn bài Những ngôi sao xa xôi (trích)

 Hướng dẫn Soạn bài Những ngôi sao xa xôi (trích) – Ngữ văn 9 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Đọc – Hiểu Văn Bản

Câu 1: Kể tóm tắt nội dung truyện

Truyện được trần thuật từ nhân vật nào ? Việc chọn vai kê’ như vậy có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung truyện ?

Kể tóm tắt nội dung truyện “Những ngôi sao xa xôi”

Truyện “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê kể về cuộc sống và chiến đấu của ba cô gái: Phương Định, Nho và Thao trong một căn cứ phá bom trên cao điểm của Trường Sơn trong những năm kháng chiến chống Mỹ.

Phương Định, nhân vật chính của truyện, là một cô gái Hà Nội trẻ trung, xinh đẹp, hồn nhiên, tinh nghịch và dũng cảm. Cô là đội trưởng của tổ trinh sát mặt đường, thường xuyên phải đi vào hang đá giữa cao điểm để đo khối lượng đất đá cần phải san lấp do bom mìn địch phá. Công việc của Phương Định và đồng đội rất nguy hiểm, gian khổ nhưng họ luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Nho là cô gái nhỏ nhắn, xinh xắn, hồn nhiên, ngây thơ. Cô rất thích ăn kẹo và hay làm thơ. Thao là cô gái có tính cách trái ngược với Nho. Cô là người trầm tính, ít nói, hay mơ mộng. Cô rất giỏi lái xe và có tài bắn súng.

Ba cô gái tuy có tính cách khác nhau nhưng đều có chung một điểm là họ đều rất dũng cảm, kiên cường và tràn đầy tinh thần trách nhiệm. Họ là những nữ anh hùng của cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Truyện được trần thuật từ nhân vật nào ? Việc chọn vai kể như vậy có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung truyện ?

Truyện “Những ngôi sao xa xôi” được trần thuật từ nhân vật Phương Định, nhân vật chính của truyện. Việc chọn vai kể như vậy có tác dụng quan trọng trong việc thể hiện nội dung truyện:

Giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống và chiến đấu của các cô gái thanh niên xung phong trên cao điểm Trường Sơn.

Giúp người đọc cảm nhận được những suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật Phương Định về cuộc sống, về chiến tranh và về những người đồng đội của mình.

Giúp người đọc có cái nhìn chân thực và sinh động hơn về cuộc sống và chiến đấu của những người lính trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.

Việc chọn vai kể từ nhân vật Phương Định cũng góp phần làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn và lôi cuốn người đọc.

Câu 2: Truyện kể về ba cô gái thanh niên xung phong ở một tổ trinh sát phá bom trên cao điểm, ở họ có những nét gì chung đã gắn bó thành một khối thống nhất và những gì là nét riêng ở mỗi người ?

Những nét chung ở ba cô gái thanh niên xung phong trong truyện “Những ngôi sao xa xôi”

Cùng chung lí tưởng, lý tưởng cao đẹp của tuổi trẻ Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mỹ. Các cô gái đều có chung lí tưởng cống hiến tuổi trẻ, sức lực và trí tuệ của mình cho quê hương, đất nước.

Cùng chung hoàn cảnh sống và chiến đấu. Các cô gái đều là những cô gái trẻ, xinh đẹp, hồn nhiên, yêu đời. Họ cùng sống và chiến đấu trong một căn cứ phá bom trên cao điểm của Trường Sơn trong những năm kháng chiến chống Mỹ. Công việc của các cô rất nguy hiểm, gian khổ nhưng họ luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Cùng chung phẩm chất cao đẹp. Các cô gái đều là những người dũng cảm, kiên cường, luôn lạc quan, yêu đời. Họ luôn đoàn kết, yêu thương, đùm bọc lẫn nhau.

Những nét riêng ở mỗi người

Phương Định là cô gái Hà Nội trẻ trung, xinh đẹp, hồn nhiên, tinh nghịch và dũng cảm. Cô là đội trưởng của tổ trinh sát mặt đường, thường xuyên phải đi vào hang đá giữa cao điểm để đo khối lượng đất đá cần phải san lấp do bom mìn địch phá. Công việc của Phương Định và đồng đội rất nguy hiểm, gian khổ nhưng cô luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Phương Định cũng là cô gái rất giàu tình cảm, yêu thương đồng đội và quê hương.

Nho là cô gái nhỏ nhắn, xinh xắn, hồn nhiên, ngây thơ. Cô rất thích ăn kẹo và hay làm thơ. Nho cũng là cô gái rất dũng cảm, kiên cường. Cô luôn sẵn sàng nhận nhiệm vụ và luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Thao là cô gái có tính cách trái ngược với Nho. Cô là người trầm tính, ít nói, hay mơ mộng. Cô rất giỏi lái xe và có tài bắn súng. Thao cũng là cô gái rất dũng cảm, kiên cường. Cô luôn sẵn sàng xả thân vì đồng đội.

Những nét chung và nét riêng ở ba cô gái thanh niên xung phong trong truyện “Những ngôi sao xa xôi” đã góp phần làm cho họ trở thành một khối thống nhất, gắn bó keo sơn. Họ là những người lính trẻ đã góp phần to lớn vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc.

Câu 3: Tác giả đã thể hiện chân thực và sinh động, tự nhiên tâm lí của những cô gái thanh niên xung phong tuổi đời còn rất trẻ.

Hãy phân tích tâm lí nhân vật Phương Định, tập trung vào những đoạn :

Nhân vật tự quan sát và đánh giá về mình ở phần đầu của truyện.

Tâm trạng của cô trong một lần phá bom ở phần cuối truyện.

Cảm xúc trước trận mưa đá ở cuối truyện.

Phần đầu của truyện

Phương Định là nhân vật chính của truyện, là người kể chuyện. Cô là một cô gái Hà Nội trẻ trung, xinh đẹp, hồn nhiên, tinh nghịch và dũng cảm.

Ở phần đầu của truyện, Phương Định tự quan sát và đánh giá về mình:

Cô ý thức được vẻ đẹp của mình: “Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là một cô gái khá. Hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn. Còn đôi mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm”.

Cô tự hào về quê hương, về thủ đô Hà Nội: “Quê hương tôi là Hà Nội, nơi có những con đường tắc nghẽn và những khu phố cổ, nơi có những quán nước vỉa hè và những mái nhà thấp lè tè”.

Cô tự nhận thấy mình là người nhạy cảm, hay quan tâm đến người khác: “Tôi hay bị mê hoặc bởi vẻ đẹp của thiên nhiên, bởi những gì lấp lánh và màu sắc”.

Những suy nghĩ, cảm xúc của Phương Định thể hiện tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, yêu đời của cô. Cô là một cô gái Hà Nội trẻ trung, xinh đẹp, yêu nước và có ý chí quyết tâm cao độ.

Phần cuối truyện

Trong một lần phá bom, Phương Định đã trải qua những giây phút căng thẳng, hiểm nguy:

Cô lo lắng, bồn chồn trước khi ra trận: “Tôi lại thích được đi quây quần bên bếp lửa của chị Thao, Nho, bởi ngọn lửa ấy sưởi ấm lòng tôi”.

Cô bình tĩnh, tự tin khi thực hiện nhiệm vụ: “Tôi đã quen rồi. Từng chi tiết trong công việc đã trở thành một kĩ năng thuần thục”.

Cô dũng cảm, kiên cường khi đối mặt với bom đạn: “Có ba quả bom nữa. Tôi nín thở, cố gắng không để dây thần kinh căng thẳng thêm”.

Tâm trạng của Phương Định trong một lần phá bom thể hiện tinh thần dũng cảm, kiên cường của cô. Cô là một cô gái trẻ nhưng đã có những phẩm chất đáng quý của người lính.

Cuối truyện

Sau một trận mưa đá, Phương Định đã có những cảm xúc khác lạ:

Cô cảm thấy mình thật bình yên, hạnh phúc: “Mưa đá đã làm cho đất trời trở nên sạch sẽ, tinh khiết. Tôi cảm thấy mình thật bình yên, hạnh phúc”.

Cô nhớ về những người thân yêu ở quê nhà: “Tôi nhớ nhà, nhớ những rặng liễu rủ bên hồ Tây”.

Cô lại nghĩ về nhiệm vụ của mình: “Tôi lại nghĩ về những quả bom kia. Tôi sẽ phá chúng cho bằng được”.

Cảm xúc của Phương Định trước trận mưa đá thể hiện tâm hồn trong sáng, hồn nhiên và yêu đời của cô. Cô là một cô gái trẻ nhưng đã có những suy nghĩ, cảm xúc rất chín chắn, trưởng thành.

Tóm lại, qua việc phân tích tâm lí nhân vật Phương Định trong những đoạn trích cụ thể, ta thấy tác giả đã thể hiện chân thực và sinh động, tự nhiên tâm lí của những cô gái thanh niên xung phong tuổi đời còn rất trẻ. Họ là những cô gái dũng cảm, kiên cường, luôn lạc quan, yêu đời và giàu tình yêu thương.

Câu 4: Em có nhận xét gì về ngôn ngữ, giọng điệu của truyện ?

Ngôn ngữ trong truyện “Những ngôi sao xa xôi” là một trong những yếu tố quan trọng góp phần tạo nên thành công của tác phẩm. Ngôn ngữ của truyện vừa mang tính hiện thực vừa mang đậm chất lãng mạn, thể hiện được tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, yêu đời của các cô gái thanh niên xung phong.

Về tính hiện thực, ngôn ngữ trong truyện được sử dụng để khắc họa chân thực cuộc sống và chiến đấu của các cô gái thanh niên xung phong trên cao điểm Trường Sơn. Ngôn ngữ của truyện không tô vẽ, lãng mạn hóa mà thể hiện được những gian khổ, hiểm nguy mà các cô gái phải đối mặt trong cuộc chiến.

Về tính lãng mạn, ngôn ngữ của truyện được sử dụng để thể hiện tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, yêu đời của các cô gái thanh niên xung phong. Ngôn ngữ của truyện sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, ẩn dụ,… để tạo nên những hình ảnh đẹp, thơ mộng, thể hiện được vẻ đẹp tâm hồn của các cô gái.

Giọng điệu của truyện là giọng điệu trữ tình, thấm đẫm chất thơ. Giọng điệu của truyện thể hiện được sự đồng cảm, thấu hiểu của tác giả đối với cuộc sống và chiến đấu của các cô gái thanh niên xung phong.

Cụ thể, trong truyện, ngôn ngữ của tác giả được thể hiện qua những điểm sau:

Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên, phù hợp với tâm lí và ngôn ngữ của những cô gái thanh niên xung phong.

Ngôn ngữ giàu hình ảnh, cảm xúc, thể hiện được tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, yêu đời của các cô gái.

Ngôn ngữ được sử dụng linh hoạt, phù hợp với từng hoàn cảnh, tình huống.

Ví dụ, trong đoạn miêu tả tâm trạng của Phương Định trước một lần phá bom, tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giản dị, tự nhiên để thể hiện được tâm trạng hồi hộp, lo lắng của cô:

“Tôi lại thích được đi quây quần bên bếp lửa của chị Thao, Nho, bởi ngọn lửa ấy sưởi ấm lòng tôi. Nó làm tôi thấy mình bình tĩnh hơn. Tôi có thể nghe thấy tiếng máy bay gầm rú của giặc. Tiếng gầm rú ấy gợi lên trong tôi một cảm giác căm thù. Tôi muốn được cầm súng, cầm bom, lao lên đánh trả quân thù”.

Từ đoạn trích trên, ta có thể thấy ngôn ngữ của tác giả được sử dụng rất linh hoạt. Trong khi miêu tả tâm trạng của Phương Định, tác giả sử dụng ngôn ngữ giản dị, tự nhiên để thể hiện được tâm trạng chân thực, gần gũi của cô. Tuy nhiên, khi thể hiện cảm xúc căm thù quân thù, tác giả lại sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, cảm xúc để thể hiện được tình yêu nước, căm thù giặc của Phương Định.

Nhìn chung, ngôn ngữ và giọng điệu của truyện “Những ngôi sao xa xôi” đã góp phần tạo nên thành công của tác phẩm. Ngôn ngữ của truyện vừa mang tính hiện thực vừa mang đậm chất lãng mạn, thể hiện được tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, yêu đời của các cô gái thanh niên xung phong.

Câu 5: Đọc truyện ngắn này, em hình dung và cảm nghĩ như thế nào về tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ ?

Qua truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi”, em hình dung và cảm nghĩ về tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ như sau:

Tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ là một thế hệ anh hùng, dũng cảm, kiên cường, luôn lạc quan, yêu đời và giàu tình yêu thương. Họ sẵn sàng rời bỏ quê hương, gia đình, lên đường ra trận, chiến đấu vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Họ sống và chiến đấu trong những điều kiện vô cùng gian khổ, hiểm nguy nhưng họ vẫn giữ được tinh thần lạc quan, yêu đời. Họ luôn đoàn kết, yêu thương, đùm bọc lẫn nhau.

Tiêu biểu cho tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ là hình ảnh ba cô gái thanh niên xung phong trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi”. Họ là những cô gái trẻ, xinh đẹp, hồn nhiên, yêu đời nhưng lại phải sống và chiến đấu trong những điều kiện vô cùng gian khổ, hiểm nguy. Họ phải đối mặt với những trận bom ác liệt của kẻ thù, với những hiểm nguy rình rập trong mỗi lần phá bom. Nhưng họ vẫn luôn dũng cảm, kiên cường, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình.

Tâm hồn của các cô gái thanh niên xung phong cũng rất trong sáng, hồn nhiên và yêu đời. Họ thích hát, thích ca, thích ngắm nhìn vẻ đẹp của thiên nhiên. Họ cũng rất yêu thương đồng đội, luôn sẵn sàng chia sẻ với nhau những niềm vui, nỗi buồn.

Tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ là một thế hệ anh hùng, dũng cảm, kiên cường, luôn lạc quan, yêu đời và giàu tình yêu thương. Họ đã góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

Em vô cùng tự hào về thế hệ cha anh đi trước, đặc biệt là tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Họ là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau noi theo.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Tìm đọc và ghi lại một số bài thơ, đoạn thơ hay viết về thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. {Gợi ý : tìm đọc thơ của Phạm Tiến Duật, Nguyễn Duy, Nguyễn Khoa Điềm, Lâm Thị Mĩ Dạ,…).

Bài thơ “Mặt đường khát vọng” của Nguyễn Khoa Điềm

Đoạn thơ viết về thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước:

“Ôi! Tổ quốc ta ơi!

Tình yêu của tôi bao la

Như biển Thái Bình dạt dào

Nhưng Bác Hồ kính yêu

Là bờ bến yêu thương

Mà ta mãi mãi tin yêu”

Đoạn thơ thể hiện tình yêu nước sâu sắc của thế hệ trẻ Việt Nam. Họ yêu Tổ quốc tha thiết, yêu Bác Hồ kính yêu. Tình yêu đó là động lực, là sức mạnh giúp họ vượt qua những gian khổ, hy sinh để giành thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Bài thơ “Đêm Trường Sơn nhớ Bác” của Phạm Tiến Duật

Đoạn thơ viết về những người lính trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước:

“Bác Hồ của chúng em

Nhớ Bác là nhớ quê hương

Nhớ Bác là nhớ núi rừng

Nhớ Bác là nhớ tình đồng chí

Nhớ Bác là nhớ mỗi bước đi

Nhớ Bác là nhớ mỗi đêm khuya

Nhớ Bác là nhớ tiếng đàn

Nhớ Bác là nhớ cả bài thơ”

Đoạn thơ thể hiện tình cảm kính yêu của những người lính trẻ đối với Bác Hồ. Họ nhớ Bác như nhớ quê hương, nhớ núi rừng, nhớ đồng chí. Tình cảm đó là nguồn động lực giúp họ vượt qua những gian khổ, hi sinh để chiến đấu và chiến thắng.

Bài thơ “Tiếng hát con tàu” của Chế Lan Viên

Đoạn thơ viết về khát vọng của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước:

“Tôi sẽ đi tìm em

Trong bốn bề mịt mù khói lửa

Tìm em trong những đêm dài hành quân

Tìm em trong những đêm không ngủ

Tìm em trong những tiếng súng dội về

Tìm em trong những ánh sao đêm

Tìm em trong những bài ca dân gian

Tìm em trong những tiếng cười trong trẻo

Tìm em trong những ánh mắt trong veo

Tìm em trong những con đường tình yêu”

Đoạn thơ thể hiện khát vọng yêu thương, khát vọng hòa bình của thế hệ trẻ Việt Nam. Họ sẵn sàng đi tìm tình yêu, đi tìm hòa bình trong những gian khổ, hi sinh của cuộc kháng chiến.

Bài thơ “Tiếng hát giữa rừng” của Lâm Thị Mỹ Dạ

Đoạn thơ viết về hình ảnh những cô gái thanh niên xung phong trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước:

“Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên em anh kể chuyện

Trăng lên cao đỉnh núi

Đường khuya thăm thẳm xa dần

Ánh sao như ngọn lửa

Bóng cây rừng che nghiêng

Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên em anh kể chuyện”

Đoạn thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong. Họ là những cô gái trẻ, xinh đẹp nhưng phải sống và chiến đấu trong những điều kiện vô cùng gian khổ, hiểm nguy. Nhưng họ vẫn giữ được tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, yêu đời. Họ luôn lạc quan, yêu đời, yêu thương đồng đội.

Bài thơ “Hành khúc ngày và đêm” của Nguyễn Duy

Đoạn thơ viết về sự hy sinh của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước:

“Chiến trường đi chẳng tiếc đời mình

Cây còn xanh lá còn tươi

Lòng ta đã quyết

Dù cho bão bùng mưa sa

Chẳng ngại gian nguy

Chẳng sợ hiểm nguy

Chỉ cần ra trận là vui”

Đoạn thơ thể hiện tinh thần dũng cảm, kiên cường, sẵn sàng hy sinh của thế hệ trẻ Việt Nam. Họ sẵn sàng ra trận, sẵn sàng hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Trên đây là một số bài thơ, đoạn thơ hay viết về thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Những bài thơ, đoạn thơ này đã thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, ý chí của thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến. Họ là những người anh hùng, dũng cảm, kiên cường, luôn lạc quan, yêu đời và giàu tình yêu thương. Họ đã góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

Câu 2: Phát biểu cảm nghĩ về nhân vật Phương Định trong truyện.

Phương Định là nhân vật chính của truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê. Cô là một cô gái Hà Nội trẻ trung, xinh đẹp, hồn nhiên, tinh nghịch và dũng cảm.

Phương Định là một cô gái Hà Nội xinh đẹp, có đôi mắt “cá tính”, “hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn”. Cô tự hào về quê hương, về thủ đô Hà Nội. Phương Định cũng là một cô gái rất nhạy cảm, hay quan tâm đến người khác. Cô hay bị mê hoặc bởi vẻ đẹp của thiên nhiên, bởi những gì lấp lánh và màu sắc.

Phương Định cũng là một cô gái dũng cảm, kiên cường. Cô là đội trưởng của tổ trinh sát mặt đường, thường xuyên phải đi vào hang đá giữa cao điểm để đo khối lượng đất đá cần phải san lấp do bom mìn địch phá. Công việc của Phương Định và đồng đội rất nguy hiểm, luôn đối mặt với hiểm nguy rình rập. Nhưng Phương Định luôn bình tĩnh, tự tin, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Trong một lần phá bom, Phương Định đã trải qua những giây phút căng thẳng, hiểm nguy. Cô lo lắng, bồn chồn trước khi ra trận. Nhưng khi thực hiện nhiệm vụ, cô lại bình tĩnh, tự tin, không hề run sợ. Cô đã phá bom chính xác, đảm bảo an toàn cho đồng đội.

Phương Định cũng là một cô gái yêu đời, lạc quan. Cô thích hát, thích ca, thích ngắm nhìn vẻ đẹp của thiên nhiên. Cô cũng rất yêu thương đồng đội, luôn sẵn sàng chia sẻ với nhau những niềm vui, nỗi buồn.

Nhân vật Phương Định là một nhân vật tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Cô là một cô gái trẻ trung, xinh đẹp, hồn nhiên, tinh nghịch và dũng cảm. Cô đã góp phần to lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến.

Em rất cảm phục Phương Định và những cô gái thanh niên xung phong như cô. Họ là những tấm gương sáng về tinh thần dũng cảm, kiên cường, yêu nước và tinh thần lạc quan, yêu đời. Họ là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam.

Với những hướng dẫn soạn bài Những ngôi sao xa xôi (trích) – Ngữ văn 9 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.