SOẠN BÀI MẮC MƯU THỊ HẾN – SÁCH CÁNH DIỀU LỚP 10 TẬP 1

Hướng dẫn soạn bài Mắc mưu Thị Hến – Sách Cánh Diều lớp 10 tập 1 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

 ĐỌC HIỂU VĂN BẢN

1. Xác định bối cảnh (không gian, thời gian) và các nhân vật tham gia câu chuyện trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến. Hãy tóm tắt nội dung đoạn trích.

Bối cảnh

• Không gian: Bối cảnh của đoạn trích là một ngôi nhà ở làng quê Việt Nam.
• Thời gian: Bối cảnh của đoạn trích là buổi tối, trời tối đen như mực.

Nhân vật

• Thị Hến: Nhân vật chính của đoạn trích, là một người phụ nữ góa chồng, xinh đẹp, tài giỏi, thông minh, sắc sảo.
• Nghêu: Một người đàn ông giàu có, tham lam, háo sắc.
• Đề Hầu: Một người đàn ông cũng giàu có, tham lam, háo sắc.
• Huyện Trìa: Một người đàn ông giàu có, tham lam, háo sắc.

Tóm tắt nội dung đoạn trích

Đoạn trích Mắc mưu Thị Hến kể về câu chuyện Thị Hến, một người phụ nữ góa chồng, xinh đẹp, tài giỏi, thông minh, sắc sảo, đã bày mưu để thoát khỏi sự theo đuổi của ba người đàn ông giàu có, tham lam, háo sắc là Nghêu, Đề Hầu và Huyện Trìa. Biết rằng ba người đàn ông này đều muốn chiếm đoạt mình, Thị Hến đã bày kế cho họ đến nhà mình vào một đêm tối. Khi ba người đàn ông đến, Thị Hến đã giả vờ điên dại, la hét, chạy vòng vòng trong nhà. Ba người đàn ông kinh hãi, vội vàng bỏ chạy. Thị Hến đã thoát khỏi sự theo đuổi của ba người đàn ông, nhưng nàng cũng phải chịu cảnh sống cô đơn, lẻ bóng.

2. Phân tích một số yếu tố tạo ra tiếng cười trong đoạn trích: tình huống, ngôn ngữ và hành động của các nhân vật,…

Tình huống:

Tình huống trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến là một tình huống mâu thuẫn, hài hước. Thị Hến, một người phụ nữ góa chồng, xinh đẹp, tài giỏi, thông minh, sắc sảo, lại bị ba người đàn ông giàu có, tham lam, háo sắc là Nghêu, Đề Hầu và Huyện Trìa theo đuổi. Để thoát khỏi sự theo đuổi của ba người đàn ông này, Thị Hến đã bày mưu cho họ đến nhà mình vào một đêm tối. Khi ba người đàn ông đến, Thị Hến đã giả vờ điên dại, la hét, chạy vòng vòng trong nhà. Ba người đàn ông kinh hãi, vội vàng bỏ chạy.

Tình huống mâu thuẫn, hài hước này đã tạo ra tiếng cười cho người xem. Tiếng cười ấy xuất phát từ sự đối lập giữa thân phận của Thị Hến và ý đồ của ba người đàn ông. Thị Hến là một người phụ nữ xinh đẹp, tài giỏi, đáng được yêu thương, nhưng lại bị ba người đàn ông giàu có, tham lam, háo sắc theo đuổi. Ngược lại, ba người đàn ông này lại là những kẻ xấu xa, đáng bị lên án, nhưng lại bị Thị Hến lừa gạt, khiến họ kinh hãi, bỏ chạy.

Ngôn ngữ và hành động của các nhân vật:

Ngôn ngữ và hành động của các nhân vật trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến cũng góp phần tạo ra tiếng cười.

• Ngôn ngữ của Thị Hến:

Thị Hến là một người phụ nữ thông minh, sắc sảo, nên ngôn ngữ của nàng cũng rất thông minh, sắc sảo. Trong đoạn trích, Thị Hến đã sử dụng ngôn ngữ một cách khéo léo, tinh tế để lừa gạt ba người đàn ông. Ví dụ, khi Nghêu hỏi Thị Hến có muốn lấy chồng không, Thị Hến đã trả lời:

“Tôi lấy chồng thì lấy ai? Tôi lấy anh thì anh có nuôi tôi không? Tôi lấy anh thì anh có thương tôi không?”

Thị Hến đã hỏi Nghêu những câu hỏi này để thăm dò ý muốn của Nghêu. Đồng thời, nàng cũng thể hiện sự thông minh, sắc sảo của mình.

• Hành động của Thị Hến:

Hành động của Thị Hến trong đoạn trích cũng rất hài hước. Khi ba người đàn ông đến nhà, Thị Hến đã giả vờ điên dại, la hét, chạy vòng vòng trong nhà. Hành động này của Thị Hến đã khiến ba người đàn ông kinh hãi, bỏ chạy.

• Ngôn ngữ và hành động của ba người đàn ông:

Ngôn ngữ và hành động của ba người đàn ông trong đoạn trích cũng góp phần tạo ra tiếng cười.

• Ngôn ngữ của ba người đàn ông:

Ba người đàn ông trong đoạn trích đều là những kẻ xấu xa, háo sắc, nên ngôn ngữ của họ cũng rất thô lỗ, tục tĩu. Ví dụ, khi Nghêu đến nhà Thị Hến, hắn ta đã nói:

“Cái con Thị Hến kia, mày có muốn lấy chồng không?”

Ngôn ngữ của Nghêu đã thể hiện sự thô lỗ, tục tĩu của hắn ta.

• Hành động của ba người đàn ông:

Hành động của ba người đàn ông trong đoạn trích cũng rất hài hước. Khi Thị Hến giả vờ điên dại, ba người đàn ông đã kinh hãi, bỏ chạy. Hành động này của ba người đàn ông đã thể hiện sự yếu đuối, hèn nhát của họ.

3. Chỉ ra và phân tích tác dụng của một số chỉ dẫn sân khấu có trong văn bản Mắc mưu Thị Hến.

Tác dụng của một số chỉ dẫn sân khấu có trong văn bản Mắc mưu Thị Hến:

Chỉ dẫn sân khấu là những lời chú thích, hướng dẫn diễn xuất được tác giả chèo đưa ra để người diễn viên có thể hiểu rõ và thể hiện đúng nội dung, ý nghĩa của vở diễn.

Trong văn bản Mắc mưu Thị Hến, tác giả đã sử dụng một số chỉ dẫn sân khấu nhằm thể hiện rõ nét tính cách, hành động của các nhân vật, góp phần tạo nên tiếng cười cho người xem.

• Tiếng gọi chờ đò của Thị Hến:

Khi bước vào nhà chồng, Thị Hến xuất hiện với vẻ mặt tươi vui, rạng rỡ, tay cầm quạt phe phẩy. Nàng hát:

Đò ơi, đò ơi, đò qua sông

Chở em về với chàng Kim Nham

Con đò ơi, đò ơi, đò sang

Chở em về với cha mẹ ta

Tiếng gọi chờ đò của Thị Hến thể hiện tâm trạng vui mừng, háo hức của nàng khi được về làm dâu nhà giàu. Nàng tưởng tượng mình sẽ được sống trong một gia đình hạnh phúc, sung túc.

• Lời hát điệu con gà rừng của Thị Hến:

Khi biết mình bị ép gả cho Kim Nham, một người chồng già nua, xấu xí, Thị Hến đau khổ, tuyệt vọng. Nàng hát điệu con gà rừng:

Con gà rừng ăn lẫn với con công

Đắng cay chẳng có chịu được, ức!

Hình ảnh con gà rừng ăn lẫn với con công là một hình ảnh ẩn dụ cho cuộc hôn nhân bất hạnh của Thị Hến. Nàng cảm thấy mình như một con gà rừng bị nhốt trong lồng, không được tự do. Nàng căm phẫn, uất hận cho số phận của mình.

• Lời than, lời hát ngược của Thị Hến:

Khi bị giam cầm trong nhà chồng, Thị Hến sống trong sự cô đơn, buồn tủi. Nàng than thở:

Trời cao có thấu nỗi lòng ta

Nỗi lòng ta như nước biển sâu

Cái gì là cái gì, cái gì là cái gì

Ai là ai, ai là ai?

Lời than, lời hát ngược của Thị Hến thể hiện tâm trạng đau khổ, tuyệt vọng của nàng. Nàng cảm thấy mình như bị lạc lõng, không biết mình là ai, mình đang ở đâu. Nỗi đau khổ, tuyệt vọng đã khiến nàng trở nên điên dại.

• Hành động giả điên của Thị Hến:

Để thoát khỏi sự theo đuổi của ba người đàn ông giàu có, tham lam, háo sắc, Thị Hến đã bày mưu cho họ đến nhà mình vào một đêm tối. Khi ba người đàn ông đến, Thị Hến đã giả vờ điên dại, la hét, chạy vòng vòng trong nhà. Ba người đàn ông kinh hãi, vội vàng bỏ chạy. Hành động giả điên của Thị Hến là một hành động bất ngờ, gây cười cho người xem. Nó thể hiện sự thông minh, sắc sảo của Thị Hến. Nàng đã sử dụng trí thông minh của mình để thoát khỏi sự theo đuổi của ba người đàn ông.

Tóm lại, các chỉ dẫn sân khấu trong văn bản Mắc mưu Thị Hến có tác dụng thể hiện rõ nét tính cách, hành động của các nhân vật, góp phần tạo nên tiếng cười cho người xem.

4. Trong văn bản, tác giả dân gian đã thể hiện thái độ như thế nào đối với các nhân vật?

Trong văn bản Mắc mưu Thị Hến, tác giả dân gian đã thể hiện thái độ đồng tình, thương cảm với nhân vật Thị Hến và phê phán, lên án những hủ tục lạc hậu, coi trọng vật chất, coi thường nhân phẩm của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

Đối với nhân vật Thị Hến, tác giả dân gian đã thể hiện thái độ đồng tình, thương cảm.

Thị Hến là một người phụ nữ xinh đẹp, tài giỏi, có học thức. Nàng là một người con hiếu thảo, một người vợ chung thủy, một người phụ nữ yêu thương gia đình. Tuy nhiên, nàng lại phải chịu cảnh hôn nhân bất hạnh.

Nàng bị ép gả cho Kim Nham, một người chồng già nua, xấu xí, không có tình yêu thương. Nàng khao khát được sống hạnh phúc bên người mình yêu nhưng lại bị giam cầm trong một cuộc hôn nhân không có tình yêu. Nỗi đau khổ, tuyệt vọng đã khiến nàng trở nên điên dại.

Đối với những hủ tục lạc hậu, coi trọng vật chất, coi thường nhân phẩm của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, tác giả dân gian đã thể hiện thái độ phê phán, lên án.

Tình huống ba người đàn ông giàu có, tham lam, háo sắc theo đuổi Thị Hến là một tình huống phản ánh những hủ tục lạc hậu, coi trọng vật chất, coi thường nhân phẩm của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

5. Em ấn tượng nhất với chi tiết, hình ảnh nào trong đoạn trích? Vì sao?

Trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến, tôi ấn tượng nhất với chi tiết Thị Hến giả điên để thoát khỏi sự theo đuổi của ba người đàn ông. Đây là một chi tiết bất ngờ, gây cười cho người xem, nhưng cũng thể hiện sự thông minh, sắc sảo của Thị Hến.

Trước đó, Thị Hến đã bị ép gả cho Kim Nham, một người chồng già nua, xấu xí, không có tình yêu thương. Nàng khao khát được sống hạnh phúc bên người mình yêu nhưng lại bị giam cầm trong một cuộc hôn nhân không có tình yêu. Nỗi đau khổ, tuyệt vọng đã khiến nàng trở nên điên dại.

Khi ba người đàn ông giàu có, tham lam, háo sắc đến theo đuổi Thị Hến, nàng đã nghĩ ra một kế hoạch để thoát khỏi sự theo đuổi của họ. Nàng giả vờ điên dại, la hét, chạy vòng vòng trong nhà. Ba người đàn ông kinh hãi, vội vàng bỏ chạy.

Chi tiết Thị Hến giả điên là một chi tiết bất ngờ, gây cười cho người xem. Nó thể hiện sự thông minh, sắc sảo của Thị Hến. Nàng đã sử dụng trí thông minh của mình để thoát khỏi sự theo đuổi của ba người đàn ông.

Bên cạnh đó, chi tiết Thị Hến giả điên cũng thể hiện sự phê phán của tác giả dân gian đối với những hủ tục lạc hậu, coi trọng vật chất, coi thường nhân phẩm của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Ba người đàn ông giàu có, tham lam, háo sắc đã theo đuổi Thị Hến chỉ vì nhan sắc của nàng. Khi Thị Hến giả điên, họ đã bỏ chạy vì sợ hãi. Điều này cho thấy họ chỉ coi trọng vật chất, coi thường nhân phẩm của người phụ nữ.

Tóm lại, chi tiết Thị Hến giả điên là một chi tiết đặc sắc trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến. Nó thể hiện sự thông minh, sắc sảo của nhân vật Thị Hến và sự phê phán của tác giả dân gian đối với những hủ tục lạc hậu trong xã hội phong kiến.

6. Tiếng cười ở đoạn trích Mắc mưu Thị Hến còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không? Vì sao?

Tiếng cười ở đoạn trích Mắc mưu Thị Hến vẫn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay, bởi tiếng cười là một trong những món ăn tinh thần không thể thiếu của con người. Tiếng cười giúp con người giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi, xua tan nỗi buồn, giúp cuộc sống trở nên tươi vui, nhẹ nhàng hơn.

Tiếng cười trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến mang lại tiếng cười cho người xem qua những chi tiết hài hước, bất ngờ. Ví dụ, chi tiết Thị Hến giả điên để thoát khỏi sự theo đuổi của ba người đàn ông là một chi tiết bất ngờ, gây cười cho người xem. Nó thể hiện sự thông minh, sắc sảo của Thị Hến.

Bên cạnh đó, tiếng cười trong đoạn trích Mắc mưu Thị Hến cũng mang ý nghĩa phê phán xã hội. Tiếng cười phê phán những hủ tục lạc hậu, coi trọng vật chất, coi thường nhân phẩm của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.

Trong cuộc sống hôm nay, tiếng cười vẫn có ý nghĩa như vậy. Tiếng cười giúp con người giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi sau những giờ làm việc, học tập căng thẳng. Tiếng cười cũng giúp con người thêm yêu đời, yêu cuộc sống.

Ngoài ra, tiếng cười cũng có thể dùng để phê phán những hiện tượng tiêu cực trong xã hội. Ví dụ, tiếng cười phê phán những người tham lam, ích kỷ, những người sống giả dối, đạo đức giả. Vì vậy, tiếng cười là một món ăn tinh thần không thể thiếu của con người. Tiếng cười giúp con người sống vui vẻ, hạnh phúc hơn.

Với những hướng dẫn soạn bài Mắc mưu Thị Hến – Sách Cánh Diều lớp 10 tập 1 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.