Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trích)
Hướng dẫn soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trích) – Ngữ văn 9 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Đọc – Hiểu Văn Bản
Câu 1: Nhận xét về cốt truyện và tình huống cơ bản của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa. Tác phẩm này, theo lời tác giả, là “một bức chân dung”. Đó là bức chân dung của ai, hiện ra trong cái nhìn và suy nghĩ của những nhân vật nào ?
Cốt truyện của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa
Cốt truyện của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa khá đơn giản, xoay quanh tình huống gặp gỡ tình cờ của bốn người khách trên chuyến xe lên Sa Pa (cô kĩ sư trẻ và ông họa sĩ) với anh thanh niên làm công tác khí tượng ở trên đỉnh Yên Sơn thuộc Sa Pa.
Cốt truyện của truyện được chia thành hai phần chính:
- Phần 1 (từ đầu đến “Anh ta đứng dậy, đun nước uống”): Giới thiệu tình huống gặp gỡ và cuộc trò chuyện của ba nhân vật: bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư với anh thanh niên.
- Phần 2 (còn lại): Cuộc trò chuyện của ông họa sĩ và anh thanh niên về ý nghĩa của công việc, về cuộc sống, về con người.
Tình huống cơ bản của truyện
Tình huống cơ bản của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là tình huống gặp gỡ tình cờ giữa ba nhân vật: bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư với anh thanh niên làm công tác khí tượng ở trên đỉnh Yên Sơn thuộc Sa Pa. Tình huống này mang ý nghĩa quan trọng trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm, đó là vẻ đẹp của những con người lao động bình thường, lặng thầm cống hiến cho Tổ quốc.
Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa là “một bức chân dung”
Tác giả Nguyễn Thành Long đã từng nhận định rằng truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là “một bức chân dung”. Vậy, bức chân dung đó là của ai?
Bức chân dung mà tác giả muốn khắc họa trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa chính là bức chân dung của những con người lao động bình thường, lặng thầm cống hiến cho Tổ quốc. Đó là những người như anh thanh niên làm công tác khí tượng, cô kĩ sư trẻ, bác lái xe… Họ đều là những người có phẩm chất tốt đẹp, có tâm hồn cao đẹp, giàu tình yêu thương và ý thức trách nhiệm với công việc.
Bức chân dung này hiện ra trong cái nhìn và suy nghĩ của những nhân vật trong tác phẩm. Bác lái xe là người giới thiệu anh thanh niên với ông họa sĩ và cô kĩ sư. Ông đã kể cho họ nghe về cuộc sống và công việc của anh thanh niên. Qua lời giới thiệu của bác lái xe, ông họa sĩ và cô kĩ sư đã có cái nhìn đầu tiên về anh thanh niên.
Cô kĩ sư trẻ là người trực tiếp trò chuyện với anh thanh niên. Cô đã có dịp hiểu hơn về anh thanh niên, về những suy nghĩ, tình cảm và ước mơ của anh. Qua lời trò chuyện của cô kĩ sư, ông họa sĩ cũng có thêm cái nhìn sâu sắc hơn về anh thanh niên.
Cuối cùng, bức chân dung của anh thanh niên được hoàn thiện trong cái nhìn và suy nghĩ của ông họa sĩ. Ông là người có tâm hồn nghệ sĩ nhạy cảm, tinh tế. Ông đã dành nhiều thời gian để trò chuyện và ngắm nhìn anh thanh niên. Qua những gì ông cảm nhận được, ông đã có cái nhìn đầy trân trọng và ngưỡng mộ về anh thanh niên.
Tóm lại, cốt truyện và tình huống cơ bản của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa đều góp phần quan trọng trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm. Tác phẩm này, theo lời tác giả, là “một bức chân dung”. Bức chân dung đó chính là bức chân dung của những con người lao động bình thường, lặng thầm cống hiến cho Tổ quốc. Bức chân dung này hiện ra trong cái nhìn và suy nghĩ của những nhân vật trong tác phẩm.
Câu 2: Phân tích nhân vật anh thanh niên trong truyện.
(Chú ý: tình huống nhân vật xuất hiện, quan hệ với các nhân vật khác ; hoàn cảnh sống và làm việc, suy nghĩ của anh về công việc và cuộc sống; nét đẹp đáng chú ý nhất ở nhân vật này.)
Tình huống nhân vật xuất hiện
Anh thanh niên xuất hiện trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa trong tình huống gặp gỡ tình cờ với bác lái xe, ông họa sĩ và cô kĩ sư trẻ trên chuyến xe lên Sa Pa. Tình huống này được tác giả sắp đặt rất khéo léo, tạo nên một cơ hội để các nhân vật giao lưu, trò chuyện, từ đó bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp của mình.
Quan hệ với các nhân vật khác
Trong cuộc gặp gỡ với bác lái xe, ông họa sĩ và cô kĩ sư trẻ, anh thanh niên đã thể hiện sự chân thành, cởi mở và hiếu khách của mình. Anh sẵn sàng giới thiệu về công việc, cuộc sống của mình cho mọi người. Anh cũng rất vui vẻ, hào hứng trò chuyện với mọi người, kể cho họ nghe về những suy nghĩ, tình cảm của mình.
Hoàn cảnh sống và làm việc
Anh thanh niên sống và làm việc một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m. Công việc của anh là đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất để phục vụ dự báo thời tiết. Công việc của anh đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác và tinh thần trách nhiệm cao.
Suy nghĩ của anh về công việc và cuộc sống
Anh thanh niên rất yêu công việc của mình. Anh hiểu rõ tầm quan trọng của công việc mình làm đối với cuộc sống, chiến đấu của nhân dân. Anh luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, không quản ngại khó khăn, gian khổ.
Anh thanh niên cũng là người có suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống. Anh ý thức được rằng mình là một thành viên nhỏ bé trong xã hội, nhưng anh vẫn luôn cố gắng sống có ích, cống hiến cho đất nước. Anh cũng có ước mơ được đi nhiều nơi, xem nhiều cảnh đẹp trên đất nước.
Nét đẹp đáng chú ý nhất ở nhân vật này
Nét đẹp đáng chú ý nhất ở nhân vật anh thanh niên là tinh thần trách nhiệm cao với công việc, lòng yêu lao động và ý thức cống hiến cho đất nước. Anh là một người lao động bình thường, nhưng anh có những phẩm chất tốt đẹp đáng quý, đáng trân trọng.
Nhân vật anh thanh niên là đại diện tiêu biểu cho vẻ đẹp của những con người lao động bình thường, lặng thầm cống hiến cho Tổ quốc. Nhân vật này đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc, cảm động.
Câu 3: Phân tích nhân vật ông hoạ sĩ.
(Chú ý: vị trí của nhân vật trong truyện, những suy nghĩ về nghệ thuật và về con người; cảm xúc trước người thanh niên một mình ở trạm khí tượng.)
Nhân vật này cùng với các nhân vật phụ khác đã góp phần tô đậm hình ảnh người thanh niên trong truyện như thế nào ?
Vị trí của nhân vật trong truyện
Ông họa sĩ là nhân vật trung tâm của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa. Ông là người trực tiếp gặp gỡ và trò chuyện với anh thanh niên. Qua những lời kể và suy nghĩ của ông, nhân vật anh thanh niên được hiện lên một cách chân thực và sinh động.
Những suy nghĩ về nghệ thuật và về con người
Ông họa sĩ là một người nghệ sĩ tài hoa và tâm huyết. Ông luôn tìm kiếm những vẻ đẹp của cuộc sống và con người để đưa vào tác phẩm của mình. Ông cũng có những suy nghĩ sâu sắc về nghệ thuật và con người.
Ông cho rằng: “Có phải lao động nghệ thuật cũng như lao động kia, cần có một sự say mê, một lòng yêu nghề, một ý thức trách nhiệm cao?”. Ông cũng tin rằng: “Không có con người thì không có nghệ thuật, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng nói của con người”.
Cảm xúc trước người thanh niên một mình ở trạm khí tượng
Trước vẻ đẹp của người thanh niên, ông họa sĩ đã có những cảm xúc chân thành và sâu lắng. Ông cảm thấy “mình đã bắt gặp một điều thật ra tôi tìm kiếm bấy lâu nay”. Ông cảm thấy “bắt gặp một nét đẹp của tâm hồn con người, một nét đẹp mà từ lâu tôi không được thấy”.
Ông họa sĩ đã dành nhiều thời gian để trò chuyện và ngắm nhìn anh thanh niên. Qua những gì ông cảm nhận được, ông đã có một cái nhìn đầy trân trọng và ngưỡng mộ về anh thanh niên.
Nhân vật này cùng với các nhân vật phụ khác đã góp phần tô đậm hình ảnh người thanh niên trong truyện như thế nào
Ngoài nhân vật ông họa sĩ, truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa còn có các nhân vật phụ khác như bác lái xe và cô kĩ sư trẻ. Những nhân vật này cũng góp phần tô đậm hình ảnh người thanh niên trong truyện.
Bác lái xe là người đã giới thiệu anh thanh niên với ông họa sĩ và cô kĩ sư. Ông đã kể cho họ nghe về cuộc sống và công việc của anh thanh niên. Qua lời giới thiệu của bác lái xe, ông họa sĩ và cô kĩ sư đã có cái nhìn đầu tiên về anh thanh niên.
Cô kĩ sư trẻ là người trực tiếp trò chuyện với anh thanh niên. Cô đã có dịp hiểu hơn về anh thanh niên, về những suy nghĩ, tình cảm và ước mơ của anh. Qua lời trò chuyện của cô kĩ sư, ông họa sĩ cũng có thêm cái nhìn sâu sắc hơn về anh thanh niên.
Cả ba nhân vật này đều có những ấn tượng tốt đẹp về anh thanh niên. Họ đều cảm phục trước tinh thần trách nhiệm cao với công việc, lòng yêu lao động và ý thức cống hiến cho đất nước của anh. Những ấn tượng tốt đẹp của họ về anh thanh niên đã góp phần làm nổi bật hình ảnh của anh, một người lao động bình thường nhưng có những phẩm chất tốt đẹp đáng quý, đáng trân trọng.
Nhân vật ông họa sĩ là nhân vật trung tâm của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa. Ông là người trực tiếp gặp gỡ và trò chuyện với anh thanh niên. Qua những lời kể và suy nghĩ của ông, nhân vật anh thanh niên được hiện lên một cách chân thực và sinh động.
Các nhân vật phụ khác như bác lái xe và cô kĩ sư trẻ cũng góp phần tô đậm hình ảnh người thanh niên. Họ đều có những ấn tượng tốt đẹp về anh thanh niên. Những ấn tượng tốt đẹp của họ về anh thanh niên đã góp phần làm nổi bật hình ảnh của anh, một người lao động bình thường nhưng có những phẩm chất tốt đẹp đáng quý, đáng trân trọng.
Câu 4: Trong truyện ngắn này có sự kết hợp các yếu tố trữ tình, bình luận với tự sự. Em hãy chỉ ra các chi tiết tạo nên chất trữ tình của tác phẩm và nêu tác dụng của chất trữ tình đó.
Các chi tiết tạo nên chất trữ tình của tác phẩm
- Tình huống truyện: Tình huống gặp gỡ tình cờ giữa ba nhân vật: bác lái xe, ông họa sĩ và cô kĩ sư với anh thanh niên làm công tác khí tượng ở trên đỉnh Yên Sơn thuộc Sa Pa. Tình huống này mang ý nghĩa quan trọng trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm, đó là vẻ đẹp của những con người lao động bình thường, lặng thầm cống hiến cho Tổ quốc.
- Tình huống truyện của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa
- Không gian: Không gian trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là không gian của núi rừng Sa Pa cao vời vợi, hùng vĩ, thơ mộng. Không gian này đã góp phần tô điểm cho vẻ đẹp của con người nơi đây.
- Không gian của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa
- Thời gian: Thời gian trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là thời gian của mùa hè, thời gian của nắng vàng, gió mát, của hoa lá rực rỡ. Thời gian này đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống.
- Thời gian của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa
- Hình ảnh nhân vật: Hình ảnh nhân vật trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là hình ảnh của những con người lao động bình thường, giản dị nhưng có những phẩm chất tốt đẹp đáng quý. Những hình ảnh này đã góp phần tạo nên chất trữ tình cho tác phẩm.
Tác dụng của chất trữ tình
- Chất trữ tình của tác phẩm đã góp phần làm nổi bật chủ đề của tác phẩm, đó là vẻ đẹp của những con người lao động bình thường, lặng thầm cống hiến cho Tổ quốc.
- Chất trữ tình của tác phẩm đã làm cho tác phẩm trở nên hấp dẫn, lôi cuốn hơn.
- Chất trữ tình của tác phẩm đã giúp tác giả thể hiện được tình cảm yêu mến, trân trọng của mình đối với những con người lao động bình thường.
Có thể nói, chất trữ tình là một trong những yếu tố quan trọng góp phần tạo nên thành công của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa.
Câu 5: Phát biểu chủ đề của truyện.
Chủ đề của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là vẻ đẹp của những con người lao động bình thường, lặng thầm cống hiến cho Tổ quốc.
Tác giả đã khắc họa thành công hình ảnh của những con người lao động bình thường, giản dị nhưng có những phẩm chất tốt đẹp đáng quý:
- Tinh thần trách nhiệm cao với công việc: Anh thanh niên làm công tác khí tượng sống và làm việc một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m. Công việc của anh đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác và tinh thần trách nhiệm cao. Anh luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, không quản ngại khó khăn, gian khổ.
- Lòng yêu lao động và ý thức cống hiến cho đất nước: Anh thanh niên yêu công việc của mình, luôn tìm tòi, học hỏi để nâng cao tay nghề. Anh ý thức được tầm quan trọng của công việc mình làm đối với cuộc sống, chiến đấu của nhân dân.
- Suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống và con người: Anh thanh niên có suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống, về con người. Anh ý thức được rằng mình là một thành viên nhỏ bé trong xã hội, nhưng anh vẫn luôn cố gắng sống có ích, cống hiến cho đất nước. Anh cũng có ước mơ được đi nhiều nơi, xem nhiều cảnh đẹp trên đất nước.
Những con người lao động bình thường như anh thanh niên là những người vô danh, nhưng họ lại đóng góp những công sức to lớn cho đất nước. Họ là những tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo.
Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa đã góp phần khẳng định vẻ đẹp của con người Việt Nam trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Luyện Tập
Phát biểu cảm nghĩ về một trong hai nhân vật: anh thanh niên, ông hoạ sĩ.
Cảm nghĩ về nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa
Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long là một trong những truyện ngắn hay nhất của nền văn học Việt Nam hiện đại. Tác phẩm đã khắc họa thành công hình ảnh của những con người lao động bình thường, lặng thầm cống hiến cho Tổ quốc. Trong đó, nhân vật anh thanh niên là nhân vật tiêu biểu nhất.
Anh thanh niên là một người lao động bình thường, sống và làm việc một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m. Công việc của anh là đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất để phục vụ dự báo thời tiết. Công việc của anh đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác và tinh thần trách nhiệm cao. Anh luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, không quản ngại khó khăn, gian khổ.
Anh thanh niên yêu công việc của mình, luôn tìm tòi, học hỏi để nâng cao tay nghề. Anh ý thức được tầm quan trọng của công việc mình làm đối với cuộc sống, chiến đấu của nhân dân. Anh cũng có những suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống, về con người. Anh ý thức được rằng mình là một thành viên nhỏ bé trong xã hội, nhưng anh vẫn luôn cố gắng sống có ích, cống hiến cho đất nước. Anh cũng có ước mơ được đi nhiều nơi, xem nhiều cảnh đẹp trên đất nước.
Anh thanh niên là một người có phẩm chất tốt đẹp đáng quý. Anh là một người có tinh thần trách nhiệm cao, có lòng yêu lao động, có ý thức cống hiến cho đất nước và có suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống, về con người. Anh là một tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo.
Có thể nói, anh thanh niên là nhân vật trung tâm của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa. Anh là đại diện tiêu biểu cho vẻ đẹp của những con người lao động bình thường, lặng thầm cống hiến cho Tổ quốc. Nhân vật anh thanh niên đã để lại trong lòng người đọc những ấn tượng sâu sắc, cảm động.
Một số chi tiết tiêu biểu thể hiện vẻ đẹp của nhân vật anh thanh niên:
- Tình yêu và trách nhiệm với công việc: Anh thanh niên yêu công việc của mình, luôn tìm tòi, học hỏi để nâng cao tay nghề. Anh ý thức được tầm quan trọng của công việc mình làm đối với cuộc sống, chiến đấu của nhân dân. Anh luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, không quản ngại khó khăn, gian khổ.
- Suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống và con người: Anh thanh niên có suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống, về con người. Anh ý thức được rằng mình là một thành viên nhỏ bé trong xã hội, nhưng anh vẫn luôn cố gắng sống có ích, cống hiến cho đất nước. Anh cũng có ước mơ được đi nhiều nơi, xem nhiều cảnh đẹp trên đất nước.
- Tinh thần lạc quan, yêu đời: Anh thanh niên sống một mình trên đỉnh núi cao, thiếu thốn về vật chất nhưng anh vẫn luôn lạc quan, yêu đời. Anh có một vườn hoa đẹp, một đàn gà để nuôi lấy trứng. Anh cũng thường xuyên đọc sách, nghe đài để cập nhật thông tin và nâng cao hiểu biết.
Với những phẩm chất tốt đẹp đáng quý trên, anh thanh niên là một tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo. Anh là nhân vật tiêu biểu cho vẻ đẹp của những con người lao động bình thường, lặng thầm cống hiến cho Tổ quốc.
Với những hướng dẫn soạn bài Lặng lẽ Sa Pa (trích) – Ngữ văn 9 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
