Soạn bài Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ
Hướng dẫn soạn bài Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ – Cánh diều lớp 12 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 85 sgk Ngữ văn 12 Tập 2):
– Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
– Khi đọc một văn bản thông tin tổng hợp, các em cần chú ý:
- Chỉ ra được sự phù hợp giữa đề tài, nội dung và nhan đề của văn bản.
- Xác định được bố cục; cách trình bày và mạch lạc của văn bản.
- Phân tích, đánh giá được vai trò và tính mới mẻ, cập nhật, độ tin cậy của các thông tin, dữ liệu được đưa vào văn bản.
- Phân tích được hiệu quả của các phương tiện phi ngôn ngữ (nếu có) trong văn bản.
- Nêu và đánh giá được thái độ, quan điểm của người viết đối với thông tin được trình bày trong văn bản.
– Tìm hiểu về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, ghi lại những thông tin cơ bản. Theo em, người trí thức có vai trò gì trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0?
– Đọc trước văn bản Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học công nghệ, bước đầu đối chiếu thông tin trong văn bản với những thông tin em đã tìm được về cuộc cách mạng đó và vai trò của người trí thức khoa học – công nghệ.
Gợi ý trả lời:
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0:
- Diễn ra trên ba lĩnh vực chính: công nghệ sinh học, công nghệ số và công nghệ vật lý.
- Các yếu tố cốt lõi bao gồm: Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn (Big Data), Lưu trữ đám mây (Cloud), v.v.
- Lợi ích: Thay thế lao động lặp lại bằng máy móc và hệ thống tự động, nâng cao năng suất và doanh thu, tối ưu hóa quy trình sản xuất.
- Hạn chế: Tăng cường sự bất bình đẳng, ảnh hưởng đến thị trường lao động, an ninh mạng và quyền riêng tư.
Vai trò của người trí thức:
- Đóng vai trò chính trong việc tiếp thu và áp dụng khoa học công nghệ toàn cầu.
- Nghiên cứu và sáng tạo giá trị mới trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.
- Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Đọc hiểu
Nội dung chính: Giới thiệu cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức công nghệ. Tác giả nêu rõ thời gian và đặc điểm của các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây, đồng thời mô tả sự phát triển của cách mạng 4.0 trên ba lĩnh vực chính. Văn bản cũng làm rõ những ảnh hưởng của cách mạng này và nhấn mạnh vai trò quan trọng của trí thức trong việc thúc đẩy tiến bộ công nghệ.
Câu hỏi 1: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 85)
Đọc lướt và xác định các đề mục lớn của văn bản.
Gợi ý trả lời:
- Đặc điểm của cách mạng công nghiệp 4.0
- Sự phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0
- Tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 tại Việt Nam
- Vai trò của trí thức khoa học – công nghệ trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0
Câu hỏi 2: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 86)
Trong mục 1, tác giả đã sắp xếp thông tin như thế nào?
Gợi ý trả lời:
Tác giả tổ chức thông tin theo trình tự thời gian:
- Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất (1.0) vào cuối thế kỉ XVIII – đầu thế kỉ XIX, với sự ra đời của sản xuất cơ khí.
- Cách mạng công nghiệp lần thứ hai (2.0) vào cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX, giới thiệu sản xuất hàng loạt bằng máy móc.
- Cách mạng công nghiệp lần thứ ba (3.0) từ cuối thế kỉ XX (từ thập niên 70), với nền sản xuất tự động hóa.
- Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (4.0) từ đầu thế kỉ XXI, với nền sản xuất thông minh dựa trên tích hợp nhiều công nghệ.
Câu hỏi 3: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 86)
Những câu nào thể hiện thái độ và quan điểm của tác giả?
Gợi ý trả lời:
- “Cách mạng công nghiệp 4.0 thực chất là sự hình thành thế giới số (thế giới ảo), phản ánh phức tạp và sinh động thế giới vật lý (thế giới thực).”
- “Số hóa và dữ liệu hóa không chỉ nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn thay đổi mô hình và phương thức sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp.”
Câu hỏi 4: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 86)
Hình minh họa ở mục 1 cho biết điều gì? Tác dụng của hình minh họa đó là gì?
Gợi ý trả lời:
- Hình minh họa thể hiện sự kết nối rộng rãi của cách mạng công nghiệp 4.0 đến các ngành nghề khác nhau như vận tải, cơ khí, công nghệ, và mạng lưới thông tin.
- Tác dụng của hình minh họa là làm rõ sự liên kết giữa các lĩnh vực và nhấn mạnh tầm quan trọng cũng như ảnh hưởng sâu rộng của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Câu hỏi 5: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 87)
Trong mục 2, người viết sắp xếp thông tin chủ yếu theo cách nào?
Gợi ý trả lời:
Người viết tổ chức thông tin theo ba lĩnh vực chính của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0: công nghệ sinh học, công nghệ vật lý, và công nghệ số.
Câu hỏi 6: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 87)
Các dữ liệu và thông tin ở đây có tác dụng gì?
Gợi ý trả lời:
Các dữ liệu và thông tin cung cấp bằng chứng cụ thể về các thành tựu hoặc nghiên cứu trong từng lĩnh vực, qua đó giúp thu hút và thuyết phục người đọc về tầm quan trọng của chúng.
Câu hỏi 7: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 88)
Chú ý cách trình bày và các phương thức biểu đạt ở mục 3.
Gợi ý trả lời:
- Cách trình bày: Tác giả trình bày hai luận điểm chính về ảnh hưởng của cách mạng công nghiệp 4.0, gồm những lợi ích và thách thức mà nó mang lại.
- Phương thức biểu đạt: Phương thức thuyết minh được sử dụng để cụ thể hóa những thuận lợi và khó khăn liên quan đến cách mạng công nghiệp 4.0.
Câu hỏi 8: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 89)
Tiêu đề và nội dung mục 4 có liên quan như thế nào với nhan đề của văn bản?
Gợi ý trả lời:
Tiêu đề và nội dung mục 4 liên quan trực tiếp đến nhan đề của văn bản, đặc biệt là phần “vai trò của trí thức khoa học – công nghệ,” vì mục 4 tập trung vào vai trò của trí thức trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Câu hỏi 9: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 89)
Những câu văn nào trong đoạn văn này nêu lên thái độ và quan điểm của tác giả?
Gợi ý trả lời:
- “Tri thức là nền tảng của sự tiến bộ xã hội, và đội ngũ trí thức là lực lượng chính trong việc sáng tạo và truyền bá kiến thức.”
- “Nhiều thế hệ trí thức đã trở thành hình mẫu về lòng yêu nước, tình thương dân, và cống hiến hết mình cho đất nước.”
- “Xây dựng đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu của cách mạng khoa học – công nghệ và thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là rất quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0.”
Câu hỏi 10: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 89)
Thông tin trong dấu ngoặc kép được trích dẫn từ đâu? Việc trích dẫn thông tin đó có tác dụng gì?
Gợi ý trả lời:
- “Hiền tài là nguyên khí quốc gia” là câu trích từ Bài kí đề danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất, niên hiệu Đại Báo thứ ba của Thân Nhân Trung (1418 – 1499).
- Tác dụng: Câu trích dẫn nhấn mạnh vai trò quan trọng của trí thức trong sự phát triển của quốc gia, cho thấy trí thức là yếu tố cơ bản đảm bảo sự sống còn và thịnh vượng của đất nước.
Câu hỏi 11: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 90)
Nội dung chính của đoạn cuối văn bản là gì?
Gợi ý trả lời:
Đoạn cuối văn bản đưa ra kết luận về việc sứ mệnh chính của trí thức là hướng dẫn và hỗ trợ xã hội thích ứng với cách mạng công nghiệp 4.0. Đồng thời, nhấn mạnh việc tận dụng cơ hội mà cuộc cách mạng này mang lại để thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng và bền vững của đất nước.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 90)
Nêu những nội dung lớn của văn bản. Các nội dung ấy phù hợp với nhan đề của bài viết như thế nào?
Gợi ý trả lời:
Nội dung lớn của văn bản:
- Đặc điểm và sự nhận diện của cách mạng công nghiệp 4.0
- Quá trình phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0
- Ảnh hưởng của cách mạng công nghiệp 4.0 tại Việt Nam
- Vai trò của trí thức khoa học – công nghệ trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0
Những nội dung này phù hợp với nhan đề của bài viết bởi vì chúng làm rõ các khía cạnh quan trọng của cách mạng công nghiệp 4.0, từ định nghĩa và phát triển đến ảnh hưởng và vai trò của trí thức, hỗ trợ và làm sáng tỏ chủ đề chính của bài viết.
Câu hỏi 2: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 90)
Tóm tắt nội dung của văn bản “Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ” bằng một đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng). Chỉ ra sự mạch lạc của văn bản.
Gợi ý trả lời:
Văn bản “Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ” cung cấp cái nhìn tổng quan về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Tác giả bắt đầu với việc xác định rõ cách mạng công nghiệp 4.0 và mô tả sự phát triển của các cuộc cách mạng công nghiệp trước đó. Tiếp theo, văn bản phân tích sự tiến triển của cách mạng 4.0 qua ba lĩnh vực chính: công nghệ sinh học, vật lý và kỹ thuật số. Tác giả cũng nêu rõ các tác động tích cực và thách thức mà cuộc cách mạng này mang lại. Cuối cùng, văn bản nhấn mạnh vai trò quan trọng của trí thức khoa học – công nghệ trong việc định hình và thúc đẩy sự thành công của cuộc cách mạng 4.0.
Sự mạch lạc của văn bản thể hiện ở:
- Cấu trúc rõ ràng: Các điểm chính được sắp xếp theo một trình tự hợp lý từ nhận diện, phát triển, tác động đến vai trò của trí thức.
- Liên kết chặt chẽ: Các luận điểm và dẫn chứng được trình bày mạch lạc, hỗ trợ lẫn nhau để làm rõ mục tiêu và nhan đề của bài viết.
- Nhắm đúng mục đích: Nội dung tập trung vào việc giải thích và làm nổi bật các khía cạnh của cách mạng công nghiệp 4.0, không bị lan man hay lệch lạc.
Câu hỏi 3: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 91)
Chỉ ra và nêu tác dụng của việc sử dụng kết hợp nhiều phương thức biểu đạt và cách trình bày thông tin của tác giả trong bài viết.
Gợi ý trả lời:
Các phương thức biểu đạt được sử dụng:
- Nghị luận
- Thuyết minh
- Biểu cảm
Tác dụng của các phương thức biểu đạt:
- Nghị luận và thuyết minh: Giúp trình bày các luận điểm và thông tin một cách chi tiết và rõ ràng, làm cho nội dung trở nên dễ hiểu và có sức thuyết phục hơn.
- Biểu cảm: Tăng cường sự truyền cảm và sức hấp dẫn của văn bản, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về vấn đề được bàn luận, từ đó nâng cao hiệu quả của thông điệp.
Cách trình bày thông tin:
- Rõ ràng và mạch lạc: Các đề mục và luận điểm được trình bày một cách rõ ràng, giúp người đọc dễ dàng theo dõi và hiểu nội dung.
- Sắp xếp hợp lý: Hệ thống luận cứ và dẫn chứng được tổ chức theo một trật tự logic, tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các thông tin, hỗ trợ việc tiếp nhận và xử lý thông tin của người đọc.
Câu hỏi 4: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 91)
Những dữ liệu ở các mục 1, 2, 3 là dữ liệu sơ cấp hay thứ cấp? Độ tin cậy của các thông tin, dữ liệu ở các mục này như thế nào? Các thông tin, dữ liệu ấy có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung chính của văn bản?
Gợi ý trả lời:
- Loại dữ liệu: Các dữ liệu ở các mục 1, 2, 3 thuộc loại dữ liệu sơ cấp, vì chúng chủ yếu được thu thập từ sách, báo, internet, và các bài nghiên cứu thử nghiệm.
- Độ tin cậy: Những thông tin và dữ liệu này có độ tin cậy cao. Tác giả đã sử dụng các nguồn thông tin cập nhật và chính xác, phản ánh đúng xu thế hiện tại mà không bị lỗi thời.
- Tác dụng: Các thông tin và dữ liệu này cung cấp cái nhìn cụ thể và chi tiết về các vấn đề được đề cập, làm rõ và củng cố các luận điểm trong văn bản. Điều này tăng cường tính thuyết phục và sự rõ ràng của nội dung chính.
Câu hỏi 5: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 91)
Tác giả đã thể hiện quan điểm, thái độ như thế nào về vai trò của đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ trong cách mạng công nghiệp 4.0? Em có nhận xét gì về quan điểm, thái độ ấy?
Gợi ý trả lời:
Quan điểm, thái độ:
- Tác giả đánh giá đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ là lực lượng chủ chốt trong việc sáng tạo và truyền bá tri thức. Theo tác giả, họ đóng vai trò then chốt và không thể thiếu trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, với ảnh hưởng quyết định đến sự thành công của quá trình này.
- Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng đội ngũ trí thức đáp ứng các yêu cầu của cách mạng khoa học – công nghệ, coi đó là một nhiệm vụ cấp bách và thiết yếu.
- Tác giả bày tỏ sự tự hào và trân trọng đối với những nhà trí thức đã trở thành hình mẫu về tinh thần yêu nước và cống hiến hết mình cho sự phát triển của đất nước. Thái độ của tác giả thể hiện sự ngưỡng mộ và đánh giá cao vai trò của đội ngũ trí thức.
=> Quan điểm của tác giả là hợp lý và phù hợp với thực tiễn. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra nhanh chóng và mạnh mẽ, việc nhận thức rõ giá trị của đội ngũ trí thức và đẩy mạnh đào tạo họ là cực kỳ quan trọng. Điều này giúp đất nước kịp thời đáp ứng các yêu cầu của thời đại và tận dụng tối đa cơ hội phát triển.
Câu hỏi 6: (SGK Ngữ văn 12 Tập 2 – Trang 91)
Văn bản cung cấp cho em những hiểu biết mới nào về cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ? Theo em, thế hệ trẻ của Việt Nam cần làm gì để tận dụng cơ hội từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0?
Gợi ý trả lời:
Những hiểu biết mới mẻ:
- Cách mạng công nghiệp 4.0 tạo ra một thế giới số, phản ánh sinh động và phức tạp của thế giới vật lý thực. Đây là sự phát triển của nền sản xuất thông minh, dựa trên ba lĩnh vực chính: công nghệ sinh học, vật lý, và kỹ thuật số.
- Vai trò quan trọng của đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ, những người dẫn đầu trong việc sáng tạo và truyền bá tri thức, đóng vai trò quyết định trong sự phát triển và ứng dụng của cách mạng công nghiệp 4.0.
Thế hệ trẻ của Việt Nam cần:
- Chủ động học tập và nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, đóng góp tích cực vào công cuộc công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước.
- Nhanh chóng nắm bắt và làm chủ các công nghệ mới, từ đó phát triển những sản phẩm và giải pháp đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội.
- Ý thức rõ sứ mệnh và trách nhiệm của bản thân để có thể tận dụng tốt các cơ hội mà cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại, góp phần vào sự tiến bộ chung của xã hội.
Với những hướng dẫn soạn bài Cách mạng công nghiệp 4.0 và vai trò của trí thức khoa học – công nghệ – Cánh diều lớp 12 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
