Soạn bài à ơi tay mẹ
Hướng dẫn soạn bài À ơi tay mẹ Sách Cánh Diều – Ngữ Văn Lớp 6 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.
1. Soạn văn à ơi tay mẹ phần Chuẩn bị
– Xem lại phần Kiến thức ngữ văn đề vận dụng vào đọc hiểu bài thơ này.
+ Bài thơ có được chia khổ không? Gồm bao nhiêu khổ? Mỗi khổ có bao nhiêu dòng? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?
Chia khổ:
Bài thơ được chia thành 6 khổ (đoạn).
Số dòng mỗi khổ:
Mỗi khổ có số dòng không đồng đều, tùy thuộc vào sự biến động và diễn đạt của ý trong từng đoạn.
Số khổ và số dòng chi tiết:
Khổ 1: 4 dòng
Khổ 2: 4 dòng
Khổ 3: 4 dòng
Khổ 4: 4 dòng
Khổ 5: 4 dòng
Khổ 6: 4 dòng
Vần:
Bài thơ À Ơi, Tay Mẹ sử dụng kiểu vần rất phổ biến trong thơ tự do, không giữ chặt theo quy luật nào cụ thể. Có sự đổi động trong cách sắp xếp vần, tạo nên sự tự do và sáng tạo cho tác phẩm.
Ngắt nhịp:
Dòng thơ không giữ một nhịp cố định, điều này phản ánh sự tự do và linh hoạt trong cách diễn đạt tình cảm của tác giả. Ngắt nhịp không đồng đều giúp tạo nên những đoạn thơ có nhịp điệu tự nhiên, phản ánh sự chân thực trong cảm xúc và ý nghĩa của tác phẩm.
>> Khám phá thêm: Soạn bài về thăm mẹ sách cánh diều
+ Bài thơ viết về ai và về điều gì?
Bài thơ À ơi tay mẹ viết về người mẹ và tình yêu thương của người mẹ dành cho con.
+ Bài thơ sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào? Từ ngữ trong bài thơ có gì độc đáo? Việc sử dụng các từ ngữ và biện pháp nghệ thuật đó đem lại tác dụng ra sao?
Bài thơ À ơi tay mẹ sử dụng một số biện pháp nghệ thuật như:
Ẩn dụ: Bàn tay mẹ được ẩn dụ cho tình yêu thương, sự chăm sóc, chở che của người mẹ dành cho con.
So sánh: Bàn tay mẹ được so sánh với phép nhiệm mầu, có thể ru cho mềm ngọn gió thu, chặn bão qua mùa màng tươi tốt.
Nhân hóa: Bàn tay mẹ được nhân hóa, có thể thức cả một đời, ru cho mềm ngọn gió thu, chặn bão qua mùa màng tươi tốt.
Từ ngữ trong bài thơ có một số đặc điểm độc đáo như:
Từ ngữ giàu tính gợi hình, gợi cảm: Bàn tay mẹ, ngọn gió thu, mùa màng tươi tốt, cái Mặt Trời bé con…
Từ ngữ giàu tính biểu cảm: phép nhiệm mầu, thức cả một đời, ru cho mềm, chặn bão qua…
Việc sử dụng các từ ngữ và biện pháp nghệ thuật đó đã đem lại những tác dụng sau:
Tạo nên hình ảnh người mẹ và tình yêu thương của mẹ dành cho con một cách sinh động, chân thực, giàu cảm xúc.
Khơi gợi tình cảm yêu thương, trân trọng của con đối với mẹ.
+ Ai là người đang bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ? Người đó bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ gì?
Người đang bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ là người con.
Người con bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ của mình về tình yêu thương của người mẹ dành cho con.
Cụ thể, người con bày tỏ những cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ sau:
Tình yêu thương, trân trọng: Người con trân trọng tình yêu thương của mẹ dành cho mình. Tình yêu thương ấy là vô giá, là thứ tình cảm thiêng liêng nhất mà con có được.
Lòng biết ơn: Người con biết ơn mẹ đã dành trọn cuộc đời mình để yêu thương, chăm sóc, chở che cho con.
Sự tự hào: Người con tự hào vì được làm con của mẹ.
Những cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ này được thể hiện rõ nét qua những hình ảnh, từ ngữ trong bài thơ.
Ví dụ, trong khổ thơ đầu, người con miêu tả bàn tay mẹ như một phép nhiệm mầu, có thể ru cho mềm ngọn gió thu, chặn bão qua mùa màng tươi tốt. Hình ảnh này thể hiện tình yêu thương của mẹ dành cho con là vô cùng to lớn, có thể vượt qua mọi khó khăn, gian khổ.
Trong khổ thơ thứ hai, người con tự hào gọi mẹ là “cái Mặt Trời bé con”. Hình ảnh này thể hiện tình yêu thương, sự trân trọng của người con dành cho mẹ.
Trong khổ thơ cuối, người con khẳng định tình yêu thương của mẹ là vô tận, không bao giờ vơi cạn. Hình ảnh “tay mẹ vẫn còn hát ru” thể hiện sự tin tưởng của người con vào tình yêu thương của mẹ.
+ Đọc trước văn bản; tìm hiểu thêm về tác giả Bình Nguyên.
Tác giả Bình Nguyên
Bình Nguyên là bút danh của nhà văn, nhà thơ Tô Văn Tuấn. Ông sinh ngày 7 tháng 3 năm 1914 tại Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. Ông là một trong những nhà văn lớn của Việt Nam trong giai đoạn 1945-1975.
Tô Văn Tuấn bắt đầu sáng tác từ năm 1936. Ông đã sáng tác nhiều thể loại văn học, gồm truyện ngắn, tiểu thuyết, thơ, kịch, bút ký,… Ông được coi là một trong những nhà văn viết truyện ngắn xuất sắc nhất của Việt Nam.
+ Em đã lần nào nghe bà hoặc mẹ ru chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về lời ru ấy.
Em đã được chị ru ngủ bằng lời ru:
Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao
Ông ơi ông vớt tôi nào
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con
Khi lớn lên em chợt nhớ lại lời bài thơ, em đã hiểu được ý nghĩa trong đó thêm sự thương yêu kính phục những người nông dân Việt Nam cần cù, chất phác, chịu thương, chịu khó. Qua bài học “thà chết trong còn hơn sống đục” mà các tác giả dân gian gửi cho chúng ta đến nay vẫn còn có nhiều ý nghĩa đối với thế hệ trẻ của chúng ta.
>> Đọc thêm: Thực hành tiếng việt 2
2. Soạn văn 6 À ơi tay mẹ phần Đọc hiểu
Nhan đề và tranh minh họa gợi cho em cảm nhận gì?
Nhan đề “À ơi tay mẹ” gợi cho em cảm nhận về tình yêu thương của người mẹ dành cho con.
Chú ý các biện pháp tu từ, cách gieo vần và ngắt nhịp trong bài thơ.
Sử dụng một số biện pháp tu từ như:
Ẩn dụ: Bàn tay mẹ được ẩn dụ cho tình yêu thương, sự chăm sóc, chở che của người mẹ dành cho con.
Bàn tay mẹ
So sánh: Bàn tay mẹ được so sánh với phép nhiệm mầu, có thể ru cho mềm ngọn gió thu, chặn bão qua mùa màng tươi tốt.
Nhân hóa: Bàn tay mẹ được nhân hóa, có thể thức cả một đời, ru cho mềm ngọn gió thu, chặn bão qua mùa màng tươi tốt.
Cách gieo vần trong bài thơ:
Vần chân: ơi – ơi, mẹ – mẹ, mềm – mềm, tốt – tốt, con – non.
Vần lưng: thức – gió, ru – bão.
Cách ngắt nhịp trong bài thơ:
Âm điệu: Bài thơ được viết theo thể thơ lục bát, có âm điệu nhẹ nhàng, êm ái, phù hợp với lời ru của mẹ.
Nhịp điệu: Bài thơ có nhịp 2/2/2/2, tạo nên sự nhịp nhàng, uyển chuyển.
Hãy chú ý các phép nhiệm mầu từ tay mẹ thể hiện trong các khổ thơ như thế nào
Các phép nhiệm mầu từ tay mẹ thể hiện trong các khổ thơ như sau:
Khổ thơ đầu: Bàn tay mẹ được so sánh với phép nhiệm mầu, có thể ru cho mềm ngọn gió thu, chặn bão qua mùa màng tươi tốt.
Khổ thơ thứ hai: Bàn tay mẹ được gọi là “cái Mặt Trời bé con”, thể hiện sự ấm áp, bao dung, che chở của mẹ dành cho con.
Khổ thơ cuối: Bàn tay mẹ vẫn còn hát ru, thể hiện tình yêu thương vô tận của mẹ dành cho con.
Những từ ngữ nào được lặp lại nhiều lần trong bài thơ?
những từ ngữ được lặp lại nhiều lần trong bài thơ là:
“À ơi”: Là lời ru quen thuộc của dân tộc Việt Nam, thể hiện tình yêu thương, sự che chở của người mẹ dành cho con.
“Tay mẹ”: Là hình ảnh trung tâm của bài thơ, tượng trưng cho tình yêu thương, sự chăm sóc, chở che của người mẹ dành cho con.
“Mẹ”: Là người mẹ, là người sinh thành, dưỡng dục, yêu thương con vô điều kiện.
3.Câu hỏi cuối bài
Câu 1:Tìm hình ảnh, chi tiết thể hiện “phép nhiệm mầu” của bàn tay mẹ. Những dòng thơ nào nói lên đức hi sinh của người mẹ?
Hình ảnh, chi tiết thể hiện “phép nhiệm mầu” của bàn tay mẹ:
Khổ thơ đầu:
“Ru cho mềm ngọn gió thu”: Bàn tay mẹ có thể xua tan đi những cơn gió thu hanh hao, lạnh lẽo, mang đến cho con sự ấm áp, bình yên.
“Chặn bão qua mùa màng tươi tốt”: Bàn tay mẹ có thể che chở cho con, giúp con tránh khỏi những khó khăn, gian khổ trong cuộc sống.
Khổ thơ thứ hai:
“Cái Mặt Trời bé con”: Bàn tay mẹ được ví như Mặt Trời, mang đến cho con sự ấm áp, yêu thương.
Khổ thơ cuối:
“Thức cả một đời”: Bàn tay mẹ luôn luôn bên cạnh con, che chở cho con, bất kể ngày đêm.
Những dòng thơ nói lên đức hi sinh của người mẹ:
Khổ thơ đầu:
“Ru cho mềm ngọn gió thu”: Bàn tay mẹ không chỉ ru con ngủ, mà còn xua tan đi những khó khăn, gian khổ trong cuộc sống. Điều này cho thấy đức hi sinh của người mẹ, luôn sẵn sàng hy sinh để bảo vệ con.
Khổ thơ thứ hai:
“Cái Mặt Trời bé con”: Bàn tay mẹ luôn luôn ôm ấp, vỗ về con, như một nguồn động lực, an ủi cho con. Điều này cho thấy đức hi sinh của người mẹ, luôn sẵn sàng hi sinh để con được hạnh phúc.
Khổ thơ cuối:
“Thức cả một đời”: Bàn tay mẹ luôn luôn bên cạnh con, che chở cho con, bất kể ngày đêm. Điều này cho thấy đức hi sinh của người mẹ, luôn sẵn sàng hy sinh cả cuộc đời mình cho con.
Câu 2:Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng những từ ngữ nào? Cách gọi đó nói lên điều gì về tình cảm mẹ dành cho con?
Em nhỏ trong bài thơ được gọi bằng những từ ngữ sau:
“Con”: Đây là cách gọi phổ biến của người mẹ dành cho con cái. Cách gọi này thể hiện tình yêu thương, sự gắn bó, thân thiết giữa mẹ và con.
“Cái Mặt Trời bé con”: Đây là một cách gọi ẩn dụ, thể hiện sự yêu thương, trân trọng của mẹ dành cho con. Mặt Trời là nguồn sáng, nguồn năng lượng, mang đến sự ấm áp, tươi sáng cho cuộc sống. Cách gọi này thể hiện mong muốn của mẹ rằng con sẽ là một người con ngoan ngoãn, giỏi giang, là niềm tự hào của mẹ.
Câu 3:Trong bài thơ, cụm từ “à ơi” được lặp lại nhiều lần. Hãy phân tích tác dụng của sự lặp lại ấy.
Trong bài thơ “À ơi tay mẹ”, cụm từ “à ơi” được lặp lại 6 lần. Cụm từ này là lời ru quen thuộc của dân tộc Việt Nam, thể hiện tình yêu thương, sự che chở của người mẹ dành cho con.
Sự lặp lại của cụm từ “à ơi” trong bài thơ có tác dụng:
Tạo nên âm điệu nhẹ nhàng, êm ái, phù hợp với lời ru của mẹ. Lời ru của mẹ như một phép thuật, có thể xua tan đi mọi mệt mỏi, lo âu, giúp con chìm vào giấc ngủ ngon lành.
Khơi gợi cảm xúc, suy nghĩ của người đọc về tình yêu thương của mẹ dành cho con. Khi nghe lời ru của mẹ, người đọc như được trở về tuổi thơ, được cảm nhận tình yêu thương, sự che chở của mẹ.
Thể hiện tình yêu thương, sự chăm sóc, chở che của mẹ dành cho con. Cụm từ “à ơi” được lặp lại nhiều lần như một lời nhắc nhở, một lời động viên, an ủi con. Mẹ luôn ở bên con, che chở, bảo vệ con.
Cụ thể, trong khổ thơ đầu, cụm từ “à ơi” được lặp lại 2 lần. Sự lặp lại này đã tạo nên âm điệu nhẹ nhàng, êm ái, phù hợp với lời ru của mẹ. Lời ru của mẹ như một phép thuật, xua tan đi những cơn gió thu hanh hao, lạnh lẽo, mang đến cho con sự ấm áp, bình yên.
Trong khổ thơ thứ hai, cụm từ “à ơi” được lặp lại 4 lần. Sự lặp lại này đã nhấn mạnh tình yêu thương, sự chăm sóc, chở che của mẹ dành cho con. Bàn tay mẹ là bàn tay của tình yêu thương, luôn luôn bên cạnh con, che chở cho con.
Trong khổ thơ cuối, cụm từ “à ơi” được lặp lại 2 lần. Sự lặp lại này đã thể hiện tình yêu thương, sự hi sinh của mẹ dành cho con. Bàn tay mẹ luôn luôn bên cạnh con, che chở cho con, bất kể ngày đêm
>> Có thể bạn quan tâm: Tập làm thơ lục bát
Câu 4:“Bàn tay mang phép nhiệm mầu / Chắt chịu từ những dãi dầu đấy thôi.”. Em có đồng ý với tác giả không? Vì sao?
Em đồng ý với tác giả.
Bàn tay mẹ là bàn tay của tình yêu thương, sự chăm sóc, chở che của mẹ dành cho con. Bàn tay mẹ có thể làm được những điều kì diệu, có thể mang lại cho con những điều tốt đẹp nhất.
Những phép nhiệm mầu từ bàn tay mẹ được chắt chịu từ những dãi dầu mà mẹ đã trải qua. Mẹ đã phải trải qua bao khó khăn, gian khổ, vất vả để nuôi dạy con nên người. Mẹ đã phải thức khuya dậy sớm, chăm sóc con từng bữa ăn, giấc ngủ. Mẹ đã phải hy sinh cả tuổi thanh xuân, cả cuộc đời mình cho con.
Chính những dãi dầu ấy đã tôi luyện nên bàn tay mẹ, biến nó trở thành bàn tay của tình yêu thương, sự hi sinh. Bàn tay mẹ không chỉ ru con ngủ, ôm ấp con, vỗ về con, mà còn có thể xua tan đi những khó khăn, gian khổ, giúp con vượt qua mọi thử thách trong cuộc sống.
Cụ thể, trong bài thơ, tác giả đã miêu tả những phép nhiệm mầu từ bàn tay mẹ như sau:
“Ru cho mềm ngọn gió thu”: Bàn tay mẹ có thể xua tan đi những cơn gió thu hanh hao, lạnh lẽo, mang đến cho con sự ấm áp, bình yên.
“Chặn bão qua mùa màng tươi tốt”: Bàn tay mẹ có thể che chở cho con, giúp con tránh khỏi những khó khăn, gian khổ trong cuộc sống.
“Cái Mặt Trời bé con”: Bàn tay mẹ được ví như Mặt Trời, mang đến cho con sự ấm áp, yêu thương.
“Thức cả một đời”: Bàn tay mẹ luôn luôn bên cạnh con, che chở cho con, bất kể ngày đêm.
Tất cả những phép nhiệm mầu ấy đều được chắt chịu từ những dãi dầu mà mẹ đã trải qua. Mẹ đã phải trải qua bao khó khăn, gian khổ, vất vả để nuôi dạy con nên người. Mẹ đã phải thức khuya dậy sớm, chăm sóc con từng bữa ăn, giấc ngủ. Mẹ đã phải hy sinh cả tuổi thanh xuân, cả cuộc đời mình cho con.
Chính những dãi dầu ấy đã tôi luyện nên bàn tay mẹ, biến nó trở thành bàn tay của tình yêu thương, sự hi sinh. Bàn tay mẹ không chỉ ru con ngủ, ôm ấp con, vỗ về con, mà còn có thể xua tan đi những khó khăn, gian khổ, giúp con vượt qua mọi thử thách trong cuộc sống.
Vì vậy, em đồng ý với tác giả khi nói rằng “Bàn tay mang phép nhiệm mầu / Chắt chịu từ những dãi dầu đấy thôi”.
Câu 5:Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ tượng trưng cho điều gì?
Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ “À ơi tay mẹ” của nhà thơ Bình Nguyên tượng trưng cho tình yêu thương, sự chăm sóc, chở che của người mẹ dành cho con.
Bàn tay mẹ là bàn tay của tình yêu thương, sự dịu dàng, âu yếm. Bàn tay mẹ ru con ngủ, ôm ấp con, vỗ về con. Bàn tay mẹ mang lại cho con sự ấm áp, bình yên, hạnh phúc.
Bàn tay mẹ cũng là bàn tay của sự hi sinh, đức hy sinh. Mẹ đã phải trải qua bao khó khăn, gian khổ, vất vả để nuôi dạy con nên người. Mẹ đã phải thức khuya dậy sớm, chăm sóc con từng bữa ăn, giấc ngủ. Mẹ đã phải hy sinh cả tuổi thanh xuân, cả cuộc đời mình cho con.
Bàn tay mẹ còn là bàn tay của phép nhiệm mầu. Bàn tay mẹ có thể xua tan đi những khó khăn, gian khổ, giúp con vượt qua mọi thử thách trong cuộc sống.
>> Xem thêm: Kể Lại một trải nghiệm đáng nhớ
Câu 6:Em thích khổ thơ nào nhất trong bài thơ? Vì sao?
Khổ thơ mà em thích nhất trong bài thơ “À ơi tay mẹ” là khổ thơ thứ hai. Khổ thơ này có nội dung như sau:
À ơi này cái Mặt Trời bé con,
Bàn tay mẹ ôm ấp vuốt ve,
Mẹ ru con ngủ,
Ru cho mềm ngọn gió thu,
Ru cho tan đám sương mù,
Ru cho con lớn khôn.
Khổ thơ này thể hiện tình yêu thương, sự chăm sóc, chở che của mẹ dành cho con. Bàn tay mẹ ôm ấp vuốt ve con, ru con ngủ, xua tan đi những khó khăn, gian khổ, giúp con lớn khôn.
Em thích khổ thơ này vì nó thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, vĩ đại. Mẹ là người đã sinh ra, nuôi dưỡng, dạy dỗ ta nên người. Mẹ luôn luôn bên cạnh ta, che chở, bảo vệ ta. Bàn tay mẹ là bàn tay của tình yêu thương, sự hi sinh. Mẹ đã phải trải qua bao khó khăn, gian khổ, vất vả để nuôi dạy ta nên người.
Khổ thơ này còn có âm điệu nhẹ nhàng, êm ái, phù hợp với lời ru của mẹ. Khi đọc khổ thơ này, em như được trở về tuổi thơ, được cảm nhận tình yêu thương, sự che chở của mẹ.
Với những hướng dẫn soạn bài À ơi tay mẹ Sách Cánh Diều – Ngữ Văn Lớp 6 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.
