Hướng dẫn soạn bài Trình bày về so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện Ngữ văn 12 tập 1 Cánh diều chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về bài học này.
1. Định hướng
a) Mục tiêu:
Khi so sánh và đánh giá hai tác phẩm truyện, mục đích không chỉ dừng lại ở việc nêu ra những điểm tương đồng và khác biệt, mà còn là để làm nổi bật giá trị riêng và sự độc đáo của mỗi tác phẩm. Qua đó, người trình bày có thể thuyết phục người nghe về tầm quan trọng và ý nghĩa của các tác phẩm này.
b) Để thực hiện tốt việc so sánh và đánh giá hai tác phẩm truyện, cần lưu ý:
- Lựa chọn những tác phẩm nổi bật và có giá trị để so sánh, giúp người nghe cảm nhận được chiều sâu và sự phong phú của từng câu chuyện.
- Đặt vấn đề so sánh sao cho hấp dẫn, khiến người nghe cảm thấy cuốn hút và tò mò về những khía cạnh khác nhau của các tác phẩm.
- Chuẩn bị kỹ lưỡng, thu thập đầy đủ thông tin về hai tác phẩm, đảm bảo rằng mọi luận điểm đều được hỗ trợ bởi dẫn chứng cụ thể và rõ ràng.
- Sử dụng các phương tiện hỗ trợ như âm thanh, hình ảnh,… để tăng cường tác động cảm xúc và tạo không khí sinh động cho buổi thuyết trình, giúp người nghe dễ dàng tiếp nhận và ghi nhớ thông tin.
2. Thực hành
Bài tập: So sánh yếu tố kỳ ảo trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ và truyện cổ tích “Thạch Sanh”.
a) Chuẩn bị:
- Ôn lại dàn ý: Xem lại dàn ý đã chuẩn bị trong phần Viết để củng cố kiến thức và định hình cách trình bày nội dung.
- Tóm tắt cốt truyện: Sử dụng sơ đồ hoặc bảng biểu để tóm tắt cốt truyện của cả hai tác phẩm, giúp nắm bắt rõ các yếu tố chính và dễ dàng so sánh.
- Chuẩn bị phương tiện hỗ trợ: Sẵn sàng các phương tiện hỗ trợ như tranh ảnh minh họa, nội dung PowerPoint, và kiểm tra kỹ máy chiếu, màn hình để đảm bảo mọi thứ hoạt động trơn tru trong buổi thuyết trình.
- Dự kiến các điểm thu hút: Suy nghĩ trước về những yếu tố có thể tạo sự hứng thú cho người nghe, và chuẩn bị một số câu hỏi để kích thích thảo luận và tranh luận.
b) Tìm ý và lập dàn ý:
- Chỉnh sửa dàn ý: Người thuyết trình nên xem lại dàn ý đã chuẩn bị trước đó, cân nhắc yêu cầu của bài nói để bổ sung và sắp xếp lại các ý sao cho mạch lạc, rõ ràng và phù hợp với nội dung cần trình bày.
- Chuẩn bị cho người nghe: Người nghe cũng cần tìm hiểu trước về đề tài và nội dung của bài thuyết trình, từ đó chuẩn bị các câu hỏi hoặc vấn đề cần được làm rõ, giúp buổi thảo luận trở nên phong phú và sôi nổi hơn.
c) Nói và nghe
| Người nói | Người nghe |
| Nội dung trình bày: – Trình bày nội dung rõ ràng, cụ thể, tuân theo dàn ý đã chuẩn bị. – Tập trung vào trọng tâm, đảm bảo logic; sử dụng lý lẽ và bằng chứng để làm nổi bật vấn đề. | Tập trung lắng nghe: – Hiểu được các nội dung chính và quan điểm của người thuyết trình. – Ghi chép lại các thông tin chính, những điểm cần hỏi lại, và nhận xét về nội dung cũng như cách trình bày. – Đưa ra các câu hỏi, ý kiến trao đổi ngắn gọn, rõ ràng; có thể bổ sung quan điểm cá nhân. |
| Hình thức trình bày: – Bài trình bày có cấu trúc rõ ràng: mở đầu, nội dung chính, và kết thúc. – Sử dụng các công cụ, thiết bị hỗ trợ, và yếu tố phi ngôn ngữ phù hợp. – Thể hiện sự sáng tạo trong cách trình bày. | Thái độ lắng nghe: – Tôn trọng người thuyết trình; sử dụng cử chỉ, nét mặt, ánh mắt để khích lệ và thể hiện sự quan tâm. |
| Tác phong, thái độ: – Tự tin, thân thiện, tôn trọng người nghe. – Trình bày hấp dẫn và diễn đạt lôi cuốn. – Điều chỉnh tốc độ nói phù hợp, có ngữ điệu và đảm bảo thời gian quy định. |
Bài nói mẫu tham khảo:
Mở bài:
- Lời chào: Kính chào thầy cô và các bạn, tôi là [tên của bạn], học sinh lớp [lớp của bạn], trường [tên trường].
- Giới thiệu vấn đề: Yếu tố kỳ ảo là một phần không thể thiếu trong văn học, đặc biệt là trong các truyện ngắn và câu chuyện dân gian. Chúng không chỉ tạo nên sự lôi cuốn, hấp dẫn mà còn giúp truyền tải những thông điệp sâu sắc. Tuy nhiên, cách yếu tố kỳ ảo được sử dụng giữa các thể loại và trong từng tác phẩm cụ thể có những điểm tương đồng và khác biệt riêng. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá và so sánh yếu tố kỳ ảo trong truyện cổ tích “Thạch Sanh” và đoạn trích “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ.
Thân bài:
Điểm tương đồng:
- Thế giới siêu nhiên và thần bí: Cả hai tác phẩm đều mở ra một thế giới siêu nhiên, nơi tồn tại những thế lực vượt ngoài tầm kiểm soát của con người. Trong thế giới này, linh hồn không chỉ tồn tại sau khi chết mà còn có khả năng giao tiếp với người sống, tạo nên một bầu không khí huyền bí và kỳ ảo. Đây chính là yếu tố quan trọng thu hút sự chú ý của người đọc và làm cho câu chuyện trở nên đầy sức sống.
- Phân chia Thiện – Ác rõ ràng: Trong cả hai tác phẩm, chúng ta thấy sự hiện diện của các lực lượng đối lập giữa thiện và ác trong thế giới thần linh. Trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên,” Diêm Vương là biểu tượng của công lý, luôn đứng về phía lẽ phải, trong khi thổ công là hình ảnh của sự hiền lành và phúc đức. Tương tự, trong “Thạch Sanh,” Ngọc Hoàng đại diện cho lòng nhân từ, ban phước lành cho những người hiền lành, trong khi các thế lực tà ác như chằn tinh và đại bàng thần, hay viên bách hộ họ Thôi trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên,” đại diện cho những thử thách và hiểm nguy mà con người phải đối mặt.
- Sự tồn tại dai dẳng của cái ác: Cả hai câu chuyện đều nhấn mạnh rằng cái ác không dễ bị tiêu diệt. Trong “Thạch Sanh,” linh hồn của chằn tinh và đại bàng vẫn luôn tìm cách hại Thạch Sanh, trong khi ở “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên,” viên bách hộ họ Thôi vẫn tiếp tục gây hại cho dân lành. Tuy nhiên, cả hai tác phẩm đều khẳng định rằng, dù khó khăn đến đâu, cuối cùng cái thiện sẽ chiến thắng, nhấn mạnh sự vinh quang của lòng dũng cảm và kiên trì.
Điểm khác biệt:
- Vai trò của yếu tố kỳ ảo: Trong “Thạch Sanh,” yếu tố kỳ ảo đóng vai trò trợ giúp nhân vật chính, giúp đỡ những người bất hạnh và tăng cường sức mạnh cho những người bảo vệ cái thiện. Ngược lại, trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên,” yếu tố kỳ ảo không trực tiếp hỗ trợ nhân vật mà chủ yếu làm nền để làm nổi bật tính cách kiên cường và lòng dũng cảm của Tử Văn.
- Cách xây dựng nhân vật: Trong “Thạch Sanh,” yếu tố kỳ ảo giúp xây dựng hình tượng nhân vật anh hùng lý tưởng với sức mạnh phi thường và nguồn gốc thần linh cao quý. Ngược lại, trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên,” nhân vật Tử Văn được khắc họa gần gũi hơn với con người bình thường, nhằm tôn vinh sức mạnh tinh thần và lòng kiên định của con người trong cuộc chiến chống lại cái ác.
- Thông điệp chính của tác phẩm: “Thạch Sanh” nhấn mạnh triết lý “ở hiền gặp lành,” khẳng định rằng người tốt sẽ luôn được bảo vệ và kẻ ác sẽ phải trả giá. Trong khi đó, “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” tập trung vào việc ca ngợi lòng dũng cảm và sự kiên trì trong việc đấu tranh giành công lý, phản ánh rằng cuộc sống không hề dễ dàng và con người cần phải dũng cảm đối mặt với mọi thử thách để đạt được công lý.
Kết bài:
- Vai trò của yếu tố kỳ ảo: Yếu tố kỳ ảo không chỉ làm phong phú thêm nội dung của các câu chuyện mà còn giúp truyền tải những thông điệp sâu sắc về cuộc sống. Văn học viết, dựa trên nền tảng của văn học dân gian, có thể kế thừa và sáng tạo để mang đến những tác phẩm vừa hấp dẫn vừa có giá trị nhân văn cao cả.
- Lời kết và cảm ơn: Trên đây là phần trình bày của tôi về sự so sánh yếu tố kỳ ảo trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” của Nguyễn Dữ và truyện cổ tích “Thạch Sanh”. Cảm ơn thầy cô và các bạn đã lắng nghe.
d) Kiểm tra và chỉnh sửa
| Người nói | Người nghe |
| Rút kinh nghiệm về bài trình bày: – Đã trình bày đầy đủ và phong phú các nội dung đã chuẩn bị trong dàn ý chưa? – Có làm rõ được trọng tâm, bao gồm những điểm tương đồng và khác biệt giữa hai tác phẩm không? – Cách thức trình bày, phong cách, thái độ, giọng điệu, và ngôn ngữ đã sử dụng có phù hợp không? – Các phương tiện hỗ trợ như hình ảnh, âm thanh có hiệu quả trong việc truyền tải nội dung không? | Kiểm tra kết quả nghe: – Kiểm tra và đảm bảo rằng các nội dung đã được ghi chép lại một cách chính xác và đầy đủ. – Xem xét những điều mình đã thu hoạch được từ bài trình bày. Nhận xét: – Đánh giá về nội dung và hình thức bài trình bày của người nói. Đánh giá: – Nêu rõ những ưu điểm và hạn chế của bài trình bày. – Rút ra bài học hoặc điều gì bổ ích từ bài trình bày của người nói. |
| Tự đánh giá: – Điều gì em hài lòng nhất về bài trình bày của mình? – Điều gì em muốn cải thiện hoặc thay đổi trong bài trình bày đó? |
Với những hướng dẫn soạn bài Trình bày về so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện Ngữ văn 12 tập 1 Cánh diều chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của bài học này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.