Hướng dẫn soạn bài Ôn tập 3- Sách Chân Trời Sáng Tạo trang 79 – Ngữ Văn 6 (tập 1). Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản.
Câu 1 (trang 79 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tóm tắt nội dung của các văn bản sau và xác định thể loại của chúng bằng cách điền vào bảng:
| Văn bản | Nội dung | Thể loại |
| Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương | ||
| Việt nam quê hương ta |
Văn bản “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương” tập hợp một số câu hát dân gian ca ngợi vẻ đẹp quê hương, đất nước. Các câu hát được viết theo thể lục bát, lục bát biến thể, song thất lục bát,…
Ví dụ:
- Lục bát
“Tháp Mười đẹp nhất bông sen
Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ”
- Lục bát biến thể
“Bình Định có núi Vọng Phu
Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh”
- Song thất lục bát
“Có bến nước bên sông
Có cây đa cổ thụ
Có người dân chất phác
Mến khách chân thành”
Bài thơ “Việt Nam quê hương ta” của nhà thơ Nguyễn Đình Thi, viết về vẻ đẹp của quê hương Việt Nam. Bài thơ được viết theo thể thơ tự do, sử dụng nhiều hình ảnh, ngôn ngữ tượng trưng, gợi cảm.
Ví dụ:
- Hình ảnh
“Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước”
- Ngôn ngữ
“Nước chúng ta
Nước những con người đi tới
Không bao giờ lùi bước”
Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên, lịch sử, con người Việt Nam. Bài thơ thể hiện niềm tự hào, yêu mến quê hương, đất nước của tác giả.
Câu 2 (trang 80 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Chỉ ra những đặc điểm của thể thơ lục bát trong bài ca dao sau:
Sông Tô nước chảy trong ngần
Con thuyền buồm trắng chạy gần chạy xa
Thon thon hai mũi chèo hoa
Lướt qua lướt lại như là bướm bay
Những đặc điểm của thể thơ lục bát trong bài ca dao “Sông Tô nước chảy trong ngần”
- Về số dòng và số tiếng:
- Bài ca dao có 4 dòng, mỗi dòng 6 tiếng.
- Thể thơ lục bát có quy định về số dòng và số tiếng như sau:
- Số dòng: Thường là 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24,…
- Số tiếng: Mỗi dòng lục có 6 tiếng, mỗi dòng bát có 8 tiếng.
- Về vần và nhịp:
- Vần: Bài ca dao sử dụng vần chân, vần bằng ở tiếng thứ sáu của câu lục và tiếng thứ tám của câu bát.
- Nhịp: Bài ca dao sử dụng nhịp chẵn, với 6 tiếng chia thành 3 nhịp 2/2/2 hoặc 4 nhịp 2/2/2/2.
- Về ngôn ngữ:
- Bài ca dao sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi với đời sống thực tế, thể hiện rõ nét đặc trưng của thể thơ lục bát.
- Bài ca dao sử dụng nhiều hình ảnh, biện pháp tu từ để diễn tả vẻ đẹp của sông Tô và con thuyền buồm trắng.
Cụ thể, trong bài ca dao “Sông Tô nước chảy trong ngần”, thể thơ lục bát được thể hiện qua những yếu tố sau:
- Về số dòng và số tiếng:
- Bài ca dao có 4 dòng, mỗi dòng 6 tiếng, phù hợp với quy định về số dòng và số tiếng của thể thơ lục bát.
- Về vần và nhịp:
- Vần: Bài ca dao sử dụng vần chân, vần bằng ở tiếng thứ sáu của câu lục và tiếng thứ tám của câu bát. Vần chân tạo nên âm điệu nhẹ nhàng, uyển chuyển, phù hợp với nội dung thể hiện của bài ca dao.
- Nhịp: Bài ca dao sử dụng nhịp chẵn, với 6 tiếng chia thành 3 nhịp 2/2/2 hoặc 4 nhịp 2/2/2/2. Nhịp chẵn tạo nên âm điệu chậm rãi, du dương, phù hợp với việc miêu tả vẻ đẹp của sông Tô và con thuyền buồm trắng.
- Về ngôn ngữ:
- Bài ca dao sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi với đời sống thực tế, thể hiện rõ nét đặc trưng của thể thơ lục bát. Các từ ngữ được sử dụng trong bài ca dao đều là những từ ngữ quen thuộc, dễ hiểu, như: “sông Tô”, “nước chảy trong ngần”, “con thuyền buồm trắng”, “thon thon”, “mũi chèo hoa”, “lướt qua lướt lại”, “như là bướm bay”.
- Bài ca dao sử dụng nhiều hình ảnh, biện pháp tu từ để diễn tả vẻ đẹp của sông Tô và con thuyền buồm trắng. Hình ảnh “sông Tô nước chảy trong ngần” gợi lên vẻ đẹp trong trẻo, thanh bình của dòng sông. Hình ảnh “con thuyền buồm trắng chạy gần chạy xa” gợi lên sự tấp nập, nhộn nhịp của dòng sông. Hình ảnh “thon thon hai mũi chèo hoa” gợi lên vẻ đẹp duyên dáng, mềm mại của con thuyền. Hình ảnh “lướt qua lướt lại như là bướm bay” gợi lên vẻ đẹp uyển chuyển, nhẹ nhàng của con thuyền.
Tóm lại, bài ca dao “Sông Tô nước chảy trong ngần” là một bài ca dao hay, thể hiện rõ nét đặc trưng của thể thơ lục bát.
Câu 3 (trang 80 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Dựa vào gợi ý sau, em hãy nêu những đặc điểm của một đoạn văn chia sẻ về cảm xúc một bài thơ lục bát
| Phương diện | đặc điểm |
| Hình thức | Đoạn văn được đánh dấu từ chỗ viết hoa lùi vào đầu dòng và kết thúc bằng dấu câu dùng để ngắt đoạn xuống dòng |
| Nội dung |
Đặc điểm của một đoạn văn chia sẻ về cảm xúc một bài thơ lục bát
Hình thức
- Đoạn văn được đánh dấu từ chỗ viết hoa lùi vào đầu dòng và kết thúc bằng dấu câu dùng để ngắt đoạn xuống dòng.
- Đoạn văn có độ dài vừa phải, khoảng 2 – 3 câu.
- Đoạn văn sử dụng ngôn ngữ giản dị, trong sáng, dễ hiểu.
Nội dung
- Đoạn văn nêu lên cảm xúc chung của người viết về bài thơ.
- Đoạn văn có thể phân tích, bình luận về những hình ảnh, ngôn ngữ, biện pháp tu từ trong bài thơ để làm rõ cảm xúc của người viết.
- Đoạn văn có thể kết thúc bằng một câu khẳng định, nhấn mạnh lại cảm xúc của người viết.
Ví dụ:
Đoạn văn chia sẻ về cảm xúc của bài thơ “Chăn trâu đốt lửa”
“Lần đầu tiên đọc bài thơ “Chăn trâu đốt lửa”, em đã bị thu hút bởi vẻ đẹp bình dị, mộc mạc của quê hương Việt Nam được thể hiện qua những hình ảnh, chi tiết quen thuộc.
Hình ảnh “chăn trâu đốt lửa trên đồng” gợi lên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, bình dị của làng quê Việt Nam. Bóng mây trôi nhẹ nhàng, uyển chuyển trên bầu trời cao, trong xanh. Gió đông thổi nhè nhẹ, mang theo chút hơi lạnh nhưng cũng rất đỗi bình yên. Chàng trai chăn trâu đang đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, ngắm nhìn cảnh vật xung quanh, thả hồn vào thiên nhiên.
Cảnh vật thiên nhiên trong bài thơ gợi lên trong em cảm xúc yêu mến, gắn bó với quê hương. Em nhớ về những ngày tháng thơ ấu, em cũng từng được cùng bố ra đồng chăn trâu, đốt lửa sưởi ấm. Khung cảnh thiên nhiên bình dị ấy đã in sâu vào tâm trí em, trở thành những kí ức tươi đẹp của tuổi thơ.
Bài thơ “Chăn trâu đốt lửa” là một bài thơ hay, thể hiện tình yêu quê hương, đất nước của tác giả. Bài thơ đã gợi lên trong em những cảm xúc chân thành, sâu lắng.”
Trong đoạn văn này, tác giả đã chia sẻ cảm xúc của mình về bài thơ “Chăn trâu đốt lửa” của nhà thơ Nguyễn Bính. Tác giả đã nêu lên cảm xúc chung của mình là yêu thích, ấn tượng với vẻ đẹp bình dị, mộc mạc của quê hương Việt Nam được thể hiện qua những hình ảnh, chi tiết quen thuộc trong bài thơ. Tác giả cũng đã phân tích, bình luận về những hình ảnh, ngôn ngữ, biện pháp tu từ trong bài thơ để làm rõ cảm xúc của mình. Cụ thể, tác giả đã chỉ ra hình ảnh “chăn trâu đốt lửa trên đồng” gợi lên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, bình dị của làng quê Việt Nam. Tác giả cũng đã chia sẻ cảm xúc yêu mến, gắn bó với quê hương của mình khi đọc bài thơ.
Tóm lại, một đoạn văn chia sẻ về cảm xúc một bài thơ lục bát cần đảm bảo cả về hình thức và nội dung. Về hình thức, đoạn văn cần có độ dài vừa phải, sử dụng ngôn ngữ giản dị, trong sáng, dễ hiểu. Về nội dung, đoạn văn cần nêu lên cảm xúc chung của người viết về bài thơ, có thể phân tích, bình luận về những hình ảnh, ngôn ngữ, biện pháp tu từ trong bài thơ để làm rõ cảm xúc của người viết.
Câu 4 (trang 80 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Nêu hai kinh nghiệm mà em có được khi viết và trình bày cảm xúc về một bài thơ lục bát đã học.
Hai kinh nghiệm mà em có được khi viết và trình bày cảm xúc về một bài thơ lục bát đã học:
- Cần đọc hiểu kỹ bài thơ, nắm được nội dung, ý nghĩa của bài thơ.
Đây là bước quan trọng đầu tiên khi viết và trình bày cảm xúc về một bài thơ lục bát. Khi đã nắm được nội dung, ý nghĩa của bài thơ, ta mới có thể hiểu được những gì tác giả muốn truyền tải, từ đó mới có thể chia sẻ những cảm xúc chân thành, sâu sắc của mình.
Để đọc hiểu kỹ bài thơ, ta có thể thực hiện các bước sau:
- Đọc nhiều lần bài thơ để nắm được mạch cảm xúc của bài thơ.
- Tìm hiểu về tác giả, hoàn cảnh sáng tác của bài thơ.
- Phân tích, bình luận về những hình ảnh, ngôn ngữ, biện pháp tu từ trong bài thơ.
- Cần thể hiện cảm xúc một cách chân thành, tự nhiên.
Cảm xúc là điều quan trọng nhất khi viết và trình bày cảm xúc về một bài thơ lục bát. Khi thể hiện cảm xúc, ta cần thể hiện một cách chân thành, tự nhiên, không nên gượng ép, giả tạo.
Để thể hiện cảm xúc một cách chân thành, tự nhiên, ta cần lưu ý những điều sau:
- Chia sẻ những cảm xúc của bản thân một cách rõ ràng, cụ thể.
- Sử dụng ngôn ngữ giản dị, trong sáng, dễ hiểu.
- Tránh sử dụng những ngôn từ hoa mỹ, sáo rỗng.
Ngoài ra, khi viết và trình bày cảm xúc về một bài thơ lục bát, ta cũng cần lưu ý những điều sau:
- Sử dụng ngôn ngữ phù hợp với đối tượng trình bày.
- Trình bày bài viết một cách mạch lạc, rõ ràng.
- Tự tin, thoải mái khi trình bày.
Hy vọng những kinh nghiệm trên sẽ giúp các bạn viết và trình bày cảm xúc về một bài thơ lục bát một cách hiệu quả.
Câu 5 (trang 80 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hình ảnh quê hương hiện lên trong tâm trí mỗi người không giống nhau, đối với nhà thơ Tế Hanh, quê hương là “con sông xanh biếc”, với nhạc sĩ Hoàng Hiệp, quê hương gắn liền với những kỉ niệm trên dòng sông tuổi thơ… Vậy hình ảnh quê hương trong tâm trí em là gì? Quê hương có ý nghĩa như thế nào đối với mỗi chúng ta? Em có thể làm gì để quê hương ngày càng đẹp hơn.
Hình ảnh quê hương trong tâm trí em
Quê hương là nơi ta sinh ra và lớn lên, là nơi ta có những kỉ niệm đẹp đẽ nhất của tuổi thơ. Trong tâm trí em, quê hương là một vùng quê yên bình, thanh tịnh. Đó là những cánh đồng lúa xanh bát ngát, những dòng sông uốn lượn quanh co, những cánh cò trắng bay lả lơi trên bầu trời cao trong xanh. Đó là những ngôi nhà mái ngói đỏ tươi, những con đường làng quanh co, những hàng cây xanh mát. Đó là những con người thân thương, chất phác, luôn yêu thương, đùm bọc lẫn nhau.
Ý nghĩa của quê hương đối với mỗi chúng ta
Quê hương có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi chúng ta. Quê hương là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, là nơi chôn rau cắt rốn, là nơi ta tìm về khi mệt mỏi, vấp ngã. Quê hương là nguồn cội, là nơi ta bắt nguồn, là nơi ta gắn bó và yêu thương nhất.
Những việc em có thể làm để quê hương ngày càng đẹp hơn
Để quê hương ngày càng đẹp hơn, mỗi người chúng ta cần có ý thức giữ gìn, bảo vệ môi trường, tham gia các hoạt động xây dựng quê hương. Chúng ta cần tích cực học tập, lao động, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh.
Cụ thể, em sẽ:
- Trồng cây xanh, bảo vệ môi trường, không xả rác bừa bãi.
- Tham gia các hoạt động tình nguyện, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn.
- Giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của quê hương.
- Gương mẫu, tích cực học tập, lao động, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh.
Tất cả những việc làm đó sẽ góp phần tô thắm thêm vẻ đẹp của quê hương, giúp quê hương ngày càng phát triển và văn minh hơn.
Với những hướng dẫn soạn bài Ôn tập 3- Sách Chân Trời Sáng Tạo trang 79 – Ngữ Văn 6 (tập 1)chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.