Hướng dẫn soạn bài Khúc tráng ca nhà giàn – Cánh diều lớp 12 chi tiết, đầy đủ nhất. Thông qua việc thực hành trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn và bài tập, chúng ta có thể củng cố kiến thức cơ bản về tác phẩm này.

Chuẩn bị

Yêu cầu: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 87)

Khi đọc hiểu văn bản phóng sự, các em cần chú ý :

• Văn bản viết về vấn đề gì ?
• Những thông tin xác thực được điều tra, ghi chép,…của văn bản nhằm mục đích gì ?
• Chi tiết nào của văn bản gây ấn tượng với em ? Vì sao ?
• Sự kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật của văn bản có tác dụng gì ?
• Vấn đề tác giả nêu trong văn bản có ý nghĩa như thế nào đối với xã hội và bản thân em ?

Đọc trước văn bản Khúc tráng ca nhà giàn ; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Xuân Ba

Gợi ý trả lời:

Khi đọc hiểu văn bản phóng sự, cần chú ý các điểm sau:

• Vấn đề mà văn bản đề cập: Xác định chủ đề chính của văn bản, như câu chuyện về nhà giàn, những khó khăn mà các chiến sĩ đối mặt, và lịch sử của những công trình này.
• Thông tin xác thực được ghi chép và điều tra: Những chi tiết cụ thể, các số liệu và sự kiện trong văn bản đóng vai trò làm nền tảng, tạo sự tin cậy cho nội dung. Chúng không chỉ minh chứng cho sự kiện mà còn giúp người đọc hiểu sâu hơn về hoàn cảnh, nội dung mà tác giả muốn truyền tải.
• Chi tiết ấn tượng trong văn bản: Ví dụ, tên của các chiến sĩ đã hy sinh giữa biển khơi là chi tiết gây xúc động sâu sắc. Mỗi cái tên không chỉ là sự mất mát của một cá nhân mà còn là tổn thất của cả đất nước, khơi gợi lòng biết ơn và sự thương tiếc.
• Tác dụng của sự kết hợp giữa miêu tả và trần thuật: Sự kết hợp này làm cho sự kiện và con người trong văn bản trở nên sống động hơn, giúp người đọc không chỉ nghe kể mà còn hình dung rõ ràng hơn về những gì đã diễn ra, từ đó tăng cường tính thuyết phục và sự gắn kết cảm xúc.
• Ý nghĩa xã hội và cá nhân của vấn đề trong văn bản: Tác giả nêu ra những câu chuyện về nhà giàn để nhấn mạnh lòng biết ơn của toàn xã hội đối với những chiến sĩ đã hy sinh. Đối với cá nhân, văn bản mở ra một góc nhìn mới về sự hy sinh cao cả của các chiến sĩ nhà giàn, từ đó khơi dậy lòng biết ơn và sự tôn trọng sâu sắc hơn.

Tác giả Xuân Ba:

• Tên thật: Trịnh Huyên, sinh năm 1954.
• Quê quán: thôn Việt Yên, xã Vĩnh Hùng, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa.
• Sự nghiệp: Là một nhà báo và trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam vào năm 1998.
• Một số tác phẩm tiêu biểu: Chuyện buồn kể muộn, Một tuần nước Mỹ, Ngọn cỏ gió vờn, Khang khác mây thường…

Tất cả những điểm này giúp chúng ta không chỉ hiểu rõ hơn về văn bản phóng sự mà còn trân trọng những giá trị lịch sử và nhân văn mà nó mang lại.

Đọc hiểu

Nội dung chính: Văn bản kể về chuyến thăm nhà giàn tại khu vực Ba Kè của tác giả, một nhà báo. Tác phẩm khám phá vẻ đẹp và giá trị ẩn giấu sau những hòn đảo chìm và sự khắc nghiệt của thiên nhiên, nơi các chiến sĩ nhà giàn đã hy sinh nhiều để bảo vệ Tổ quốc. Qua đó, văn bản ngợi ca sự kiên cường, bền bỉ và sáng tạo của các chiến sĩ trong việc xây dựng những công trình vững chắc.

Câu hỏi 1: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 88)

Giá trị ẩn trong đảo chìm là gì?

Gợi ý trả lời:

Đảo chìm là phần nhỏ của một hệ thống san hô lớn, ẩn chứa nhiều tài nguyên quý giá và có tầm quan trọng chiến lược về quân sự. Tác giả đã so sánh giá trị của đảo chìm như một viên kim cương đối với Nhật Bản, cho thấy tầm quan trọng to lớn của những đảo này.

Câu hỏi 2: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 89)

Khu vực Ba Kè có gì đặc biệt?

Gợi ý trả lời:

Khu vực Ba Kè tuy không có các cồn cát hay mỏm đá nhô lên để hình thành đảo chìm, nhưng lại có độ sâu phù hợp để xây dựng các nhà giàn, tạo nên một vị trí chiến lược quan trọng trên biển.

Câu hỏi 3: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 90)

Chuyện xảy ra vào giai đoạn nào?

Gợi ý trả lời:

Câu chuyện diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 1990 đến 2000, khi những cơn bão mạnh cấp 11, 12 liên tiếp tấn công các nhà giàn, thử thách sức bền và kiên cường của các chiến sĩ.

Câu hỏi 4: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 91)

Nội dung phần 3 kể chuyện gì?

Gợi ý trả lời:

Phần 3 thuật lại lịch sử hình thành và phát triển của ba thế hệ nhà giàn, mô tả chi tiết cấu trúc bên trong cũng như những đóng góp quan trọng của lực lượng công binh trong việc xây dựng và bảo vệ các nhà giàn trên biển.

Câu hỏi 5: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1 – Trang 91)

Tác giả bày tỏ thái độ và cảm xúc như thế nào ở phần cuối?

Gợi ý trả lời:

Ở phần cuối, tác giả thể hiện lòng kính phục và tôn vinh những người chiến sĩ, đặc biệt là tướng Nam và đồng đội, đã đóng góp quan trọng trong việc xây dựng những nhà giàn kiên cố. Họ không chỉ bảo vệ chủ quyền biển đảo mà còn đặt nền móng cho việc phát triển các sân bay và thành phố biển trong tương lai.

Sau khi đọc

Câu hỏi 1: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1- Trang 93)

Phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn viết về vấn đề gì? Tóm tắt nội dung chính của mỗi phần được đánh số trong văn bản.

Gợi ý trả lời:

Tóm tắt nội dung chính của từng phần:

• Phần 1: Miêu tả quang cảnh và giá trị chiến lược của khu vực Ba Kè, nơi nhà giàn được xây dựng.
• Phần 2: Khắc họa sự dữ dội của thiên nhiên, đặc biệt là các cơn bão mạnh, và sự hy sinh cao cả của những người lính nhà giàn trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo.
• Phần 3: Trình bày lịch sử phát triển qua ba thế hệ nhà giàn và nhấn mạnh sự đóng góp to lớn của ngành công binh trong việc thiết kế, xây dựng các nhà giàn kiên cố trên biển.
• Phần 4: Tác giả bày tỏ cảm xúc ngưỡng mộ và tôn vinh sự phát triển bền vững của các nhà giàn, cũng như niềm tự hào về những người đã cống hiến cho công trình này.

Câu hỏi 2: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1- Trang 93)

Tính phi hư cấu của bài phóng sự trên được thể hiện ở những yếu tố nào? Điều đó có tác dụng gì đối với việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của tác phẩm?

Gợi ý trả lời:

• Tính phi hư cấu của bài phóng sự được thể hiện qua việc ghi chép lại các sự kiện có thực, như thời gian cụ thể (ví dụ: ngày 25/3/1946, 13/12/1998), địa điểm chính xác (khu vực Ba Kè, giàn khoan Bạch Hổ, Đại Hùng), và các số liệu cụ thể (tàu HQ-996, tên của các chiến sĩ…).
• Tác dụng của tính phi hư cấu: Những yếu tố thực tế này giúp bài phóng sự trở nên chân thực và sống động, mang lại sự tin cậy và thuyết phục cao cho người đọc. Việc đưa ra các số liệu và sự kiện cụ thể giúp người đọc hình dung rõ hơn về các sự kiện, qua đó hiểu sâu sắc hơn ý nghĩa và thông điệp mà tác giả muốn truyền tải.

Câu hỏi 3: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1- Trang 93)

Khúc tráng ca nhà giàn đã sử dụng những biện pháp đặc trưng gì của thể loại phóng sự? Hãy chỉ ra một số dẫn chứng cụ thể.

Gợi ý trả lời:

Văn bản “Khúc tráng ca nhà giàn” đã khéo léo sử dụng sự kết hợp giữa tính phi hư cấu với các thủ pháp nghệ thuật như miêu tả và trần thuật.

Dẫn chứng:

• Trong đoạn văn “Những cơn bão năm 1990,1996,…Đó là những bức điện cuối cùng mà Sở Chỉ huy quân chủng nhận được”, tính phi hư cấu được thể hiện qua việc nhắc đến các con số cụ thể như bão cấp 11, 12 và các năm 1990, 1996, 1999, 2000. Thủ pháp trần thuật xuất hiện qua câu chuyện mà Đại tá Chấn kể lại, kết hợp với miêu tả sinh động như “lần lượt thụi và thốc những cú ác liệt” và “bão không thay đổi sức gió”, giúp người đọc hình dung rõ ràng về sự khốc liệt của thiên nhiên.
• Đoạn văn “Đó là ngày 13-12-1998,…Nguyễn Đứa Hanh,v.v..” là một ví dụ khác, trong đó tính phi hư cấu được minh chứng qua các mốc thời gian cụ thể và tên của các chiến sĩ đã hi sinh. Thủ pháp trần thuật được thể hiện qua việc kể lại diễn biến của trận bão số 8 năm 1998, còn miêu tả được sử dụng để tạo nên hình ảnh đầy xúc động như “chòi sắp đổ vẫn bình tĩnh” và “cuốn lá cờ Tổ quốc vào người”, làm nổi bật lòng dũng cảm và tinh thần yêu nước của những người chiến sĩ.

Câu hỏi 4: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1- Trang 93)

Chi tiết nào của văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Vì sao?

Gợi ý trả lời:

Chi tiết khiến em ấn tượng sâu sắc là danh sách những người chiến sĩ đã vĩnh viễn nằm lại nơi biển khơi. Mỗi cái tên được nhắc đến như một lời nhắc nhở về những hy sinh lớn lao, về những mất mát không thể bù đắp. Điều đó làm em cảm thấy xót xa, thương tiếc cho những con người đã đặt lợi ích của Tổ quốc và nhân dân lên trên hết, chấp nhận hiểm nguy và đánh đổi cả mạng sống của mình.

Câu hỏi 5: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1- Trang 93)

Việc kết hợp thủ pháp trần thuật với miêu tả để kể về lịch sử ba thế hệ nhà giàn của văn bản nhằm mục đích gì? Người viết thể hiện thái độ và sự đánh giá như thế nào về vấn đề đó?

Gợi ý trả lời:

• Mục đích: Việc kết hợp trần thuật với miêu tả giúp người đọc dễ dàng hình dung và so sánh sự phát triển qua ba thế hệ nhà giàn. Từ những nhà giàn đời đầu thô sơ, đơn giản đến các thế hệ sau được xây dựng chắc chắn, hiện đại và thuận tiện hơn, sự thay đổi rõ rệt được tái hiện một cách sinh động.
• Thái độ, đánh giá của người viết: Tác giả bày tỏ niềm tự hào trước sự phát triển vượt bậc của các thế hệ nhà giàn, đồng thời ca ngợi những đóng góp to lớn của các chiến sĩ và ngành công binh trong việc xây dựng, củng cố chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.

Câu hỏi 6: (SGK Ngữ văn 12 Tập 1- Trang 93)

Theo em, vấn đề được nêu trong bài phóng sự có ý nghĩa như thế nào đối với xã hội hiện nay?

Gợi ý trả lời:

Theo em, bài phóng sự đã nêu lên một vấn đề có ý nghĩa vô cùng sâu sắc và quan trọng đối với xã hội hiện nay. Nó không chỉ giúp người đọc hiểu rõ hơn về những khó khăn, hy sinh mà các chiến sĩ nhà giàn và gia đình họ phải đối mặt, mà còn khơi dậy lòng trân trọng và biết ơn đối với những người đã góp phần bảo vệ Tổ quốc. Bài viết như một lời nhắc nhở, kêu gọi mọi người trong xã hội hãy luôn ghi nhớ và tri ân những con người đang ngày đêm gánh vác trách nhiệm nặng nề để giữ gìn sự bình yên cho đất nước.

Với những hướng dẫn soạn bài Khúc tráng ca nhà giàn – Cánh diều lớp 12 chi tiết như trên. Hy vọng sẽ giúp các bạn nắm được những ý chính của tác phẩm này. Chúc các bạn có những bài soạn thật tốt, để thuận tiện trong quá trình tiếp thu bài giảng.