Đề số 2 trong kỳ thi học sinh giỏi Ngữ văn 9 cấp huyện không chỉ kiểm tra kiến thức sách vở mà còn thử thách khả năng cảm thụ và tư duy sáng tạo của học sinh. Để vượt qua “cửa ải” này, cần có chiến lược tiếp cận thông minh và tâm thế vững vàng. Gợi ý cách làm dưới đây sẽ giúp bạn khám phá cách khai phá đề bài một cách hiệu quả và đầy cảm hứng.
Đề số 2
Câu 1 (8 điểm):
Có ý kiến cho rằng nhân vật ông Hai trong truyện “Làng” (Kim Lân) là một người nông dân mang trong mình tình yêu làng và lòng yêu nước sâu sắc.
Em hãy phân tích nhân vật ông Hai để làm sáng tỏ ý kiến trên.
Câu 2 (12 điểm):
Suy nghĩ của em về ý nghĩa cuộc sống được thể hiện qua đoạn thơ sau:
“Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình!
Dù là phút chia ly
Vẫn muốn được xanh mãi
Đâu phải là mùa hạ
Là lặng thầm mà đi...”
(Tố Hữu – Một mùa xuân nho nhỏ)
Tham khảo thêm: Hướng dẫn làm đề ăn số 3
Gợi ý cách làm đề số 2
Câu 1 (8 điểm):
Phân tích nhân vật ông Hai trong truyện “Làng” của Kim Lân để làm rõ tình yêu làng và lòng yêu nước sâu sắc
Mở bài
- Giới thiệu khái quát về nhà văn Kim Lân – cây bút gắn bó với hình ảnh người nông dân trong văn học hiện đại Việt Nam.
- Giới thiệu tác phẩm "Làng" và nhân vật ông Hai.
- Nêu luận điểm: Qua nhân vật ông Hai, nhà văn đã thể hiện rõ tình yêu làng quê và lòng yêu nước chân thành, sâu sắc của người nông dân trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
Thân bài
Khái quát về nhân vật ông Hai:
- Là người nông dân nghèo, hiền lành, chất phác, phải rời quê hương đi tản cư.
- Gắn bó sâu sắc với làng Chợ Dầu – nơi ông sinh sống, làm ăn và gắn bó cả cuộc đời.
Tình yêu làng:
- Luôn tự hào, thích kể về làng mình với niềm say mê (từ cái đường, cái chợ, đến tinh thần kháng chiến của làng).
- Luôn đau đáu nỗi nhớ làng, lúc nào cũng mong tin tức từ quê.
- Tình yêu làng trở nên dằn vặt khi nghe tin làng theo Tây – ông đau khổ, tủi nhục, không dám ra ngoài, không dám tiếp xúc với ai.
- Tuy nhiên, ông đã đặt lòng yêu nước lên trên tình yêu làng: “Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây thì phải thù”.
Lòng yêu nước sâu sắc:
- Tình yêu làng của ông Hai không mâu thuẫn với lòng yêu nước mà nâng lên thành ý thức dân tộc.
- Ông vui mừng tột độ khi nghe tin làng mình theo cách mạng, được giải oan.
- Cảm xúc chân thành, giản dị nhưng chứa đựng chiều sâu tư tưởng: yêu nước là yêu những điều gần gũi nhất – quê hương, xóm làng.
Kết bài
- Khẳng định tình yêu làng và lòng yêu nước của ông Hai là tiêu biểu cho phẩm chất của người nông dân Việt Nam trong kháng chiến.
- Nhân vật ông Hai góp phần làm nên thành công cho truyện ngắn “Làng” và cho thấy tài năng của Kim Lân trong việc khắc họa tâm lý nhân vật.
Câu 2 (12 điểm):
Nghị luận về ý nghĩa cuộc sống qua đoạn thơ trong bài “Một mùa xuân nho nhỏ” của Tố Hữu
Mở bài
- Giới thiệu nhà thơ Tố Hữu – một nhà thơ lớn của văn học cách mạng Việt Nam.
- Giới thiệu bài thơ “Một mùa xuân nho nhỏ”, đặc biệt là đoạn thơ nói về lý tưởng sống cao đẹp.
- Nêu luận điểm: Cuộc sống có ý nghĩa nhất khi con người biết sống cống hiến, không chỉ biết nhận mà còn biết cho đi.
Thân bài
Giải thích đoạn thơ:
- Nếu là chim thì phải hót, là lá thì phải xanh: mỗi sự vật sống đều phải thực hiện chức năng riêng để làm đẹp cho cuộc đời.
- “Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình”: sống là cống hiến, là chia sẻ, là góp phần làm cho cuộc đời trở nên tốt đẹp hơn.
- Lý tưởng sống hướng về cộng đồng, sống có ích, sống không hoài phí.
Bàn luận và mở rộng:
- Cuộc sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người biết sống vì người khác, biết cống hiến những điều tốt đẹp dù nhỏ bé.
- Người sống có lý tưởng, biết cho đi sẽ để lại giá trị lâu dài cho xã hội và được người khác trân trọng.
- “Sống là cho” không có nghĩa là quên mình, mà là sống với trái tim nhân ái, có trách nhiệm.
- Thực tế cuộc sống cho thấy nhiều người sống vị kỷ, chỉ nghĩ đến bản thân – đó là lối sống ích kỷ, cần phải phê phán.
- Lý tưởng sống tích cực giúp con người vượt qua khó khăn, tạo động lực vươn lên, góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp.
Bài học nhận thức và hành động:
- Mỗi học sinh, mỗi người trẻ nên xây dựng cho mình lý tưởng sống tích cực.
- Biết yêu thương, chia sẻ, giúp đỡ người khác bằng những việc làm cụ thể: giúp bạn bè, hiếu thảo với cha mẹ, tích cực học tập, sống tử tế.
- Sống đẹp là sống biết cho đi và lan tỏa những điều tốt lành.
Kết bài
- Khẳng định: Đoạn thơ của Tố Hữu không chỉ giàu chất trữ tình mà còn thể hiện một triết lý sống sâu sắc.
- Gợi nhắc mỗi người về cách sống có ý nghĩa, đóng góp cho cộng đồng, xã hội.
Thành công với đề số 2 trong kỳ thi học sinh giỏi Ngữ văn 9 không đến từ may mắn mà là kết quả của sự luyện tập và tư duy đúng hướng. Khi biết cách tiếp cận đề bài khoa học, sáng tạo và giàu cảm xúc, bạn không chỉ chinh phục được điểm cao mà còn khám phá sâu hơn vẻ đẹp của văn học. Hãy để ngôn từ là cầu nối đưa bạn đến thành công!